PsychologyNow Team

Είναι ο θάνατος τρομακτικός εάν πιστέψουμε ότι ο Εαυτός είναι μια ψευδαίσθηση;

Είναι ο θάνατος τρομακτικός εάν πιστέψουμε ότι ο Εαυτός είναι μια ψευδαίσθηση;

PsychologyNow Team

Μια εκπληκτική μελέτη σε Θιβετιανούς Βουδιστές. Οι ψυχολόγοι ερευνητές ανέφεραν ότι αυτά τα ευρήματα ήταν ίσως τα πιο περίεργα και απροσδόκητα που είχαν συναντήσει στην καριέρα τους.


Η σκέψη ότι κάποια στιγμή θα πάψουμε να υπάρχουμε, για τους περισσότερους από εμάς είναι τρομακτική. Ο Βουδισμός προσφέρει μία διαφορετική προσέγγιση που μπορεί να καθησυχάζει. Ένα κεντρικό δόγμα της θρησκείας αυτής είναι ότι όλα είναι προσωρινά και ότι η έννοια του Εαυτού είναι στην πραγματικότητα μια ψευδαίσθηση. Οπότε, αν δεν υπάρχει ο Εαυτός μας, πρέπει να φοβόμαστε για το τέλος του;

Προκειμένου να διαπιστώσουν αν η λογική της βουδιστικής αντίληψης εξαλείφει τον υπαρξιακό φόβο, ο Σον Νίτσολς από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και οι συνάδελφοί του παρακολούθησαν εκατοντάδες εκπαιδευόμενους μοναχούς βουδιστές από το Θιβέτ καθώς και απλούς Θιβετιανούς, Θιβετιανούς βουδιστές από το Μπουτάν, Ινδούς Ινδουιστές και Αμερικανούς χριστιανούς και αθεϊστές.

Προς έκπληξή τους, οι ερευνητές αναφέρουν στο περιοδικό Cognitive Science ότι ο φόβος του αφανισμού του εαυτού ήταν πιο έντονος στους μοναχούς Βουδιστές και ότι οι μοναχοί Βουδιστές ήταν λιγότερο πρόθυμοι από οποιαδήποτε άλλη ομάδα να θυσιάσουν, σε μία υποθετική ερώτηση, χρόνια από τη ζωή του για να τα "δώσουν" σε έναν ξένο.

Οι Αμερικανοί συμμετέχοντες συμμετείχαν στην έρευνα διαδικτυακά, ενώ οι μοναχοί βουδιστές του Θιβέτ και οι άλλες ομάδες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια, μεταφρασμένα στη γλώσσα τους. Οι εκατοντάδες μοναχοί βουδιστές του Θιβέτ που συμμετείχαν ανήκαν στα μοναστήρια του Byalkuppe και του Mundhod στην Ινδία. Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης 30 λόγιους βουδιστές σχετικά με το πόσο αφοσιωμένοι θα ήταν οι Βουδιστές ως προς τις απαντήσεις τους στις διάφορες ερωτήσεις της έρευνας.

Δύο από τις έρευνες αφορούσαν στη μονιμότητα του Εαυτού. Όπως αναμενόταν, οι μοναχοί βουδιστές επέδειξαν τη λιγότερη πίστη στη συνέχεια του υπαρξιακού εαυτού τους, πιστεύοντας ότι θα είχαν διαφορές ως προς την προσωπικότητα, τις πεποιθήσεις, τις φιλοδοξίες και άλλα χαρακτηριστικά τους στο μέλλον. Αντίθετα, οι Αμερικανοί, είτε θρησκευόμενοι είτε όχι, επέδειξαν την ισχυρότερη πίστη στη συνέχεια του Εαυτού τους (οι άλλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των απλών Θιβετιανών, παρουσίασαν ένα μέσο βαθμολογικό όρο, ανάμεσα στα δύο άκρα). Παρόμοια μοτίβα προέκυψαν σχετικά με τις πεποιθήσεις για την ύπαρξη ενός «βασικού εαυτού» που επιμένει με την πάροδο του χρόνου, με τους μοναχούς βουδιστές να δείχνουν και πάλι τη λιγότερη πίστη στον Εαυτό.

Μήπως ο σκεπτικισμός των μοναχών βουδιστών για τον Εαυτό έχει συνάφεια με τον φόβο τους για το θάνατο; Συγκριτικά με τις άλλες ομάδες, δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν περισσότερο το δόγμα της μη ύπαρξης του Εαυτού για να αντιμετωπίσουν την προοπτική του θανάτου, όπως είχαν καθοδηγηθεί από τους λόγιους βουδιστές.

