Νέα τάση οι συνεδρίες στη φύση.
Κάποιες φορές ένα κουκουνάρι είναι απλώς ένα κουκουνάρι.
Ομως, μια μέρα του Ιανουαρίου, οι τραχιές άκρες του κουκουναριού –και ενός μοναχικού φτερού που προεξείχε από αυτό– είχαν διαφορετική σημασία για την 25χρονη Ρέιτσελ Οπενχάιμερ, σύμβουλο στο Chesapeake Mental Health Collaborative (Συνεργατικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας του Τσέζαπικ) στο Τάουσον του Μέριλαντ.
Μεγαλώνοντας, αντιμετώπιζα κάποια θέματα, κάποιες δυσκολίες με τη διαχείριση των συναισθημάτων μου, λέει η Οπενχάιμερ, αναφερόμενη στην έντονη εφηβεία της. Ομως η γιαγιά της, που πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, ήταν πολύ τρυφερή –σαν το φτερό στο κουκουνάρι που κρατούσε– και αγαπούσε υπερβολικά την εγγονή της. Αυτό θύμισε στην Οπενχάιμερ πόσο σημαντικό ήταν να αντιμετωπίζει τον εαυτό της με «καθησυχαστική τρυφερότητα», ειδικά όταν άρχιζε να αυτοαμφισβητείται.
Η Οπενχάιμερ και η κλινική της επόπτρια, Χάιντι Σράιμπερ-Παν, επισκέπτονταν το Τάλμαρ, ένα μη κερδοσκοπικό αγρόκτημα που προσφέρει θεραπευτικά προγράμματα και επαγγελματική κατάρτιση – σε κοντινή απόσταση με το αυτοκίνητο από τον πολυσύχναστο δρόμο και τα αδιάφορα εμπορικά κέντρα κοντά στο γραφείο τους. Στο αγρόκτημα, οι μόνοι ήχοι που ακούγονταν ήταν το γάργαρο ρυάκι, το κελάηδισμα των πουλιών και το τρίξιμο του χιονιού κάτω από τα πόδια τους. Ηταν η ιδανική τοποθεσία για να διδάξει η επόπτρια στην Οπενχάιμερ θεραπευτικές τεχνικές με την αξιοποίηση της φύσης.
Εστησαν το σκηνικό
Εστησαν πτυσσόμενες καρέκλες κάτω από τον καταγάλανο ουρανό –ένα αυτοσχέδιο γραφείο χωρίς τοίχους– και συζήτησαν πώς να φτιάξουν ένα κυκλικό σχέδιο που λέγεται μάνταλα. Επειτα θα τοποθετούσαν αντικείμενα που βρήκε η Οπενχάιμερ στο έδαφος, καθένα από τα οποία θα συμβόλιζε τα σύνθετα συναισθήματα που πήγαζαν από το πένθος για τη γιαγιά της.
Η Σράιμπερ-Παν είναι μία εκ των ολοένα και περισσότερων θεραπευτών που μεταφέρουν τις συνεδρίες τους σε εξωτερικούς χώρους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εκπαιδεύουν άλλους συμβούλους να κάνουν το ίδιο. Οπως λένε, το να συνδυάζεις την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία με τη φύση και την κίνηση μπορεί να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να νιώσουν πιο ελεύθεροι, να ανακαλύψουν νέες οπτικές γωνίες και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, ενώ παράλληλα τους βοηθάει να συνδεθούν με τον έξω κόσμο.
Τους δίνεται η αίσθηση ότι ανήκουν σε κάτι μεγαλύτερο – και αυτό, νομίζω, είναι μια ιδιαίτερα ισχυρή συνειδητοποίηση για πολύ κόσμο, λέει η Σράιμπερ-Παν. Οσο οι άνθρωποι εξελίσσονταν, περνούσαν μεγάλο μέρος της ζωής τους έξω, ωστόσο ο σύγχρονος τρόπος ζωής μάς αναγκάζει να κλεινόμαστε ως επί το πλείστον σε εσωτερικούς χώρους, μπροστά σε ψηφιακές συσκευές, αναφέρει η Σράιμπερ-Παν.
Η θεραπεία σε εξωτερικούς χώρους εμπίπτει στην ομπρέλα της οικοθεραπείας, ένας ευρύς και αόριστος όρος που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές δραστηριότητες όπως η ιπποθεραπεία, η θεραπεία στην άγρια φύση ή η θεραπεία μέσω της περιπέτειας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ πολλοί θεραπευτές πέρασαν στη διαδικτυακή θεραπεία, άλλοι άρχισαν να κάνουν συνεδρίες σε εξωτερικούς χώρους, αναζητώντας έναν ασφαλέστερο τρόπο για να έρθουν πιο κοντά. Η έννοια αυτή υπάρχει όμως εδώ και πολύ καιρό.
