Ψυχολόγοι προσπαθούν να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα του ανθρώπινου σώματος να ανακουφίζει τον πόνο.
Φαιντανύλη, οξυκωδόνη, μορφίνη – αυτές οι ουσίες είναι γνωστές επειδή προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο αλλά και επειδή μπορεί να οδηγήσουν σε εξάρτηση και θάνατο. Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και χρόνια να εξισορροπήσουν τις ισχυρές αναλγητικές ιδιότητες των οπιοειδών με τις πολυάριθμες αρνητικές τους παρενέργειες – με ανάμεικτα αποτελέσματα.
Τώρα, ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ουσιών, προσπαθούν να παρακάμψουν αυτά τα προβλήματα, αξιοποιώντας τη δυνατότητα του ανθρώπινου σώματος να εμποδίζει τον πόνο.
Όλες οι οπιοειδείς ουσίες –από το όπιο μέχρι την ηρωίνη– επηρεάζουν υποδοχείς που υπάρχουν φυσικά στον εγκέφαλο και σε άλλα σημεία του σώματος. Ένας τέτοιος υποδοχέας, ο μ-υποδοχέας οπιοειδών, δεσμεύει φυσικά αναλγητικά που υπάρχουν στο σώμα που λέγονται ενδογενείς ενδορφίνες και εγκεφαλίνες. Οι ουσίες που δρουν στον μ-υποδοχέα οπιοειδών μπορούν να προκαλέσουν εξάρτηση, καθώς και ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως υπνηλία, προβλήματα αναπνοής, δυσκοιλιότητα και ναυτία.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, όταν πονάμε, το σώμα απελευθερώνει ενδογενή οπιοειδή, τα οποία όμως δεν είναι αρκετά ισχυρά ή δεν έχουν μεγάλη διάρκεια, λέει ο Τρέινορ, βασικός ερευνητής.
Διαβάστε σχετικά: Πώς ο πόνος στην καθημερινή ζωή επηρεάζει τη μνήμη
Η ερευνητική ομάδα είχε υποθέσει ότι ουσίες που αποκαλούνται θετικοί αλλοστερικοί ρυθμιστές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αυξήσουν τις ενδορφίνες και τις εγκεφαλίνες του σώματος. Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), οι ερευνητές καταδεικνύουν ότι ένας θετικός αλλοστερικός ρυθμιστής γνωστός ως BMS-986122 μπορεί να αυξήσει την ικανότητα των εγκεφαλίνων να ενεργοποιούν τον μ-υποδοχέα οπιοειδών.
Επιπλέον, οι θετικοί αλλοστερικοί ρυθμιστές, σε αντίθεση με τις οπιοειδείς ουσίες, λειτουργούν μόνο με την παρουσία των ενδορφινών και των εγκεφαλίνων, δηλαδή επιδρούν μόνο όταν υπάρχει ανάγκη για ανακούφιση από τον πόνο. Δεν αλληλεπιδρούν με τον υποδοχέα με τον τρόπο που το κάνουν τα οπιοειδή, αλλά συνδέονται σε ένα διαφορετικό σημείο, που αυξάνει την ικανότητα απόκρισης στα αναλγητικά συστατικά του σώματος.
Η ομάδα παρουσίασε την ικανότητα του ρυθμιστή να διεγείρει τον μ-υποδοχέα οπιοειδών, απομονώνοντας τον καθαρισμένο υποδοχέα και μετρώντας πώς αντιδρά στις εγκεφαλίνες. Αν προσθέσεις τον θετικό αλλοστερικό ρυθμιστή, χρειάζεσαι πολύ λιγότερη εγκεφαλίνη για να πετύχεις την απόκριση, δήλωσαν οι ερευνητές.
Επιπλέον πειράματα σε ζώα επιβεβαίωσαν ότι ο υποδοχέας οπιοειδών ενεργοποιήθηκε πιο έντονα από τα αναλγητικά μόρια του σώματος, με συνέπεια την ανακούφιση από τον πόνο.
Επόμενος στόχος των ερευνητών είναι να μετρήσουν τη δυνατότητα των ρυθμιστών να βελτιώσουν την ενεργοποίηση των ενδογενών οπιοειδών σε συνθήκες στρες ή χρόνιου πόνου.
Ενώ αυτά τα μόρια δεν θα δώσουν λύση στην κρίση των οπιοειδών, θα μπορούσαν να την επιβραδύνουν και να αποτρέψουν τις σοβαρές συνέπειες, επειδή οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν πόνο θα μπορούσαν να πάρουν ένα φάρμακο τέτοιου τύπου, αντί για ένα παραδοσιακό οπιοειδές φάρμακο, εξηγεί ο Τρέινορ.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
