Υβόνη Κωνσταντίνου

Η βασιλική οδός του δεξιού ημισφαιρίου στη συστημική ψυχοθεραπεία

Η βασιλική οδός του δεξιού ημισφαιρίου στη συστημική ψυχοθεραπεία

Υβόνη Κωνσταντίνου
απεικόνιση εγκεφάλου σε μπλε φόντο

Ο κόσμος μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα μωσαϊκό από εικόνες, που σήμερα ερμηνεύονται έτσι και αύριο αλλιώς, διαφορετικά για τον καθένα-Watzlawick. 


Ο Επίκτητος υποστηρίζει ότι: ...δεν μας στεναχωρούν τα ίδια τα πράγματα, μα η γνώμη μας για αυτά. Έτσι ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύο πραγματικότητες, αυτήν που αντικειμενικά υπάρχει έξω από μας και αυτήν που αφορά τη γνώμη και κυρίως την εικόνα που έχουμε για την πρώτη πραγματικότητα. Επομένως, ο κόσμος είναι όπως είναι. Αληθινή ή πλανημένη μπορεί να είναι η γνώμη μας, όχι ο κόσμος, λέει ο Jaspers. Ο κόσμος μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένα μωσαϊκό από εικόνες, που σήμερα ερμηνεύονται έτσι και αύριο αλλιώς, διαφορετικά για τον καθένα (Watzlawick, 1986, p. 66).

Με λίγα λόγια, η εικόνα που έχει κανείς για τον κόσμο του είναι το αποτέλεσμα πολλών εμπειριών, πεποιθήσεων και αξιών. Η συσσώρευση αυτών σε μία εικόνα είναι δουλειά του δεξιού ημισφαιρίου, ενώ το αριστερό ημισφαίριο συνδέει αυτήν την εικόνα με μία αντικειμενική πραγματικότητα και με τη συνειδητοποίηση των λογικών συνεπειών των καταστάσεων.

Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος αποτελείται από το αριστερό και το δεξιό ημισφαίριο. Το αριστερό, είναι υπεύθυνο για τη απόδοση των αισθητηριακών μας αντιλήψεων, τις λεκτικές, λογικές και νοητικές διεργασίες. Αφορά κυρίως την αντίληψη του χώρου και του χρόνου, την κατανόηση κυριολεκτικών νοημάτων, τα μαθηματικά, τη γραμματική και την πρόκληση ελεγχόμενων συμπεριφορών. Από την άλλη πλευρά, το δεξί ημισφαίριο ειδικεύεται στην αντίληψη πολύπλοκων σχέσεων, μεταφορικών ερμηνειών, εικόνων, μουσικής και συναισθημάτων. Έτσι, η πραγματικότητά μας, αποτελείται από δύο γλώσσες. Τη γλώσσα του αριστερού και τη γλώσσα του δεξιού μας εγκεφάλου.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι :

  • ο κόσμος μας είναι απλά μία εικόνα που σχηματίζουμε βάσει παρελθουσών εμπειριών δικών μας ή σημαντικών μας άλλων
  • το δεξί ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για το σχηματισμό αυτής της εικόνας

καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η αλλαγή μίας εικόνας προκύπτει από την αντικατάστασή της ή την επεξεργασία της, διεργασίες οι οποίες βρίσκονται πάλι στο δεξί ημισφαίριο.

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε γιατί συνεχίζουμε μία προβληματική για μας συμπεριφορά, εφόσον κατανοούμε λογικά πως δεν είναι ωφέλιμη, όπως το κάπνισμα, αλλά και οι συγκρούσεις μεταξύ ζευγαριού ή μεταξύ παιδιού-γονέα, η υπερβολική κατανάλωση φαγητού, ή η στέρηση φαγητού στον εαυτό μας και διάφορα άλλα.

Η υποκειμενική πραγματικότητα είναι διαφορετική για τον καθένα, και άρα χρειάζεται περισσότερος χρόνος και κόπος για να την συνειδητοποιήσει κανείς. Στην εποχή μας όμως που οι περισσότεροι έχουν ως προτεραιότητα το να δουλέψω σκληρά για να είναι όλα πιο εύκολα σε μένα και στην οικογένειά μου… ή και στο να αποδείξω στους άλλους την ευτυχία μου… μάλλον είναι πιο εύκολο να καταπιανόμαστε πολύ περισσότερο με τη λογική που κυριαρχεί στο αριστερό ημισφαίριο, καταλήγοντας σε αισθήματα απελπισίας και αγανάκτησης που δεν αλλάζει μία συμπεριφορά όπως θα έπρεπε λογικά, ενώ συχνά καταλήγουμε να κατονομάζουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους ως παράλογους ή μη φυσιολογικούς ή να πούμε είμαι καταθλιπτικός, ή έχω κρίσεις πανικού.

Το δεξί ημισφαίριο δεν κατανοεί την λογική. Το μόνο που κρατάει είναι το τί κερδίζει από μία συμπεριφορά και το πώς θα το ξανακερδίσει! Ακόμη και οι ίδιες συμπεριφορές θα έχουν διαφορετικό νόημα για τον καθένα και διαφορετικούς κανόνες (τί - πως). Οι συμπεριφορές, ουσιαστικά είναι παιχνίδια της ζωής μας. Κάθε συμπεριφορά έχει ένα νόημα και κανόνες - διαδικασίες. Οι κανόνες του παιχνιδιού, επηρεάζουν και το τί νόημα του δίνεις, αλλά και το πώς το παίζεις, κάτι που γίνεται με τον ίδιο τρόπο κάθε φορά. Όσο και να θες να το παίξεις διαφορετικά, οι κανόνες οδηγούν πάλι στο ίδιο αποτέλεσμα. Ο μόνος τρόπος να αλλάξει το παιχνίδι είναι να αλλάξουν οι κανόνες - οι διαδικασίες!

Ένας συστημικός ψυχοθεραπευτής εστιάζει στο πλαίσιο /σύστημα και όχι μόνο στο φερόμενο προβληματικό άτομο, καθώς ο τρόπος που κατασκευάστηκε το πρόβλημα και επομένως η κατανόησή του, αφορά αποκλειστικά το πώς το ερμηνεύει όχι μόνο το άτομο, αλλά και η κοινωνία του, το πολιτισμικό, οικογενειακό του πλαίσιο. Σαν ένας ταξιδιώτης, που προσπαθεί να ανακαλύψει με περιέργεια και σεβασμό μία νέα χώρα και να φωτίσει όσες περισσότερες πλευρές της χώρας μπορεί.

Αρχικά, δηλαδή, δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να δει από μία νέα οπτική γωνία τί βιώνει, συνδέοντας τη δική του εικόνα με τις εικόνες άλλων και αφήνοντας για λίγο στην άκρη την αντικειμενική αλήθεια ή την γλώσσα του αριστερού ημισφαιρίου. Όλο αυτό το αρχικό στάδιο είναι αναγκαίο και απαραίτητο, ώστε μετέπειτα να μπορούν να αλλάξουν οι κανόνες-διαδικασίες, και επομένως να γίνει αναβάθμιση και αλλαγή της εικόνας του ατόμου, μέσω της βασιλικής οδού του δεξιού ημισφαιρίου. Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται, αλλά ούτε τόσο εύκολο όπως μπορεί κανείς να υποθέσει!


Βιβλιογραφία

Watzlawick, P. (1986). Η γλώσσα της αλλαγής. Στοιχεία θεραπευτικής επικοινωνίας. Αθήνα: Εκδόσεις Κέδρος.

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...