Καθημερινά πολλοί μικροί ήρωες δίνουν το δικό τους αγώνα να προσπεράσουν με επιτυχία αυτόν τον δρόμο και να βγουν νικητές. Είναι ο προσωπικός τους άθλος και γι’ αυτό αξίζουν τον αμέριστο θαυμασμό μας.
«Μαμά γιατί μου συμβαίνουν όλα αυτά;» Αυτό το ερώτημα ακούγεται συχνά στα δωμάτια και στους διαδρόμους των παιδοογκολογικών μονάδων των νοσοκομείων, όχι μόνο στη χώρα μας. Οι ερωτήσεις των παιδιών που πάσχουν από νεοπλασματικές ασθένειες τις περισσότερες φορές είναι καθηλωτικές και δύσκολα απαντώνται.
Για τον λόγο αυτό τα νοσοκομειακά ιδρύματα παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη και θεραπευτική παρέμβαση τόσο στους γονείς και τα αδέρφια των μικρών ασθενών όσο και στα ίδια τα παιδιά.
Πρακτικά οι γονείς καλούνται να διαχειριστούν μια κατάσταση απώλειας την οποία βιώνει το παιδί, ταυτόχρονα με τον σωματικό πόνο λόγω των φαρμάκων. Η απώλεια αυτή αφορά στην απομάκρυνση του παιδιού από το υγιές σώμα με το οποίο έμαθε να συνεργάζεται, από την καθημερινή ρουτίνα η οποία του προσέφερε ένα αίσθημα ασφάλειας, σιγουριάς και ελέγχου και την διακοπή κάθε κοινωνικής συναναστροφής, είτε αφορά στο οικογενειακό του περιβάλλον είτε στο ευρύτερα κοινωνικό.
Το παιδί υποχρεούται να αποχωριστεί την έμφυτη δεξιότητα της εξερεύνησης και της περιέργειας και να περιοριστεί σε ένα ελεγχόμενο χώρο με αυστηρά καθορισμένα όρια. Επιπλέον ως απώλεια μπορεί να οριστεί και η μείωση της γονικής συναισθηματικής υποστήριξης και ενίσχυσης που δεχόταν πριν αρρωστήσει.
Είναι πιθανό οι γονείς, ειδικά στο πρώιμο στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας, να αδυνατίσουν να εμπνεύσουν σιγουριά και σταθερότητα στο παιδί τους και ενδεχομένως να χρειαστούν οι ίδιοι την συμβουλευτική παρέμβαση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Γίνε καλύτερος Θεραπευτής/τρια με το ΑCADEMY Επιμορφωτικό Σεμινάριο: «Ο Ίρβιν Γιάλομ και η Τέχνη της Ψυχοθεραπείας»
Η ψυχολογική υποστήριξη προς το παιδί θα ήταν χρήσιμο να παραχθεί από τα αρχικά στάδια της θεραπείας. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να ακουστούν όλες οι απορίες που του έχουν δημιουργηθεί, από την πιο απλή και «παιδική» ως την πιο δύσκολη προς απάντηση. Τα ερωτήματα των παιδιών ποικίλλουν ανάλογα με το ηλικιακό τους στάδιο, το υποστηρικτικό τους περιβάλλον και την πορεία της θεραπευτικής διαδικασίας.
Οι απαντήσεις που δίνονται κάθε φορά οφείλουν να είναι προσεκτικά διατυπωμένες και κατά βάση υποστηρικτικές και κατανοητές. Συνιστάται η αποφυγή χρήσης ιατρικών ορολογιών και φορτισμένων λέξεων, οι οποίες πιο πιθανό είναι να προκαλέσουν σύγχυση και να διεγείρουν το αίσθημα του άγχους και της ανησυχίας. Οι λέξεις και οι προτάσεις που θα χρησιμοποιηθούν ιδανικά να είναι ουδέτερα συναισθηματικά φορτισμένες, με απλή και κατανοητή αναφορά στην θεραπευτική διαδικασία.
Επιπλέον δεν είναι επωφελές να λέγονται ψέματα στο παιδί με την σκέψη πως έτσι προστατεύεται. Η παραποίηση της αλήθειας κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί και ενυπάρχει ο κίνδυνος να κλονιστεί η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του γονέα, που αποτελεί την μόνη σταθερά η οποία έμεινε αμετακίνητη.
Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, συνεπώς εξίσου μοναδικές θα είναι και οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα που θα εκδηλώσει για να καταφέρει να διαχειριστεί την κρίσιμη αυτή κατάσταση. Υπάρχουν όμως τα λεγόμενα «Στάδια των κρίσεων» τα οποία περιγράφουν τις τυπικές αντιδράσεις και τα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν την πορεία ανάκαμψης από μια κρίση. Τα στάδια αυτά κάθε παιδί θα τα εκδηλώσει με τον δικό του τρόπο και ο χρόνος παραμονής του στο καθένα εξαρτάται από το ίδιο, καθώς και το υποστηρικτικό δίκτυο που το περιβάλλει.
