Δρ. Γιώργος Γιαννούσης

Η αυτοαναφορικότητα του ψυχοθεραπευτή ως έκφραση της ανάγκης για σύνθεση αντί της ανάλυσης

Η αυτοαναφορικότητα του ψυχοθεραπευτή ως έκφραση της ανάγκης για σύνθεση αντί της ανάλυσης

Δρ. Γιώργος Γιαννούσης
Image credit: freepik/ freepik.com

Όσο ο άνθρωπος προσεγγίζει την πραγματικότητα τόσο περισσότερο ανακαλύπτει τον εαυτό του.


Ο κυκλωπικός μας κόσμος, ο κόσμος της μονόφθαλμης εξουσίας της «οθόνης», αγκυλώνει τα σώματα και τις ψυχές και τα εξορίζει στην μοναξιά τους. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται για να ανθίσει ένας άνθρωπος είναι η ανύψωσή του (η ένθεη ταυτοποίησή του) σε μια ίσως Διονυσιακή διάσταση, αυτή την εν κόσμο τρέλα, που ενθαρρύνει την συντροφικότητα και το πάθος και που άρει την μοναξιά σπάζοντας τα δεσμά ενός αδηφάγου και σαρκοβόρου συστήματος στο οποίο έχουμε εγκλωβιστεί. Να γιατί πολλές φορές γίνομαι αυτοαναφορικός, όπως και στο παρακάτω κείμενο, επειδή το μοίρασμα είναι η κοινή μας μοίρα.

Νομίζω πως ο πατέρας μου πέθανε ευτυχισμένος και γεμάτος ζωή. Δεν μπορώ να γνωρίζω όλα όσα ένιωθε φεύγοντας, ούτε γνωρίζω αν έφυγε, πέθανε, μεταφέρθηκε σε άλλη διάσταση, έπαψε απλά να υπάρχει, το μόνο που γνωρίζω είναι πως έζησε μέσα στα νοήματα που έμαθε από μικρός να υπηρετεί. Τίποτα δεν είναι εύκολο, ούτε υπάρχουν θεμελιωμένες αλήθειες για να ζήσουμε ή όχι σωστά, το μόνο που είναι σίγουρο είναι να μάθουμε να υπηρετούμε με πάθος τα νοήματά μας, όσο βεβαίως τα αναζητούμε σε βάθος κι όχι σε μάκρος.

Με σεβασμό στη μνήμη του αναρωτιέμαι αν εγώ, ως τεχνολογικά περισσότερο αναπτυγμένος, προσεγγίζω τα νοήματα της ζωής πιο βαθιά απ’ ότι εκείνος; Είμαι πιο ευτυχισμένος; Ζω σε πιο αρμονικές κοινότητες ανθρώπων απ’ ότι εκείνος; Εν τέλει θα πεθάνω το ίδιο ευτυχισμένος και γεμάτος ζωή; Θα έχω το ίδιο λιγότερα αναπάντητα ερωτήματα για την ύπαρξη και περισσότερες ευκαιρίες για βίωση της ύπαρξης;

Εκείνος δεν πίστευε ακριβώς στον θεό, έζησε όμως μαζί του, καθώς αυτός υπάρχει μέσα μας και γύρω μας, είναι η ενσώματη και περιβαλλοντική ενσάρκωση των πάντων. Είναι ο θεός όλων μας έναντι του θεού του χρήματος και της διαρκούς κατανάλωσης. Υποθετική η ερώτηση μα υπαρκτή η αγωνία για το πως νοηματοδοτώ τη ζωή μου, μέσα σε ένα περιβάλλον τόσο σταθερά προσανατολισμένο στο μη νόημα. Σε ένα περιβάλλον με μόνη βεβαιότητα την κατίσχυση του εαυτού από την μανιακή κατανάλωση προϊόντων, υλικών και συναισθηματικών, ως το απαύγασμα της προόδου και την αντίστοιχη δυστυχία όσο δεν μπορείς να συμμετέχεις στην πρόοδο του καπιταλιστικού ιδεώδους της «κατανάλωσης».

