Έρχονται κάποιες φορές που νιώθουμε ότι όλα χάνονται. Ότι όλη η ζωή μας, όπως την έχουμε ζήσει, μοιάζει να μην είναι δική μας. Είναι οι στιγμές που είναι εύκολο να ρίξουμε την ευθύνη στους άλλους (οικείους και μη), στην ιστορία μας, στη μοίρα ή στην ίδια τη ζωή που μας "παίζει παιχνίδια".
Είναι, επίσης, εύκολο να παραιτηθούμε και να μην κάνουμε τίποτα, αγνοώντας ότι και η ακινησία ενέχει επιλογή, αυτή της μη κίνησης. Είναι, ακόμη, εύκολο να γιγαντώσουμε το θυμό μας, είτε προς τους άλλους είτε προς τον εαυτό, μέχρι να βουλιάξουμε σε αυτόν. Είναι, τελικά, εύκολο η ευθύνη για τη ζωή μας, όταν δεν την παίρνουμε, να γίνεται η φυλακή μας.
Είναι και κάποιες φορές που, αν το επιλέξουμε, αυτή η βαθιά αποσταθεροποίηση μπορεί να γίνει η αφετηρία για νέο ξεκίνημα. Τότε, της επιτρέπουμε να μας αφυπνίσει και αποφασίζουμε να διαβούμε το δύσκολο αλλά λυτρωτικό δρόμο της αναζήτησης της αλήθειας μας. Και τότε, η "κατάρα" γίνεται ευλογία.
Ακολουθεί ο εσωτερικός μονόλογος ενός άντρα[1] μέσης ηλικίας που θέτει πυρηνικά ερωτήματα για τη ζωή και την ιστορία του, όταν η γυναίκα του, μετά από πολλά χρόνια γάμου, ζητά διαζύγιο. Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις που δίνει σε αυτά, διαγράφουν την πορεία του προς την κατάκτηση μιας ελευθερίας που επιτρέπει και ευνοεί το "μαζί".
Ο ήρωας και ο εσωτερικός του μονόλογος είναι φανταστικά και δημιουργήθηκαν με στοιχεία -παραποιημένα για τη διασφάλιση του απόρρητου- από τις αφηγήσεις ανθρώπων μέσα στην ψυχοθεραπευτική τους πορεία[2] και την εμπειρία της συγγραφέα στο κλινικό της έργο.
"Νιώθω άδειος, κενός, μουδιασμένος. Σε λίγο ξημερώνει. Είμαι εγκλωβισμένος.
Θα με περιμένουν και πρέπει να πάω, πρέπει να σταθώ συνεπής, αντάξιος της εμπιστοσύνης του Πρύτανη, των συναδέλφων μου και της αναγνώρισης από τους φοιτητές μου. Και όμως, δεν παίρνω, πια, καμία ικανοποίηση από όλα αυτά. Τα νιώθω μπάλες με αλυσίδες που μου βαραίνουν τα πόδια. Όλοι κάτι περιμένουν από εμένα και εγώ δεν έχω περιθώρια, πρέπει να το κάνω και μάλιστα καλά.
Η γυναίκα μου, η σύντροφος της ζωής μου, μου έβαλε τον χειρότερο βαθμό! Με άφησε.
Τόσα χρόνια προσπαθώ, πασχίζω να γίνομαι όλο και καλύτερος, να πετυχαίνω όλο και περισσότερα. Τελείωσα την Ιατρική αριστούχος, τόσα χρόνια στην Αμερική κέρδιζα τίτλους και βραβεία, έφθασα στο υψηλότερο σκαλί και τώρα αποδεικνύομαι ανεπαρκής.
Χωρισμός…
Νιώθω φυλακισμένος. Μου έχουν στερήσει όλα τα δικαιώματα. Η ίδια μου η γυναίκα, μου τα στερεί. Με καταδικάζει σε αφόρητη μοναξιά, σε μια ζωή χωρίς νόημα, σε ένα τέλος που δε διάλεξα. Ποιο χρέος πληρώνω; Γιατί μου τα φέρνει έτσι τώρα η ζωή; Το σύμπαν συνωμοτεί εναντίον μου, η μοίρα με χτυπά αλύπητα. Δεν έχω επιλογή, τίποτα πια δεν εξαρτάται από εμένα. Η απόφασή της να χωρίσουμε, καθορίζει όχι μόνο το παρόν και το μέλλον αλλά και το παρελθόν μου, τη ζωή μου όλη.
