PsychologyNow Team

Η εικονική πραγματικότητα ως νέο θεραπευτικό εργαλείο για την εξ αποστάσεως φροντίδα της ψυχικής υγείας

Η εικονική πραγματικότητα ως νέο θεραπευτικό εργαλείο για την εξ αποστάσεως φροντίδα της ψυχικής υγείας

PsychologyNow Team
γυναίκα με φοράει εξοπλισμό εικονικής πραγματικότητας ως νέο θεραπευτικό εργαλείο για την εξ αποστάσεως φροντίδα της ψυχικής υγείας
Image credit:  Hammer & Tusk / unsplash.com

Το μέλλον της ψυχοθεραπείας είναι προ των πυλών.


Ένας νέος τρόπος θεραπείας θα μπορούσε να κάνει τη συμβουλευτική υποστήριξη πιο προσιτή για όσους ζουν και εργάζονται σε απομακρυσμένες περιοχές.

Τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί έχουν επικεντρωθεί στην εύρεση νέων μεθόδων με σκοπό την βελτίωση της εξ αποστάσεως παροχής φροντίδας στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Τώρα, η εικονική πραγματικότητα (VR- Virtual Reality) μπορεί να ανοίξει τον δρόμο σε χιλιάδες νέες ευκαιρίες.

Η αξιοποίηση της εικονικής πραγματικότητας (VR) για την εξ αποστάσεως θεραπεία περιλαμβάνει τη διεξαγωγή συνεδριών "πρόσωπο με πρόσωπο" σε ένα εικονικό περιβάλλον. Αυτός ο τρόπος θεραπείας θα μπορούσε να κάνει τη συμβουλευτική υποστήριξη πιο προσιτή για όσους ζουν και εργάζονται σε απομακρυσμένες περιοχές.

Μία νέα έρευνα εξετάζει την προοπτική της εικονικής πραγματικότητας στην παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε άτομα που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές της επαρχίας.

Ενώ η ψυχοθεραπεία "πρόσωπο με πρόσωπο" παραμένει η βέλτιστη μέθοδος θεραπείας, η έρευνα υποστηρίζει ότι η θεραπεία η οποία βασιζόταν στην εικονική πραγματικότητα, ήταν πιο αποτελεσματική σε σύγκριση με την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης μέσω Skype.


Διαβάστε σχετικά: Θεραπευτική διαχείριση των αγχωδών διαταραχών με την εικονική πραγματικότητα


Αξιοποιώντας τα διαθέσιμα εργαλεία

Η έρευνα συνέκρινε τις εμπειρίες 30 συμμετεχόντων, ηλικίας 21 έως 60 ετών, οι οποίοι συμμετείχαν σε συμβουλευτικές συνεδρίες προσομοίωσης βασισμένες στην εικονική πραγματικότητα και μέσω Skype.

Για τη διεξαγωγή των συνεδριών εικονικής πραγματικότητας, οι συμμετέχοντες και οι επαγγελματίες θεραπευτές χρησιμοποίησαν οθόνες Oculus Go, οι οποίες προσαρτώνται στο κεφάλι, καθώς επίσης και την εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης vTime. Αυτό τους παρείχε μία πολύ-αισθητηριακή και διαδραστική εμπειρία εικονικής πραγματικότητας.

Χρησιμοποιήθηκαν προσομοιωτές βασισμένοι σε χαρακτήρες καρτούν (avatars) για την αναπαράσταση των δύο θεραπευτών, σχεδιασμένους με πρότυπο την πραγματική τους εικόνα.

Στη συνέχεια, συγκρίθηκαν οι αντιδράσεις των συμμετεχόντων και στα δύο αυτά πλαίσια, ώστε να διαπιστωθεί ποιο είδος θεραπείας ήταν πιο ενδιαφέρον, λιγότερο αγχωτικό και προτιμώμενο από την πλευρά των συμμετεχόντων.

Tα αποτελέσματα συλλέχθηκαν με βάση διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου αντίληψης της «παρουσίας» (της αίσθησης ότι βρίσκονται εκεί), της «συνύπαρξης» (της αίσθησης ότι βρίσκονται σε έναν ίδιο χώρο μαζί με τον θεραπευτή), της «κοινωνικής παρουσίας» (της αλληλεπίδρασης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου) και του «ρεαλισμού».

To εικονικό περιβάλλον αποφέρει πραγματικά αποτελέσματα

Σχεδόν σε όλες τις αναφορές τους, οι συμμετέχοντες ανταποκρίθηκαν σε σημαντικό βαθμό υπέρ των συνεδριών που βασίζονταν στην εικονική πραγματικότητα. H χρήση της εικονικής πραγματικότητας παρήγαγε υψηλά επίπεδα δέσμευσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, χωρίς να προκαλεί άγχος ή αίσθημα δυσφορίας.

Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι η εικονική τους εμπειρία υπήρξε συνεπής με την εμπειρία μίας συνεδρίας πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτή η αυξημένη αίσθηση ρεαλισμού κάνει αυτού του είδους την επικοινωνία πιο ουσιαστική.

Επίσης, η χρήση των προσομοιωτών (avatar) ενθάρρυνε τους περισσότερους συμμετέχοντες, συγκεκριμένα τους 22 από τους 30, να εκφραστούν πιο ελεύθερα χωρίς να υπάρχει ο φόβος ότι θα κριθούν. Αυτό παρατηρήθηκε τόσο στους εσωστρεφείς όσο και στους εξωστρεφείς συμμετέχοντες.

