Οι σύνθετες πολιτισμικές αιτίες που κάνουν κάποιους να ενστερνίζονται τη χρήση μάσκας και κάποιους να την απορρίπτουν.
Μια νέα έρευνα για τη χρήση μάσκας σε μικρές κοινότητες της Άιοβα των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εξηγεί γιατί ήταν τόσο δύσκολη η μαζική υιοθέτηση του μέτρου.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι εκείνοι που αρνούνται να φορέσουν μάσκα υποστηρίζουν ειλικρινά τα πιστεύω τους, επηρεάζονται από τις βασικές πολιτικές και πνευματικές αξίες της κοινότητάς τους και ασπάζονται πεποιθήσεις που ενισχύουν την κοσμοθεωρία τους.
Η χρήση μάσκας είναι ένα βασικό μέσο για την αποφυγή μετάδοσης της ασθένειας COVID-19. Παρ’ όλα αυτά, στις ΗΠΑ, όπως και σε πολλά άλλα μέρη, υπάρχουν περιοχές έντονης αντίστασης σε αυτό το μέτρο. Μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, από μια ομάδα ιατρών και κοινωνικών ερευνητών, αποκαλύπτει τις σύνθετες πολιτισμικές αιτίες που κάνουν κάποιους να ενστερνίζονται τη χρήση μάσκας και κάποιους να την απορρίπτουν.
Η ιατρός ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν Έμιλι Μέντενχολ είχε προηγουμένως κάνει μακροχρόνια έρευνα στις αντιδράσεις της κοινότητας σε ασθένειες, στη Νότια Αφρική, στην Ινδία, και στο Σικάγο. Από τον Ιούνιο του 2020 επέστρεψε στην πόλη της στην κεντρική Άιοβα για να κατανοήσει καλύτερα πώς οι κάτοικοι αντιδρούν στην απειλή του κορονοϊού.
Μια μικρή κοινότητα που στηρίζεται στους τουρίστες που επισκέπτονται το καλοκαίρι τις Μεγάλες Λίμνες της Άιοβα, σε μια μεσοδυτική πολιτεία όπου δεν υπήρχαν επίσημοι περιορισμοί, το Άρνολντς Παρκ έσφυζε από ζωή εκείνα τα σαββατοκύριακα του 2020. Οι περισσότεροι τουρίστες και ντόπιοι κυκλοφορούσαν χωρίς μάσκα. Εκείνοι που φορούσαν μάσκα άκουγαν συχνά κοροϊδευτικά σχόλια ή ισχυρισμούς ότι ο ιός δεν υπάρχει ή ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας αφού έτσι κι αλλιώς τον έχουν κολλήσει ήδη όλοι.
Για τους ιατρούς ανθρωπολόγους, τέτοιες αντιλήψεις δεν ερμηνεύονται με όρους σωστού-λάθους ή καλού-κακού. Η έρευνα εστιάζει στην κατανόηση των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι ζυγίζουν κάποιες συχνά περίπλοκες αποφάσεις σε σχέση με την προσωπική αίσθηση του εαυτού τους και το πώς σχετίζονται με τους γύρω τους.
Διαβάστε σχετικά: Το συναίσθημα της νοσταλγίας στην εποχή του Covid-19
Οι άνθρωποι, για παράδειγμα, λαμβάνουν υπόψη τον βαθμό που περιμένουν ότι οι άλλοι θα τους κρίνουν αρνητικά για αυτό που κάνουν. Και η επιθυμία να αποφύγουν αυτή την κριτική είναι ένας πολύ φυσικός, ανθρώπινος τρόπος να παίρνουν αποφάσεις σχετικά με πώς θα φερθούν – ακόμα και σε μια πανδημία.