Βουλιάζω, χάνομαι, όλα τελειώνουν. Που είμαι; Που βρίσκομαι;
Δεν μπορεί να είναι έτσι. Κάτι δε βλέπω. Ίσως κάτι δεν έβλεπα χρόνια τώρα. Έχει σημασία να δω, να δω καθαρά και ας είναι το τελευταίο της ζωής μου. Αλλιώς, θα παραμείνω για πάντα εδώ, εγκλωβισμένος. Σα να είμαι στην άκρη του βατήρα, να κάνω την ταλάντωση πάνω-κάτω, ατελείωτα, χωρίς να βουτάω. Δε βουτάω, δε γυρίζω πίσω. Εγκλωβισμένος. Κουράστηκα να είμαι εγκλωβισμένος, κουράστηκα να φοβάμαι, να νιώθω ανήμπορος και αβοήθητος.
Ποιος είμαι;
Και θυμάμαι…
Θυμάμαι τους γονείς μου να πιστεύουν πολύ σε μένα, να νιώθουν περήφανοι που ο μεγαλύτερος γιος τους είναι τόσο ικανός. Να επικροτούν κάθε μου επίτευγμα και να μου λένε ότι μπορώ κι άλλο. Και εγώ, για να τους ευχαριστήσω, έβαζα τον επόμενο στόχο για να τους κάνω να συνεχίσουν να είναι περήφανοι. Φοβόμουν ότι αν αποτύχω θα χάσω την αγάπη τους, θα πάψω να τους είμαι σημαντικός, θα τους απογοητεύσω.
Αγαπήθηκα για αυτά που κατάφερνα;
Φοβόμουν ότι θα ντροπιαστώ αν προδώσω την πίστη τους σε μένα. Κάθε φορά που η μητέρα έλεγε «αντίθετα με εμένα, εσύ μπορείς να τα έχεις όλα», γέμιζα από σιγουριά ότι όλα μου ανήκουν αλλά βαθιά μέσα μου αντηχούσε το «αν δεν τα καταφέρεις θα φταις εσύ, κάτι δε θα έχεις κάνει καλά». Ένιωθα καλός όσο τους ευχαριστούσα. Πρώτα τους γονείς μου, μετά τους δασκάλους και τους φίλους μου. Αργότερα τους καθηγητές μου και έτσι προχωρούσα στη ζωή. Έπρεπε να πετυχαίνω, να εντυπωσιάζω, να καταφέρνω να με θαυμάζουν για όσα κάνω και έτσι να παίρνω αξία, να σιγουρεύομαι για μένα, για το ποιος είμαι.
Διαβάστε σχετικά: Τα στάδια στη διεργασία πένθους στο διαζύγιο
Πόσο δέσμιος του φόβου μου υπήρξα;
Και ήρθες στη ζωή μου, πολύ νωρίς, στα πρώτα μας φοιτητικά χρόνια, τότε που πίστευα ότι μπορούσα όντως να έχω τα πάντα. Σε διάλεξα από την πρώτη στιγμή. Ήσουν τόσο όμορφη, έξυπνη, γεμάτη όνειρα. Ήσουν από την επαρχία και έμοιαζες χαμένη. Δίπλα σου ένιωθα σημαντικός, ήθελα να σε φροντίσω και να γίνω η γέφυρά σου με την πρωτεύουσα.
Είδα στα μάτια σου θαυμασμό και ευγνωμοσύνη και αυτό μου ήταν αρκετό. Και όταν μου ανακοίνωσες την εγκυμοσύνη που θα προχωρούσε με ή χωρίς εμένα, δέχτηκα να παντρευτούμε. Με είχες ανάγκη και σε είχα ανάγκη για να καθρεφτίζομαι. Είχα ανάγκη τη διατήρηση της εικόνας του καλού νέου που αναλαμβάνει την ευθύνη.
Πόσο δέσμιος αυτής της εικόνας μου υπήρξα;
Και η Ιατρική; Ήταν όντος αυτό που ήθελα ή όπως όλα, ήταν αυτό που "έπρεπε" για να επιτελέσω το καθήκον μου; Τόσα χρόνια, τόσοι ασθενείς και φοιτητές, τόσα ταξίδια, τόσες μελέτες. Σα να έφτασα στο ψηλότερο σκαλί και ξαφνικά κάτι να έλειπε. Έλειπα εγώ. Λείπω εγώ.