Ωστόσο, όταν οι ερευνητές αξιολόγησαν τους συμμετέχοντες αναφορικά με το φόβο τους για το θάνατο και ιδιαίτερα για το φόβο τους για τον προσωπικό αφανισμό τους (δηλώνοντας τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους σε δηλώσεις όπως «ο θάνατος σε ένα χρόνο από τώρα με φοβίζει λόγω της απώλειας και της καταστροφής του Εαυτού / της καταστροφής της προσωπικότητάς μου»), προς έκπληξη των ερευνητών, διαπίστωσαν ότι αυτός ο φόβος ήταν πιο έντονος στους μοναχούς βουδιστές. Η αντίδρασή τους ερχόταν σε αντίθεση με την απάντηση που έπρεπε να δώσουν σύμφωνα με τους λόγιους βουδιστές. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Βουδιστές πιστεύουν εξίσου έντονα σε μια μεταγενέστερη ζωή (όχι όμως του σημερινού Εαυτού τους), οπότε αυτό δεν μπορούσε να εξηγήσει τον έντονο φόβο που είχαν σε σχέση με τις άλλες ομάδες.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές αξιολόγησαν περισσότερους συμμετέχοντες από τις ίδιες ομάδες σε σχέση με το πόσο θα ήταν διατεθειμένοι να θυσιάσουν χρόνια από τη ζωή τους για να επεκτείνουν τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου (για παράδειγμα, στην πιο ακραία έκδοση του πειράματος σκέψης, κλήθηκαν να φανταστούν ότι θα μπορούσαν να πάρουν ένα χάπι για να επεκτείνουν τη ζωή τους κατά έξι μήνες ή να δώσουν το χάπι αυτό σε έναν ξένο, στον οποίο το χάπι θα προσέθετε επιπλέον πέντε χρόνια στη ζωή του). Οι μοναχοί βουδιστές ήταν λιγότερο πρόθυμοι να κάνουν αυτό το είδος θυσίας. Στην πραγματικότητα, πάνω από το 72% προτίμησαν να κρατήσουν το χάπι για τον εαυτό τους στο παραπάνω σενάριο, σε σύγκριση με το 31,2% των μη θρησκευόμενων Αμερικανών.

Οι ψυχολόγοι ερευνητές ανέφεραν ότι αυτά τα ευρήματα ήταν ίσως τα πιο περίεργα και απροσδόκητα που είχαν συναντήσει στην καριέρα τους.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το παράδοξο που ανακάλυψαν μεταξύ των ρητών πεποιθήσεων των Βουδιστών και των φόβων τους, μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι, παρά την εκπαίδευση και τους σαφείς ισχυρισμούς της ιδεολογίας τους, οι μοναχοί βουδιστές εξακολουθούν να έχουν μια ισχυρή αίσθηση μιας διαρκούς ταυτότητας που εκτείνεται από το παρελθόν στο μέλλον. Δεν είναι εύκολο να αψηφήσουμε την ψευδαίσθηση του Εαυτού, ακόμα κι αν μας διδάξουν να το κάνουμε.

Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από αξιοσημείωτες βουδιστικές αυτοβιογραφίες που προδίδουν μια ενθουσιώδη εμπειρία της συνέχειας του Εαυτού. Ταυτόχρονα, οι Βουδιστές μπορεί να πιστεύουν πραγματικά ότι ο Εαυτός τελειώνει με το θάνατο (σε αντίθεση με άλλες θρησκευτικές ομάδες που κηρύττουν ότι η ψυχή είναι αιώνια) και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει το υπερβολικό φόβο τους για τον αφανισμό του Εαυτού με το θάνατο.

Μια παρατήρηση για τα ευρήματα που επισημάνθηκαν από τους ερευνητές είναι ότι, παρόλο που οι μοναχοί βουδιστές συμμετέχοντες διαλογίζονταν καθημερινά, δεν ασκούσαν το διαλογισμό για πολλά χρόνια. Ο διαλογισμός θεωρείται ένας τρόπος για να εξαλειφθεί η πίστη σε έναν μόνιμο Εαυτό, γι’ αυτό θα ήταν ενδιαφέρον να επαναληφθεί η έρευνα, όχι μόνο με και με άλλα βουδιστικά δόγματα, αλλά ιδιαίτερα με έμπειρους βουδιστές διαλογιστές, προκειμένου να διαπιστωθεί αν και αυτοί θα έδειχναν φόβο για τον αφανισμό του Εαυτού.


Πηγή: digest.bps.org.uk
Έρευνα: Death and the Self
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...