Το πρώτο στάδιο είναι η αρχική επαφή του παιδιού με το δυσάρεστο γεγονός με το οποίο έρχεται αντιμέτωπο. Εδώ κυριαρχούν τα συναισθήματα που είναι συνήθως κατακλυσμικά και έντονα, όπως ο θυμός, η ανησυχία και η θλίψη.
Θα ήταν καλό οι γονείς να επιτρέψουν στο παιδί να εκφραστεί χωρίς να προσπαθούν να εκλογικεύσουν οποιοδήποτε συναίσθημά του. Η πράξη τους αυτή θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη αλλά με τον τρόπο αυτό θα δώσουν την δυνατότητα στο παιδί τους να εκφράσει τα συναισθήματά του, να τα αναγνωρίσει, να τα βιώσει και στην πορεία να καταφέρει να τα αποδεχτεί.
Στην συνέχεια έπεται το στάδιο της επεξεργασίας του γεγονότος. Στο στάδιο αυτό το παιδί έχοντας βιώσει μια προηγούμενη συναισθηματική έκρηξη θα επιδιώξει να επικοινωνήσει με το υποστηρικτικό του περιβάλλον, εν προκειμένω με τους γονείς του. Εδώ θα τεθούν όλες του οι απορίες για την υπάρχουσα κατάσταση.
Επιπλέον θα προσπαθήσει να συνδεθεί συναισθηματικά μαζί τους για να διασφαλίσει πως δεν παλεύει μόνο του σε αυτήν την δύσκολη περίοδο και πως οι γονείς του συμπορεύονται με αυτό. Σταδιακά θα γίνει εν μέρει κατανοητό πως τα συναισθήματά του είναι φυσιολογικά για την δεδομένη περίσταση και πως κάποια στιγμή θα καταλαγιάσουν.
Το τρίτο στάδιο είναι η αντιμετώπιση και η προσαρμογή. Πλέον τα συναισθήματα είναι γνώριμα και ενδεχομένως ελέγχονται πιο εύκολα. Τα παιδιά παρουσιάζουν μια αξιοθαύμαστη ικανότητα προσαρμογής σε διάφορα περιβάλλοντα και σε ποικίλες καταστάσεις. Η ικανότητά τους αυτή θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο να προσαρμοστούν και να αποδεχτούν την νέα καθημερινότητα με αξιοπρέπεια και δύναμη.
Σε κάποιες περιπτώσεις τα ίδια τα παιδιά παρουσιάζονται πιο ανθεκτικά από τους γονείς τους. Η συνειδητοποίηση της κατάστασης δεν αποκλείει όμως και την παλινδρόμηση σε πρότερο στάδιο. Συνεπώς μια συναισθηματική έκρηξη ή μια στάση άρνησης πιθανόν να επανεμφανιστούν, κάτι το οποίο είναι απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο.
Το τελικό στάδιο είναι εκείνο της επιστροφής στο προ- κρίσης επίπεδο λειτουργίας. Το στάδιο αυτό σηματοδοτεί την επιτυχή λήξη της θεραπευτικής διαδικασίας. Η επιστροφή στο σπίτι αποτελεί ένα πολυπόθητο γεγονός από όλη την οικογένεια. Η επιστροφή αυτή όμως συνοδεύεται από νέες συνθήκες καθημερινότητας.
Γίνε καλύτερος Θεραπευτής/τρια με το ΑCADEMY Επιμορφωτικό Σεμινάριο: «Αξιολόγηση και Παρέμβαση με Αυτοκτονικούς Θεραπευόμενους»
Πιο απαιτητικές από τις συνηθισμένες, οι οποίες εμπεριέχουν την διαδικασία της αναπροσαρμογής με βάση τα νέα δεδομένα. Το στάδιο αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθότι αποτελεί το θεμέλιο βήμα μιας ομαλούς και εύρυθμης ένταξης στην νέα πραγματικότητα.
Ο δρόμος που διήνυσε το παιδί ήταν δύσκολος και σκληρός και πλέον αποτελεί κομμάτι της ιστορίας του. Καθημερινά πολλοί μικροί ήρωες δίνουν το δικό τους αγώνα να προσπεράσουν με επιτυχία αυτόν τον δρόμο και να βγουν νικητές. Είναι ο προσωπικός τους άθλος και γι’ αυτό αξίζουν τον αμέριστο θαυμασμό μας.
Τα ερωτήματα των παιδιών ποικίλλουν ανάλογα με το ηλικιακό τους στάδιο, το υποστηρικτικό τους περιβάλλον και την πορεία της θεραπευτικής διαδικασίας. Οι απαντήσεις που θα δίνονται κάθε φορά οφείλουν να είναι προσεκτικά διατυπωμένες και κατά βάση υποστηρικτικές και κατανοητές από το παιδί.
Δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη η αναφορά σε ιατρικές ορολογίες και φορτισμένες λέξεις οι οποίες πιο πιθανό είναι να το μπερδέψουν και να διεγείρουν το αίσθημα του άγχους και της ανησυχίας. Οι λέξεις και οι προτάσεις που θα χρησιμοποιηθούν ιδανικά να είναι ουδέτερα φορτισμένες, με απλή και κατανοητή αναφορά στην θεραπευτική διαδικασία.