Στέκομαι εδώ κοιτάζοντας γύρω μου τα ακριβά έπιπλα, τους συλλεκτικούς πίνακες και τις επιστημονικές διακρίσεις και αναρωτιέμαι. Τι είναι όλα αυτά; Τι συμβολίζουν άραγε; Η οικογένειά μου, η γυναίκα και τα παιδιά μου, που βρίσκονται; Είναι όλοι και όλα γύρω μου τα τρόπαια μιας μάχης που έδινα σε όλη μου τη ζωή; Μιας μάχης που στήθηκε από τα σκοτεινά σημεία της ψυχής μου; Από την πληγωμένη μου, παιδική, ψυχή;
Είχα χαθεί. Τώρα το βλέπω. Είχα χαθεί σε έναν αγώνα χωρίς τέρμα. Όσο κέρδιζα τόσο χρειαζόταν να κερδίσω κι άλλο, για να πιστοποιήσω τη νίκη μου. Και μετά κι άλλο, κι άλλο. Ό, τι έχτιζα το είχα τόσο ανάγκη, αλλά ταυτόχρονα με πίεζε να πάω στο επόμενο. Δεν μπορούσα να σταθώ, να το ευχαριστηθώ, να το απολαύσω, να το αγαπήσω, να ΣΕ αγαπήσω. Υπήρχε ο κίνδυνος να ανακαλύψεις την ανικανότητά μου, την ανημποριά μου. Έπρεπε να συνεχίσω και «έφευγα» μακριά σου.
Τώρα φεύγεις εσύ…
Δεν μπορώ να σε σταματήσω. Είναι δική σου απόφαση, είναι δική σου επιλογή. Μπορώ μόνο να σου πω πως, τώρα ξέρω.
Ξέρω ότι οι γονείς μου έκαναν αυτό που μπορούσαν. Υπήρξαν και αυτοί δέσμιοι της δικής τους ιστορίας και πάλεψαν να κάνουν τις δικές τους υπερβάσεις. Ξέρω, πια, πως στην Ιατρική μπορώ να είμαι ο αληθινός μου εαυτός, αυτός που νοιάζεται και που φροντίζει επειδή το θέλει και όχι από τον φόβο της απόρριψης. Μπορώ να είμαι ανθρώπινος με τον πόνο του άλλου και να μην ντρέπομαι να δείξω το δικό μου μήπως φανώ αδύναμος και υποτιμηθώ.
Μπορώ, πια, να απολαμβάνω τους ασθενείς μου και να επιτρέπω να μαθαίνω από αυτούς. Οι φοιτητές μου είναι έμπνευση για μένα και δεν παραφυλάω, πια, για να μετρήσω την απήχησή μου και να πιστέψω έτσι στην αξία μου. Ξέρω ότι είμαι αρκετά καλός και δε χρειάζεται να το επιβεβαιώνω «έξω» από εμένα. Άλλωστε, μου επιτρέπω να μην είμαι ο καλύτερος και μπορώ, πια, να πω στα παιδιά μου πόσο σημαντικά και άξια είναι.
Τολμώ να επιθυμώ να σχετίζομαι μαζί τους, με έναν τρόπο που να μας ταιριάζει στο σήμερα και να χαίρομαι το δικό τους προχώρημα. Τώρα ξέρω πόσο σημαντική είσαι για μένα. Όχι για να με επιβεβαιώνεις, αλλά για να μοιράζομαι μαζί σου το αληθινό μου πρόσωπο. Για να ξαναδιαβάσουμε μαζί την κοινή μας ιστορία, με μια ματιά που να μας τιμά στο σήμερα και να δίνει νόημα στο κοινό μας μέλλον. Αλλά αυτό προϋποθέτει και τη δική σου επιθυμία και επιλογή, τα οποία και εύχομαι ολόψυχα.
Είμαι ευγνώμων για την αποσταθεροποίηση. Όσο κι αν με πληγώνει, μπορώ να δω την αφυπνιστική της δύναμη και να αναζητήσω την ευθύνη που μου αναλογεί, για μια ζωή βιωμένη, αυτή τη φορά, από θέση ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ."
[1] Ο ήρωας και ο εσωτερικός του μονόλογος αποτελεί προσαρμογή του πρωτότυπου το οποίο δημιουργήθηκε και παρουσιάστηκε από τη συγγραφέα, ως μέρος ομαδικής παρουσίασης, σε επιστημονικό συμπόσιο το 2017.
[2] Θερμές ευχαριστίες στους ανθρώπους που επέτρεψαν να είμαι συνοδοιπόρος τους στην ψυχοθεραπευτική τους πορεία και σμίλευσαν με τις αφηγήσεις τους τον ήρωα του παρόντος άρθρου.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
