Η ευτυχία είναι μία από τις πιο δύσκολες λέξεις για να ορίσει κανείς. Πράγματι, η ευτυχία του φιλοσόφου δεν έχει καμία σχέση με εκείνη του ανθρώπου της εξουσίας ή του συνηθισμένου ανθρώπου.
Όπως στην καθημερινή ζωή βρίσκουμε διαφορετικούς ορισμούς αυτού του συναισθήματος, έτσι και στη φιλοσοφία υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις του. Εδώ παρουσιάζονται μερικές από αυτές.
1. Ο Αριστοτέλης και η μεταφυσική
Για τον Αριστοτέλη, τον πιο επιφανή από τους μεταφυσικούς φιλοσόφους, η ευτυχία ήταν η ύψιστη προσδοκία όλων των ανθρώπων. Ο τρόπος για να επιτευχθεί, από τη δική του οπτική γωνία, ήταν η αρετή. Με άλλα λόγια, αν καλλιεργήσετε τις υψηλότερες αρετές, θα είστε ευτυχισμένοι.
Ο Αριστοτέλης ανέφερε ότι η ευτυχία είναι περισσότερο ένας τρόπος ζωής παρά μια συγκεκριμένη κατάσταση. Το χαρακτηριστικό αυτού του τρόπου ζωής είναι η συνεχής άσκηση του καλύτερου που διαθέτει κάθε άνθρωπος. Υποστήριζε ότι ήταν απαραίτητο να καλλιεργηθεί η σύνεση του χαρακτήρα και να υπάρχει ένας καλός «δαίμων» (πεπρωμένο ή μοίρα). Γι' αυτό και οι θέσεις του για τα αισθήματα ευτυχίας είναι γνωστές με το όνομα «ευδαιμονία».
Ο Αριστοτέλης παρείχε τα φιλοσοφικά θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε η χριστιανική εκκλησία. Ως εκ τούτου, υπάρχει μεγάλη ομοιότητα ανάμεσα σε αυτό που πρότεινε αυτός ο στοχαστής και στις αρχές του χριστιανισμού και του ιουδαϊσμού.
2. Ο Επίκουρος και ο ηδονισμός
Ο Επίκουρος ήταν ένας Έλληνας φιλόσοφος που διέφερε πολύ από τους μεταφυσικούς. Δεν πίστευε ότι η ευτυχία προερχόταν μόνο από τον πνευματικό κόσμο, αλλά συνδεόταν με πιο γήινες διαστάσεις.
Ο Επίκουρος διατύπωσε την αρχή ότι η ισορροπία και η εγκράτεια είναι αυτές που οδηγούν στην ευτυχία. Αυτή η προσέγγιση ενσωματώθηκε σε ένα από τα μεγάλα του γνωμικά: «Τίποτα δεν είναι αρκετό για όποιον το αρκετό είναι λίγο».
Θεωρούσε ότι η αγάπη έχει ελάχιστη σχέση με την ευτυχία. Ωστόσο, υποστήριξε ότι η φιλία σχετίζεται με την ευτυχία. Επέμενε επίσης στην ιδέα ότι δεν πρέπει να εργάζεσαι για να αποκτήσεις υλικά αγαθά, αλλά για την αγάπη σε αυτό που κάνεις.
3. Ο Καντ και η ευτυχία ως καθήκον
Ο Γερμανός φιλόσοφος Ιμμάνουελ Καντ πρότεινε ότι η ευτυχία είναι ένα από τα ύψιστα καθήκοντα του ανθρώπου. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με αυτό τον φιλόσοφο, η ευτυχία οικοδομείται από τον χαρακτήρα και την ηθική με την οποία κατευθύνετε τη συμπεριφορά σας. Με άλλα λόγια, η ευτυχία είναι υποχρέωση, αλλά, ταυτόχρονα, οι πράξεις σας πρέπει να σας κάνουν να την αξίζετε. Υποστήριξε ότι «η εξασφάλιση της ευτυχίας του ατόμου είναι καθήκον».
