Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της «προβληματικής χρήσης του διαδικτύου» και οι πιθανοί τρόποι πρόληψης ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση εξάρτησης από το διαδίκτυο;
Το διαδίκτυο έχει μπει πλέον στη ζωή μας, στην καθημερινότητά μας σε σημείο που θεωρείται απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια. Ιδιαίτερη όμως προσοχή χρειάζεται κατά τη χρήση του από τους εφήβους όπου ο κίνδυνος εθισμού είναι μεγαλύτερος.
Αυτό οφείλεται στο ότι η εφηβεία αποτελεί μία περίοδο με έντονη τάση ανεξαρτητοποίησης, ανάγκη αναζήτησης νέων εμπειριών – περιλαμβανομένης της άγνοιας κινδύνου-, συνεχή ενασχόληση με προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα καθώς και ανάγκη αποδοχής και ένταξης στο σύνολο. Οι έφηβοι χρησιμοποιούν το ίντερνετ πέρα από την ενημέρωση και για επικοινωνία με τους φίλους τους, μέσω ιστότοπων ανταλλαγής απόψεων (blogs, forums) και ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης (facebook, instagram, twitter) καθώς και για διασκέδαση (μέσω διαδικτυακών παιχνιδιών). Το κοινό στοιχείο σε όλους τους τρόπους είναι η άμεση επικοινωνία με ανθρώπους από κάθε μέρος του πλανήτη οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Ο λόγος λοιπόν που οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο είναι γιατί τους προσφέρει μια διέξοδο από την πιεστική και αγχώδη καθημερινότητα, από τα προβλήματα και τα άσχημα συναισθήματα και καταφέρνουν να χαλαρώνουν, να νιώθουν ευχάριστα και να βγαίνουν από την πραγματικότητά τους. Ακόμη το διαδίκτυο αποτελεί μια ευκαιρία να κοινωνικοποιηθούν χωρίς να κινδυνεύουν από την απόρριψη, αφού μπορούν να παρουσιάσουν ό,τι εικόνα του εαυτού τους επιθυμούν.
Φυσικά, δεν είναι μόνο τα χαρακτηριστικά της ηλικίας τους που κάνουν τους εφήβους επιρρεπείς. Άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο στο είδος της σχέσης με το διαδίκτυο είναι η οικογενειακή κατάσταση, το είδος των οικογενειακών δεσμών, ο έλεγχος και τα όρια που υπάρχουν από τους γονείς και η ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ τους. Επίσης, η ψυχοσύνθεση κάθε εφήβου τον προδιαθέτει ή τον προστατεύει από εξαρτητικές συμπεριφορές. Μην ξεχνάμε ότι η σωστή χρήση του διαδικτύου είναι εποικοδομητική. Πότε όμως η χρήση γίνεται κατάχρηση;
Τα χαρακτηριστικά της «προβληματικής χρήσης του διαδικτύου» που οδηγεί στον εθισμό, είναι τα εξής:
- προσκόλληση με το διαδίκτυο, επιθυμία για συχνότερη χρήση του, σε σημείο που θεωρεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή το σημαντικότερο πράγμα της καθημερινότητάς του
- ανάγκη για συνεχή αύξηση των ωρών χρήσης του διαδικτύου λόγω της απόκτησης του αισθήματος ικανοποίησης, ευχαρίστησης με αποτέλεσμα ο χρόνος στο διαδίκτυο να είναι μεγαλύτερος από αυτόν που ήταν προγραμματισμένος,
- διακινδύνευση ή απώλεια σχολικής χρονιάς
- απόκρυψη πληροφοριών από την οικογένεια σχετικά με τη συχνότητα χρήσης του διαδικτύου
- διαταραχή ύπνου, διατροφής και της ατομικής υγιεινής
- κοινωνικές συνέπειες όπως η απόσυρση από την οικογένεια και τους φίλους, καθώς και η απόσυρση από άλλα χόμπι και ενδιαφέροντα.
- έλλειψη συνολικής κοινωνικής συμμετοχής και η βίωση μοναξιάς και καταθλιπτικών συναισθημάτων
- μπορεί να παρουσιαστεί επιθετικότητα ή υπερκινητικότητα.
- συνεχείς ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο, ελάττωση ή διακοπή της χρήση του διαδικτύου. Έτσι, βιώνει μέσα του σύγκρουση: ενώ νιώθει ότι έχει πρόβλημα δεν μπορεί να κάνει κάτι να το διαχειριστεί, με αποτέλεσμα να αναδύεται το αίσθημα ανησυχίας, κακοδιαθεσίας και οξυθυμίας κάθε φορά που γίνετε προσπάθεια μείωσης των ωρών χρήσης,
Στην ουσία όσοι είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο καταλήγουν να παραμελούν τις υποχρεώσεις τους, την πραγματική ζωντανή επικοινωνία και την ίδια τη ζωή.
Όμως ο εθισμός στο Διαδίκτυο είναι μία αναστρέψιμη κατάσταση, αρκεί να υπάρχουν η πρόθεση από την πλευρά του παιδιού και η κατάλληλη βοήθεια.
Η υποστήριξη μιας κατάλληλης ομάδας ειδικών που προσφέρουν ιατρική περίθαλψη, ψυχολογική υποστήριξη στο παιδί, και συμβουλευτική στους γονείς -καθώς η συμμετοχή της οικογένειας σε αυτήν τη διαδικασία είναι ιδιαίτερα σημαντική-, έχει θετικά αποτελέσματα.
Ποιοι είναι οι πιθανοί τρόποι πρόληψης ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση εξάρτησης από το διαδίκτυο;
- Να είμαστε ενημερωμένοι για τη χρήση του διαδικτύου και τους κινδύνους.
- Είναι καλύτερα να έχουμε υπολογιστή στο σπίτι μας παρά να πηγαίνει το παιδί σε ένα internet café ή σε φιλικό σπίτι όπου δεν θα έχουμε την επίβλεψη
- Ο υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο στο σπίτι.
- Να γνωρίζουμε το περιεχόμενο των παιχνιδιών που παίζει το παιδί και να έχουμε επίγνωση πόση ώρα παίζει.
- Να έχουμε τοποθετήσει φίλτρα για τις επικίνδυνες ιστοσελίδες.
- Να έχουμε συζητήσει με το παιδί ότι του έχουμε εμπιστοσύνη όμως λόγω των πολλών κινδύνων που ενέχει το διαδίκτυο θα πρέπει να προσέχει αρκετά. Εάν κάποιος το απειλήσει ή εκβιάσει για οποιοδήποτε λόγο, αμέσως να το συζητήσει με τους γονείς.
- Τέλος, το Saferinternet.gr περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για το ασφαλές διαδίκτυο.
