Το “Soul” υμνεί την χαρά της ύπαρξης και μέσα από τις μελωδίες της τζαζ που το ντύνουν, μας παραπέμπει σε ένα παραβολικό ρητό του Νίτσε: «Το τέλος μιας μελωδίας δεν είναι ο στόχος της· αλλά όπως και να έχει, αν η μελωδία δεν έφτανε στο τέλος της, δεν θα πετύχαινε τον στόχο της».
Από τις αυστηρά ιεραρχικές κοινωνίες, που οργανώνονταν γύρω από μια θρησκεία που παρείχε εύκολες, ασφαλείς απαντήσεις, μέχρι τον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, που αντιμετωπίζει μια βαθιά, συλλογική απώλεια νοήματος, οι άνθρωποι προβληματίζονται γύρω από ένα αίσθημα σκοπού.
Αν και υπήρξαν περίοδοι που αυτό ήταν πιο ξεκάθαρο, λιγότερο αμφίβολο ή δεδομένο, μέσα στον φόβο και τις αγωνίες που συνοδεύουν την ζωή μας σήμερα, οι διαρκείς αναρωτήσεις γύρω από την ζωή και τους στόχους μας είναι πιο έντονες από ποτέ. Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε με τις ζωές μας;
Αυτός είναι και ο κεντρικός άξονας πάνω στον οποίο κινείται η νέα ταινία κινουμένων σχεδίων της Pixar. Στο “Soul” ο Τζο Γκάρντνερ είναι ένας πιανίστας, που ονειρεύεται να γίνει θρύλος της τζαζ και να παίζει σε κλαμπ και μουσικές σκηνές. Μέχρι να το καταφέρει, διδάσκει ως καθηγητής μουσικής σε ένα γυμνάσιο της Νέας Υόρκης, ικανοποιώντας και την επιθυμία της μητέρας του για οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια.
Την ημέρα που φτάνει κοντά στο όνειρο, ένα ατύχημα τον εγκλωβίζει σε έναν κόσμο μεταξύ ζωής και θανάτου. Πριν καταλήξει στο Μεγάλο Μετά, η ψυχή του Τζο ξεγλιστρά με μαεστρία στο Μεγάλο Πριν, στο οποίο όλες οι αγέννητες ψυχές προετοιμάζονται να περάσουν στην Γη.
Εκεί ο Τζο αναλαμβάνει τον ρόλο του μέντορα για την 22, μια πεισματάρα και κυνική ψυχή, η οποία αρνείται με κάθε τρόπο εδώ και εκατοντάδες χρόνια να κατέβει στην Γη. Κι αυτό γιατί πολύ απλά δεν έχει βρει κάτι να την εμπνέει.
Δεν έχει βρει τη «σπίθα» της, παρά τις διδασκαλίες που έχει δεχτεί ανά τα χρόνια από σπουδαίες προσωπικότητες, επιστήμονες, μουσικούς και αθλητές μέχρι την Μητέρα Τερέζα. Η προσπάθειά του να την βοηθήσει εξελίσσεται, μέσα από διάφορα ευτράπελα και πανέξυπνα (όπως πάντα) σεναριακά ευρήματα και αλληγορίες, σε μια πλούσια πορεία αυτογνωσίας.
Ανάμεσα σε μια ψυχή που δεν θέλει να αφήσει με τίποτα τη ζωή πάνω στο καλύτερο σημείο και σε μια άλλη που αρνείται πεισματικά να δει τι θετικό προσφέρει αυτή, η ταινία κλείνει το μάτι στον τρόπο ζωής μας και τα ερωτήματα που αυτός γεννά. Όπως ο Τζο, έτσι και οι περισσότεροι από μας στοιχειωνόμαστε από την ιδέα του να βρούμε έναν σκοπό στη ζωή και να τον πραγματώσουμε.
Αγωνιούμε βαθιά και γινόμαστε εμμονικοί με τη δουλειά μας, τα χόμπι μας, με το να είμαστε η/ο τέλεια/ος σύντροφος ή γονιός, από φόβο μήπως μια λάθος επιλογή μας απομακρύνει από το μέλλον που τόσο πολύ έχουμε φανταστεί και επιθυμήσει: αυτό στο οποίο βρίσκουμε το νόημα.
Ο Τζο πιστεύει ότι το έχει βρει και είναι η καριέρα ενός μεγάλου τζαζ μουσικού. Είναι τόσο προσηλωμένος στην αγωνία του μέχρι να το πραγματοποιήσει, που ξεχνά να απολαύσει το τι συμβαίνει στο ενδιάμεσο. Η 22 από την άλλη, που δοκιμάζει για πρώτη φορά μέσα από την περιπέτειά τους το τι σημαίνει να είσαι ζωντανός, βιώνει τις τετριμμένες και απλές για τους περισσότερους από μας στιγμές της καθημερινότητας -το να τρως ένα κομμάτι πίτσα, το να ακούς έναν καλλιτέχνη να παίζει τη μουσική του στο μετρό, το να παρακολουθείς τα φύλλα να πέφτουν από τα δέντρα- σαν κάτι έξοχο, σαν μια υπερβατική εμπειρία που την καθηλώνει. Κι έτσι έρχεται να διδάξει και η ίδια στον Τζο κάτι για τον «ωκεανό» που αναζητά.
Ερωτήματα ζωής και θανάτου μπλέκονται με φιλοσοφικές αναζητήσεις και καθημερινούς προβληματισμούς με μια ευρηματική απλότητα και μια συγκινητική, χρωματιστή και αστεία διάθεση σε μια καθόλου «παιδική» παιδική ταινία.
Το “Soul” υμνεί την χαρά της ύπαρξης και μέσα από τις μελωδίες της τζαζ που το ντύνουν, μας παραπέμπει σε ένα παραβολικό ρητό του Νίτσε: «Το τέλος μιας μελωδίας δεν είναι ο στόχος της· αλλά όπως και να έχει, αν η μελωδία δεν έφτανε στο τέλος της, δεν θα πετύχαινε τον στόχο της». Δεν υπάρχει κάποιος προορισμός, κάποια ολοκλήρωση σε μια μελωδία. Όπως ακριβώς και στην ζωή. Η ίδια η μελωδία, όταν εκφράζεται πλήρως, είναι ο στόχος.
Δείτε εδώ το trailer
Συγγραφέας: Ανδρομάχη Σδούκου, Ψυχολόγος με εκπαίδευση στις Μεταμοντέρνες Προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία καθώς και στην Συστημική σκέψη και προσέγγιση