Tα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι οι συνεδρίες τηλε-θεραπείας οι οποίες βασίζονται στην εικονική πραγματικότητα, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τα ποσοστά πρόωρης διακοπής (drop-out) της θεραπείας και να παράγουν θετικά κλινικά αποτελέσματα.

Ξεπερνώντας τις συνήθεις πρακτικές

Στην Αυστραλία, περίπου 7 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές. Πολλοί από αυτούς, είτε δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κατ’ ιδίαν παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών ή πρέπει να ταξιδέψουν μεγάλες αποστάσεις.

Οι εργαζόμενοι σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως αυτοί που δουλεύουν στον τομέα των εξορύξεων ή στον κατασκευαστικό τομέα, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο όσων αφορά τα προβλήματα ψυχικής υγείας και συνήθως χρήζουν συνεχούς παροχής συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπείας.

Αυτά τα άτομα συχνά εργάζονται για πολλές ώρες σε σκληρά περιβάλλοντα και κάποιοι αναγκάζονται να ζουν μακριά από τις οικογένειες τους για παρατεταμένες περιόδους. Η πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα στον τομέα της ψυχικής υγείας μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη υπό αυτές τις συνθήκες.

Επί του παρόντος, είναι πλέον συνηθισμένη η χρήση κινητών τηλεφώνων και βιντεο-διασκέψεων για να την επίτευξη τηλε-ιατρικών συνεδριών σε απομακρυσμένες περιοχές, κάνοντας χρήση προγραμμάτων όπως το Skype, το Zoom και το Facetime.

Ωστόσο, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των προαναφερόμενων, είναι ότι οι θεραπευόμενοι δεν αισθάνονται κινητοποιημένοι ώστε να δεσμευτούν στη θεραπεία.

Μια τηλεφωνική συνεδρία, με τη χρήση ήχου αλλά χωρίς βίντεο, δεν μπορεί να μεταφέρει την έκφραση σημαντικών, μη λεκτικών μηνυμάτων.

Ακόμη και με το βίντεο, η φυσική απόσταση μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου μπορεί να αποτρέψει τους θεραπευόμενους από την πλήρη «δέσμευση». Σε αυτό το πλαίσιο, ο όρος δέσμευση αναφέρεται στην αφοσίωση του θεραπευόμενου να αποκαλύψει με προθυμία τις σκέψεις του, τα συναισθήματά του, τα προβλήματά του καθώς και το ιστορικό του.

Αυτό είναι ουσιώδες για μια επιτυχημένη θεραπεία, όπως έχουν δείξει παλιότερες έρευνες, καθώς οι θεραπευόμενοι που εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα δέσμευσης, είναι πιο πιθανό να διακόψουν τη θεραπεία.

Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας μέσω εικονικής πραγματικότητας σε απομακρυσμένες περιοχές, μπορεί να έχει σημαντικές και ευρύτερες επιδράσεις.


Διαβάστε σχετικά: H εικονική πραγματικότητα ελπίζει ότι θα βοηθήσει στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών


Περαιτέρω δοκιμές

Μέχρι στιγμής στο χώρο της κλινικής ψυχολογίας και της ψυχιατρικής, o πρωταρχικός στόχος της εικονικής πραγματικότητας υπήρξε η χρήση της για τη θεραπεία του άγχους και των αγχωδών διαταραχών, συγκεκριμένων φοβιών, κρίσεων πανικού και της διαταραχής του μετατραυματικού στρες.

Σύντομα, η εικονική πραγματικότητα μπορεί να αποτελέσει την επόμενη σημαντική δίοδο για την πρόσβαση και σε υπηρεσίες ψυχικής φροντίδας σε απομακρυσμένες περιοχές.

Η πρόοδος αυτού του είδους τεχνολογίας χρειάζεται να λάβει υπόψη την αξιολόγηση της δυνατότητας του προσομοιωτή (avatar) να συμπεριφέρεται και να κινείται με έναν πιο αληθοφανή τρόπο.

Σε εικονικά περιβάλλοντα, η χρήση υπερ-ρεαλιστικών προσομοιωτών μπορεί να δημιουργήσει ψυχρά και απόκοσμα συναισθήματα (επιδράσεις γνωστές ως Uncanny Valley).

Παρομοίως, οι προσομοιωτές που είναι υπερβολικά μη ρεαλιστικοί και βασίζονται σε χαρακτήρες καρτούν, θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την εμπειρία του θεραπευόμενου.

Στην επόμενη φάση της έρευνας, θα διεξαχθούν κλινικές συνεντεύξεις μέσω εικονικής πραγματικότητας αλλά και κατ’ ιδίαν και θα αξιολογηθούν οι φυσιολογικές αντιδράσεις των συμμετεχόντων, όπως οι καρδιακοί παλμοί, η αγωγιμότητα του δέρματός τους (ποσοστό εφίδρωσης) και οι εμπειρίες που θα αναφέρουν οι ίδιοι.


Elen Ver
Πηγή: theconversation.com

Απόδοση: Ελένη Βέρρα, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

 

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Διαβαστε ακομη

Βρείτε μας στα...