Νέα έρευνα από το περιοδικό «Ψυχολογία» της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας: σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των διεργασιών διαμόρφωσης ταυτότητας και των συμπτωμάτων ψυχοπαθολογίας σε αναδυόμενους ενήλικες.
Η έρευνα των Τάνταρου, Σπαντιδάκης-Κυριαζή και Γράψα προβάλλεται στο πλαίσιο της αποκλειστικής συνεργασίας του PsychologyNow.gr και της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας.
H αναδυόμενη ενηλικίωση, όρος ο οποίος εισήχθη από τον Jeffrey Arnett (2000), αναφέρεται σε νεαρούς ενήλικες μεταξύ 18 και 25 ετών, οι οποίοι εμπλεκόμενοι σε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές παραμένουν οικονομικά εξαρτώμενοι σε μεγάλο βαθμό από τις οικογένειες καταγωγής τους, συνήθως δεν έχουν σταθερό πλαίσιο κατοικίας, δεν είναι παντρεμένοι και δεν έχουν παιδιά.
Πρόκειται για μία ομάδα γενικά ετερογενή ως προς τα δημογραφικά της χαρακτηριστικά. Ο Arnett (2000) διαφοροποιεί την εν λόγω περίοδο και από την εφηβεία και από την ενηλικίωση, θεωρώντας πως υπάρχει μεγάλη ετερογένεια ως προς τους αναπτυξιακούς ρυθμούς και το περιθώριο που κάθε άτομο έχει για δέσμευση σε αποφάσεις και οριοθέτηση της φάσης της διερεύνησης σε πολλαπλά επίπεδα.
Πολλοί άνθρωποι κατακτούν τις αναπτυξιακές προϋποθέσεις της ενηλικίωσης, ακόμη και στη δεκαετία των 30. Οι εν λόγω προϋποθέσεις συμπεριλαμβάνουν, σύμφωνα με μελέτες, την αποδοχή της ευθύνης του εαυτού και την ανεξάρτητη λήψη αποφάσεων, καθώς και την οικονομική ανεξαρτησία (Greene, Wheatley, &Aldava, 1992· Scheer, Unger, & Brown, 1994· Arnett, 2000).
Πρόκειται, λοιπόν, για μία περίοδο μετάβασης, αλλαγής και αναζήτησης, σε σχέση με τις πολλές ενδεχόμενες επιλογές ζωής, σε επίπεδο εργασίας, κοσμοθεωρίας και σχέσεων (Arnett, 2000). Η ιδιαιτερότητα αυτού του σταδίου, ως μεταβατικού, αντικατοπτρίζεται και στην υποκειμενική αίσθηση των υπό μελέτη νεαρών ενηλίκων, σύμφωνα με την οποία, δε νιώθουν ούτε έφηβοι, αλλά ούτε και ενήλικες (Arnett, 2000, 2004).
Οι «αναδυόμενοι ενήλικες» βρίσκονται αντιμέτωποι με την εξερεύνηση νέων πεδίων, με διαφορετικά και εναλλασσόμενα περιβάλλοντα εργασίας-εκπαίδευσης και διαβίωσης, καθώς και με ενδοψυχικές και διαπροσωπικές προκλήσεις, όπως η διαμόρφωση προσωπικής και επαγγελματικής ταυτότητας, η σεξουαλικότητα και οι ερωτικές σχέσεις (Arnett, 2004).
Η σύγχρονη έρευνα έχει στραφεί σε αυτή την ηλικιακή περίοδο, η οποία λόγω της κοινωνικο-οικονομικής πραγματικότητας στη Δύση αναζωπυρώνει, μεταξύ άλλων, την συζήτηση για την διαμόρφωση της ταυτότητας (Luycx et al., 2008), καθόσον γίνεται αντιληπτή και ως μία παρατεταμένη περίοδος αναζήτησης σε σχέση με αυτήν.
Λόγω σπουδών, δίνεται το περιθώριο επέκτασης του διαστήματος για δέσμευση σε στόχους και αποφάσεις, με αποτέλεσμα τη συνακόλουθη παράταση του σταδίου της διερεύνησης ταυτότητας (identity exploration) (Côté & Schwartz, 2002). Η παράταση αυτή μπορεί, ωστόσο, να λειτουργήσει και εν είδει «καθήλωσης» και εγκλωβισμού σε μία ατέρμονη διαπραγμάτευση των πολυάριθμων εναλλακτικών, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση στη διαμόρφωση μίας λειτουργικής ταυτότητας (Schwartz, Côté, & Arnett, 2005).
Προϋπόθεση για τη στοχοθεσία και τη λήψη αποφάσεων ενός ενήλικα συνιστά η συνοχή και η συγκρότηση λειτουργικής ταυτότητας (Kasser & Ryan, 1996· Vansteenkiste, 2005). Οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, ωστόσο, ασκούν ισχυρές πιέσεις για επίτευξη ταυτότητας, ενώ παράλληλα δεν παρέχουν αρκετές πηγές στήριξης (Berzonsky, 2003· Côté, 2002).
Συνεπώς, οι φαινομενικά άπειρες διαθέσιμες επιλογές δημιουργούν ένα χαοτικό πεδίο λήψης αποφάσεων για το νεαρό ενήλικα, το οποίο καταλήγει να λειτουργεί απειλητικά και αποσταθεροποιητικά (Schulenberg, Wadsworth, O’Malley, Bachman, & Johnston, 1996· Schwartz et al., 2005).
Πιο συγκεκριμένα, έχει αναδειχθεί μια σύνδεση μεταξύ της ανάπτυξης ποικίλων εκδηλώσεων ψυχοπαθολογίας με τις διεργασίες διερεύνησης ταυτότητας (Luyckx et al., 2008).
Ολοκληρώστε την ανάγνωση της έρευνας στο περιοδικό Ψυχολογία.