Διερωτώμαι πως αυτό που μου απομένει είναι να πάψω να αναρωτιέμαι, διότι έτσι εναποθέτω την ύπαρξή μου στην κυριαρχία των άλλων, ως άλλο ιδρυματικό υποκείμενο που υφίσταται τους καταναγκασμούς του πλαισίου. Και να ορίσω σε όλο το φάσμα της ύπαρξής μου το νέο νόημα της ευζωίας ως το κυρίαρχο κι ως το αφετηριακό σημείο αντίστασης στην κυρίαρχη κουλτούρα. Το νέο νόημα είναι η ανωτροπία, μια ανώτερη διαλεκτική σχέση με τον εαυτό και τον κόσμο, που υπηρετεί την αξία της ζωής, ως την μόνη βεβαιότητα.

Η αυτοαναφορική, η οποία συχνά με ακολουθεί και στην άσκηση της ψυχοθεραπείας, θέλει να δείξει πως το πλαίσιο μέσα στο οποίο υπάρχουν όλα τα υλικά σώματα και μέσα στο οποίο καθορίζεται η θέση τους είναι χωρο-χρονικό. Ο χώρος κι ο χρόνος ως πλαίσιο χρειάζεται να είναι ισορροπημένες έννοιες ως προς την δυναμική της πλαισίωσης των υλικών σωμάτων. Παρατηρούμε ωστόσο στις μέρες μας μια εννοιολογική ενίσχυση της χρονικότητας έναντι του χώρου, η οποία ξεκίνησε από τις μεγάλες τεχνολογικές ανακαλύψεις της βιομηχανικής περιόδου και κορυφώνεται με την σημερινή «ψηφιοποίηση» της ύλης.

Η ισορρόπηση του χρόνου με τον χώρο επιτάσσει την αναγκαιότητα της επιστημολογικής στροφής από την αναλυτική σκέψη στην συνθετική. Η υπερ-ανάλυση της πραγματικότητας στην ουσία συρρίκνωσε ή εξαφάνισε την αντικειμενικότητά της, δηλαδή η ανάλυση οδήγησε σε μια κυριαρχία της έννοιας του αντικειμένου έναντι του ίδιου του αντικειμένου. Η χωρικότητα των αισθήσεων μας συνδέει βιωματικά με το εδώ και τώρα, δίχως βεβαίως να αφαιρεί την χρονικότητα τους, δηλαδή το ιστορικό και βιογραφικό μας βάθος.

Η εννοιολογική ερμηνεία επικράτησε της υλικότητας, παραδείγματος χάρη η έννοια του σώματος απέκτησε μεγαλύτερη βαρύτητα από το ίδιο το σώμα. Η εννοιολογικότητα οδήγησε σε μια υποβάθμιση της υλικότητας του σώματος. Η έννοια του σώματος υπερισχύει της πραγματικότητας του. Το ίδιο συνέβη με την εννοιολογική τοποθέτηση διαφόρων οντοτήτων -υλικών ή άυλων- οι οποίες ταυτίστηκαν περισσότερο με το ερμηνευτικό τους αποτύπωμα κι όχι με την φυσική ή κοινωνική ή πολιτισμική τους οντότητα.

Προκύπτει επομένως η ανάγκη για σύνθεση αντί της ανάλυσης. Η ανάλυση οδηγεί σε μια αντικειμενικότητα και η σύνθεση σε μια πραγματολογία. Η ανάλυση συστήνει το αντικειμενικά ορθό ενώ η σύνθεση προσεγγίζει το πραγματικό. Η αναλυτική ερμηνεία της πραγματικότητας οδηγεί σε ένα σχετικισμό ενώ η συνθετική σε μια πιο ρεαλιστική πραγματικότητα κι όπως αναφέρουμε στην εξελικτική συστημική προσέγγιση «όσο ο άνθρωπος προσεγγίζει την πραγματικότητα τόσο περισσότερο ανακαλύπτει τον εαυτό του».


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...