Η βάση της αντιμετώπισης του προβλήματος βρίσκεται στο να μην ενδώσουμε στο άγχος που μας προκαλεί η ιδέα ότι υπάρχει ένα σωματικό πρόβλημα και να μην υιοθετήσουμε συμπεριφορές που προσφέρουν μεν άμεση αγχόλυση, αλλά μακροπρόθεσμα συντηρούν το πρόβλημα.
Κατά διαστήματα, οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται άγχος σχετικά με κάποιο πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν. Ωστόσο, για κάποιους η ανησυχία για την υγεία καταλήγει να γίνεται εμμονή που επηρεάζει σοβαρά όλους τους σημαντικούς τομείς της ζωής. Το άγχος υγείας μπορεί να εκδηλωθεί με τη μορφή:
- της εμμονικής ενασχόλησης με ένα υπαρκτό πρόβλημα υγείας, το οποίο ωστόσο δεν είναι σοβαρό,
- διαφόρων ιατρικών συμπτωμάτων, όπως πόνος στο στήθος, πονοκέφαλος, κόπωση κ.ά., τα οποία δεν αιτιολογούνται παθολογικά,
- της διαρκούς ανησυχίας για τη μελλοντική κατάσταση της υγείας (το άτομο φοβάται και διερευνά συνεχώς αν νοσεί ή αν πρόκειται να νοσήσει από κάποια σοβαρή αρρώστια, όπως, για παράδειγμα, από καρκίνο).
Αφετηρία των προβλημάτων αυτής της κατηγορίας είναι η υποκειμενική αξιολόγηση κάποιων σωματικών ενοχλήσεων και συμπτωμάτων, τα οποία οι περισσότεροι άνθρωποι πραγματικά θα αγνοούσαν, ως αποδείξεων για την ύπαρξη μιας πολύ σοβαρής και ανίατης ασθένειας. Ως εκ τούτου, το άτομο καταλήγει σε μία συνεχή επαγρύπνηση για την ανίχνευση σωματικών συμπτωμάτων, τα οποία και παρερμηνεύει συστηματικά ως επικίνδυνα και απειλητικά για την υγεία του.
Πιο συγκεκριμένα, πιστεύει ότι τα συμπτώματα που βιώνει είναι ενδεικτικά της ύπαρξης κάποιας σοβαρής ιατρικής κατάστασης. Μάλιστα, πολλές φορές, εμπλέκεται σε μία διαδικασία συστηματικού ελέγχου του σώματός του, προκειμένου να επιβεβαιώσει τους φόβους του. Αυτό που ξεχνά ή υποτιμά λόγω του άγχους του είναι το γεγονός ότι, κατά καιρούς, όλοι οι άνθρωποι έχουν ήπιες σωματικές ενοχλήσεις (π.χ. μυϊκούς πόνους, ζαλάδα, πονοκέφαλο, δερματικά εξανθήματα κ.λπ.), οι οποίες δεν συνιστούν κάτι το ανησυχητικό.
Ταυτόχρονα, λόγω του άγχους, τα συμπτώματα και οι ενοχλήσεις που παρατηρεί εντείνονται και έτσι καταλήγει στην παρερμηνεία τους ως επικίνδυνα και απειλητικά για την υγεία (π.χ. ένας πονοκέφαλος είναι ένδειξη ύπαρξης όγκου στον εγκέφαλο, ή η δυσκολία ανάρρωσης από ένα κρυολόγημα είναι ένδειξη μόλυνσης από τον ιό HIV).
Αρχικά, το άτομο μπορεί να προσπαθεί να αξιολογήσει τα συμπτώματα και να καταλήξει σε κάποια διάγνωση βάσει πληροφοριών που υπάρχουν διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια, επισκέπτεται γιατρούς και υποβάλλεται σε ιατρικές εξετάσεις, οι οποίες, όπως είναι φυσικό, αποκλείουν την πιθανότητα να νοσεί. Στο σημείο αυτό, συνήθως, λαμβάνει την οδηγία να απευθυνθεί σε ειδικό ψυχικής υγείας.
Ο καθησυχασμός από τους γιατρούς δρα αγχολυτικά, αλλά μόνο προσωρινά, γιατί η επανεμφάνιση των συμπτωμάτων προκαλεί αμφιβολία για την ψυχολογική αιτιολογία τους και, τελικά, πυροδοτεί ακόμη μεγαλύτερο άγχος και φόβο για την πιθανότητα ιατρικού λάθους. Ως εκ τούτου, καταλήγει να απευθύνεται σε περισσότερους από έναν γιατρούς.