Η ερευνήτρια έκανε πολλές συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής, οι οποίες αποκάλυψαν τις αντικρουόμενες ιδέες που προσπαθούσαν να ισορροπήσουν μέσα τους καθώς διαμόρφωναν τις αποφάσεις τους για τη μάσκα και αντιδρούσαν στους γύρω τους. Ακόμα και σε μια πόλη όπου η χρήση μάσκας ήταν σπάνια, κάποιοι κάτοικοι ήταν πολύ ανήσυχοι και συνεπώς φορούσαν μάσκα και έμεναν σπίτι όσο μπορούσαν. Πολλοί ήταν επαγγελματίες υγείας, δάσκαλοι ή δούλευαν σε πόστα εξυπηρέτησης με υψηλό ρίσκο μόλυνσης από τον ιό.
Όμως, σχεδόν όλοι ανησυχούσαν για τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού, δεδομένης της εξάρτησης της πόλης από τους καλοκαιρινούς τουρίστες. Αυτό τους έκανε να μη φορούν μάσκα οι ίδιοι και τους απέτρεπε από το να ζητούν από τους πελάτες να φορούν. Οι εργοδότες συχνά πίεζαν τους εργαζομένους να μη φορούν μάσκα. Συγχρόνως, πολλοί ήταν εκείνοι που αναγνώριζαν τους πιθανούς κινδύνους από τη μη χρήση μάσκας.
Εκείνοι που αντιστέκονταν πιο σθεναρά στην ιδέα της μάσκας εξέφρασαν ένα περίπλοκο αλλά αναγνωρίσιμο μείγμα πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων που συμβάδιζε με την ιδέα ότι ο ιός ήταν απάτη. Όπως είπε ένα ζευγάρι που είχε ήδη μολυνθεί: Ξέρουμε πού πάμε όταν πεθαίνουμε. Έχουμε εμπιστοσύνη στον Θεό. Δεν υπάρχει φόβος. Δεν θέλω απαραίτητα τα παιδιά μου να κολλήσουν, αλλά θέλω να χτίσουν άμυνα απέναντι στον ιό.
Υπήρχαν επίσης φόβοι ότι η χρήση μάσκας είναι βλαβερή γιατί προκαλεί δηλητηρίαση από διοξείδιο του άνθρακα (γεγονός που δεν ισχύει). Κάποιοι είχαν υιοθετήσει την ιδέα, που προωθήθηκε μέσω κοινωνικών δικτύων, ότι η φυσική ανοσία που κερδίζει κάποιος όταν δεν φοράει μάσκα θα ήταν προστατευτική απέναντι σε μια χειρότερη μορφή της ασθένειας (δεν ισχύει). Έτσι, φαινόταν αντιπαραγωγικό να φοβούνται τον ιό και να φορούν μάσκα.
Η έρευνα, δημοσιευμένη στο περιοδικό Social Science and Medicine, υπογραμμίζει ότι τέτοιες αντιλήψεις που υποτιμούν ή αγνοούν τους κινδύνους σε μια πανδημία υποστηρίζονται ειλικρινά από κάποιους. Με το να αρνούνται ότι ο ιός είναι επικίνδυνος, ή καν αληθινός, ο άνθρωποι εξέφραζαν τις πιο βασικές πολιτικές και θρησκευτικές αξίες τους. Προσπαθούσαν να κατανοήσουν ένα δύσκολο, περίπλοκο γεγονός, ενισχύοντας τις ιδέες που ήδη είχαν σχετικά με το πώς είναι και θα έπρεπε να είναι ο κόσμος.
Αυτό μας θυμίζει ότι τα μέτρα υγείας –όπως η χρήση μάσκας– δεν θα έχουν ποτέ ομοιόμορφη εφαρμογή, όταν οι άνθρωποι δρουν με βάση διαφορετικές αντιλήψεις για το τι είναι σημαντικό και γιατί, ακόμα και σε μια μικρή πόλη όπου ο ιός χτύπησε κόκκινο.
Έρευνα: Koon, A., Mendenhall, E., Eich, L., Adams, A., & Borus, Z. A. (2021). A Spectrum of (Dis) Belief: Coronavirus Frames in a Rural Midwestern Town in the United States. Social Science & Medicine, 113743.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