4. Ο Νίτσε και η κριτική της ευτυχίας
Ο Νίτσε πίστευε ότι το να ζεις ειρηνικά και χωρίς έγνοιες είναι επιθυμία των μέτριων ανθρώπων, οι οποίοι δεν δίνουν μεγαλύτερη αξία στη ζωή. Θεωρούσε ότι να είσαι ευτυχισμένος είναι να είσαι «καλά», κάτι που οφείλεται σε ευνοϊκές συνθήκες ή καλή τύχη. Ωστόσο, το έβλεπε ως μια εφήμερη κατάσταση.
Κατά την άποψή του, η ευτυχία θα ήταν ένα είδος «ιδανικής κατάστασης τεμπελιάς». Με άλλα λόγια, το να μην έχεις ανησυχίες ή φόβους. Από την άλλη πλευρά, τη θεωρούσε επίσης ζωτική δύναμη, ένα αγωνιστικό πνεύμα ενάντια σε όλα τα εμπόδια που περιορίζουν την ελευθερία και την αυτοπεποίθηση.
Επομένως, για τον Νίτσε, το να είσαι ευτυχισμένος σήμαινε να μπορείς να δοκιμάζεις τη ζωτική σου δύναμη, ξεπερνώντας τις αντιξοότητες και δημιουργώντας πρωτότυπους τρόπους ζωής.
Διαβάστε σχετικά: Η ευτυχία έρχεται στην πράξη, ξεκινήστε σήμερα
5. Ο Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ και η ευτυχία ως σύγκλιση
Ο Ορτέγα ι Γκασέτ πίστευε ότι η ευτυχία διαμορφώνεται όταν η «προβαλλόμενη ζωή» και η «πραγματική ζωή» συμπίπτουν. Με άλλα λόγια, όταν αυτό που θέλετε να είστε συγκλίνει με αυτό που πραγματικά είστε.
Αν αναρωτηθούμε σε τι συνίσταται αυτή η ιδανική κατάσταση του πνεύματος που ονομάζεται ευτυχία, εύκολα θα βρούμε μια πρώτη απάντηση: η ευτυχία συνίσταται στο να βρούμε κάτι που μας ικανοποιεί πλήρως. Αυστηρά μιλώντας, η απάντηση αυτή μας ρωτά μόνο σε τι συνίσταται αυτή η υποκειμενική κατάσταση πλήρους ικανοποίησης. Από την άλλη, ποιες αντικειμενικές προϋποθέσεις θα πρέπει να έχει κάτι για να μας ικανοποιεί.
Ως εκ τούτου, ο φιλόσοφος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα και την επιθυμία να είναι ευτυχισμένοι. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας ορίζει τις δικές του πραγματικότητες ευτυχίας. Αν μπορείτε να οικοδομήσετε αυτές τις πραγματικότητες, τότε θα είστε ευτυχισμένοι.
6. Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ και η ευτυχία ως παράδοξο
Αυτός ο φιλόσοφος πρότεινε ότι το να είσαι ευτυχισμένος είναι θέμα γνώμης και όχι θέμα αλήθειας. Θεωρούσε ότι η έννοια της ευτυχίας είναι προϊόν των καπιταλιστικών αξιών, οι οποίες υπόσχονται σιωπηρά αιώνια ικανοποίηση μέσω της κατανάλωσης.
Ωστόσο, στον άνθρωπο επικρατεί δυσαρέσκεια, επειδή, στην πραγματικότητα, δεν ξέρει τι θέλει. Όλοι πιστεύουν ότι αν πετύχουν κάτι (αγοράσουν κάτι, αποκτήσουν κύρος κ.λπ.) θα είναι ευτυχισμένοι. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, ασυνείδητα, αυτό που θέλουν να πετύχουν είναι κάτι άλλο. Γι' αυτό παραμένουν ανικανοποίητοι.
Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη, φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, μεταφράστρια - επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