Διαβάστε σχετικά: Πως διαχειριζόμαστε το άγχος και τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα;
Επίσης, λόγω του επίμονου άγχους, παρατηρείται, κατά διαστήματα, μία αλλαγή εστίασης στο υποτιθέμενο αίτιο του προβλήματος που προκαλεί τα συμπτώματα, γεγονός που το οδηγεί σε γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων. Έτσι, μία ζαλάδα που αρχικά αποδόθηκε σε όγκο εγκεφάλου, ερμηνεύεται εκ νέου ως σύμπτωμα σκλήρυνσης κατά πλάκας, κ.ο.κ. Άλλη πιθανότητα είναι το άτομο να αποφεύγει εντελώς τις ιατρικές εξετάσεις.
Παράλληλα, το άτομο στρέφεται στο άμεσο φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον του που μπορεί πράγματι πρόσκαιρα να το ανακουφίσει, καθησυχάζοντάς το. Ωστόσο, όπως στην περίπτωση των ιατρικών γνωματεύσεων, η ανακούφιση διαρκεί λίγο, ή τελικά μπορεί το άτομο να την αμφισβητήσει και έτσι να χρειάζεται ολοένα και μεγαλύτερη ή συχνότερη διαβεβαίωση από φίλους και συγγενείς ότι όλα είναι καλά και δεν πρόκειται να πάθει κάτι κακό.
Λόγω αυτής της κατάστασης επηρεάζονται αρνητικά όλοι οι σημαντικοί τομείς της ζωής (οικογενειακή ζωή, κοινωνικότητα και διαπροσωπικές σχέσεις, εργασία). Το άτομο βιώνει έντονη δυσφορία, δεν μπορεί να ηρεμήσει, να απολαύσει την καθημερινότητά του και να χαρεί τη ζωή του. Μάλιστα, ενδέχεται να ντρέπεται γι’ αυτό που του συμβαίνει και για την εικόνα που δίνει, ως «κατά φαντασίαν ασθενής».
Το άγχος υγείας μπορεί να συνδέεται με διάφορους παράγοντες, όπως:
Το άτομο μπορεί να περνά μία ιδιαιτέρως στρεσογόνα περίοδο στη ζωή του. Έτσι, υπό την έντονη ψυχολογική του πίεση, δημιουργείται μία υπερβολική εκτίμηση του κινδύνου που διατρέχει να προσβληθεί από μία πολύ σοβαρή και ανίατη ασθένεια. Μπορεί να έχει συμβεί θάνατος ή ασθένεια στην οικογένεια, ή μπορεί το άτομο να έχει μεγαλώσει σε μία οικογένεια που υπήρχε αρκετή ανησυχία για την υγεία του.
Η προσωπικότητα, επίσης, παίζει κάποιο ρόλο, υπό την έννοια της διαχείρισης του άγχους, των συναισθημάτων και της τάσης για καταστροφοποίηση όταν το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τα προβλήματα της ζωής. Άλλες φορές το άγχος για θέματα υγείας μπορεί να είναι σύμπτωμα κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής.
Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις η έναρξη του επίμονου άγχους συνδέεται με κάποιο πρόβλημα που το άτομο αντιμετώπισε (π.χ. επίμονο κρυολόγημα, γαστρίτιδα) και σε άλλες σε τυχαία και συνήθη προβλήματα, όπως ένας πονοκέφαλος ή μία ψύξη. Άλλοτε, η εμφάνιση των συμπτωμάτων συνδέεται με κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας στο άμεσο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον, γεγονός που δημιουργεί ανησυχίες στο άτομο ότι και εκείνο πάσχει από κάτι αντίστοιχο.
Πως αντιμετωπίζετε το άγχος υγείας;
Η βάση της αντιμετώπισης του προβλήματος βρίσκεται στο να μην ενδώσουμε στο άγχος που μας προκαλεί η ιδέα ότι υπάρχει ένα σωματικό πρόβλημα και να μην υιοθετήσουμε συμπεριφορές που προσφέρουν μεν άμεση αγχόλυση, αλλά μακροπρόθεσμα συντηρούν το πρόβλημα. Κατάλληλη μορφή θεραπείας για το άγχος υγείας είναι η γνωσιακή-συμπεριφοριστική, η οποία μπορεί να συνδυαστεί με φαρμακευτική αγωγή.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