Η ψυχοθεραπεύτρια Εϊμι Φρέιζερ με ασθενή της κατά τη διάρκεια συνεδρίας οικοθεραπείας σε πάρκο του Πόρτλαντ. Το να συνδυάζεις την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία με τη φύση και την κίνηση μπορεί να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να νιώσουν πιο ελεύθεροι, συνδέοντάς τους με τον έξω κόσμο. [Leah Nash/The New York Times]
Τζόγκινγκ με τους ασθενείς
Μερικές δεκαετίες πριν, ο ψυχίατρος δρ Ταντέους Κοστρουμπάλα, συγγραφέας του βιβλίου «Η χαρά του τρεξίματος» του 1976, ήταν γνωστός γιατί έκανε τζόγκινγκ με τους ασθενείς του. Αυτή η πρακτική δεν καθιερώθηκε ποτέ, εν μέρει γιατί οι περισσότεροι θεραπευτές είχαν εκπαιδευτεί να συναντούν τους πελάτες τους σε ελεγχόμενους εσωτερικούς χώρους, για να διατηρούν την εμπιστευτικότητα και τα σαφή όρια.
Σήμερα, ωστόσο, οι φοιτητές εκπαιδεύονται στην οικοθεραπεία σε διάφορες σχολές όπως το Κολέγιο Lewis and Clark στο Ορεγκον και το Κολέγιο Prescott στην Αριζόνα.
Και ορισμένοι θεραπευτές, όπως η Σράιμπερ-Παν, δημιουργούν τα δικά τους προγράμματα σπουδών. Το 2020 ίδρυσε το Center for Nature Informed Therapy (Κέντρο Θεραπείας με βάση τη Φύση), το οποίο προσφέρει πιστοποίηση και μόρια συνεχιζόμενης εκπαίδευσης σε κάθε κοινωνικό λειτουργό ή πιστοποιημένο σύμβουλο που ολοκληρώνει το πρόγραμμα. Μέχρι στιγμής, έχουν αποφοιτήσει περισσότερα από 100 άτομα.
Οι υπαίθριες συνεδρίες δεν ταιριάζουν σε όλους. Για παράδειγμα, δεν θα θέλουν όλοι οι πελάτες να περπατήσουν στο χιόνι. Η Σράιμπερ-Παν και άλλοι θεραπευτές δίνουν επίσης στους θεραπευόμενους τη δυνατότητα να εξερευνήσουν τη φύση σε εσωτερικούς χώρους, με τη βοήθεια κοχυλιών, πετρών, κλαδιών ή κουκουναριών. Και δεν υπάρχει ειδική άδεια για αυτή τη θεραπεία – ούτε κάποια καθιερωμένη βέλτιστη πρακτική που θα υπαγόρευε τις ασκήσεις ή τις δραστηριότητες που πρέπει να χρησιμοποιούν οι θεραπευτές όταν συναντούν τους πελάτες σε εξωτερικούς χώρους.
Κάποιοι στον κλάδο αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τη νέα αυτή ειδικότητα. Ο Πέτρος Λεβούνης, πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, λέει ότι θα ήταν σχετικά «επιφυλακτικός» στο να πάει έναν ασθενή στο πάρκο.
Μια σειρά από μελέτες έχουν δείξει ότι η επαφή με τη φύση μπορεί να είναι ευεργετική για την ψυχική υγεία, ωστόσο αρκετοί ειδικοί είναι επιφυλακτικοί σε συνεδρίες εξωτερικού χώρου.
Η ψυχοθεραπεία απαιτεί ένα τυπικό πλαίσιο – δοκιμασμένες και ακριβείς παραμέτρους, εξηγεί. Κάθεσαι απέναντι στον ασθενή. Η συνεδρία διαρκεί 45 λεπτά. Στην ύπαιθρο, δεν ξέρω τι θα μπορούσε να συμβεί. Αν αρχίσει να βρέχει, τι κάνεις με τον ασθενή;
Οι ψυχίατροι πρέπει να το σκεφτούν πιο προσεκτικά, προσθέτει, και να εξετάσουν το ενδεχόμενο ειδικής εκπαίδευσης «προτού συμφωνήσουμε σε τέτοιες καινοτόμες παρεμβάσεις».
Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει, μια σειρά από μελέτες έχουν δείξει ότι η επαφή με τη φύση μπορεί να είναι ευεργετική για την ψυχική υγεία. Μια μελέτη του 2023 σχετικά με τις επιδράσεις του «forest bathing», της ιαπωνικής πρακτικής του χαλαρωτικού περιπάτου στο δάσος, υποστηρίζει ότι μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Και η σωματική δραστηριότητα σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης. Η ανάλυση διαφόρων μελετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η σωματική δραστηριότητα θα πρέπει να αποτελεί βασική προσέγγιση» στη διαχείριση της ψυχολογικής καταπόνησης.
Η θεραπεία σε εξωτερικούς χώρους ή με βάση τη φύση είναι πλέον ιδιαίτερα δημοφιλής στους άνδρες και στα άτομα κάτω των 40 ετών, λέει η Σράιμπερ-Παν και άλλοι θεραπευτές.
Ο 36χρονος Τσέις Μπρόκετ, ο οποίος ζει στο Πόρτλαντ του Ορεγκον, ξεκίνησε θεραπεία πεζοπορίας το 2022 και συνέχισε για περίπου ενάμιση χρόνο, παρότι επωμιζόταν ο ίδιος το κόστος των συνεδριών.
Με φέρνει σε επαφή με την ανθρώπινη φύση μου, νιώθω ζωντανός, λέει. Νιώθω ότι δεν υπάρχω ως αντικείμενο του κόσμου, αλλά ως μέρος αυτού.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριών του, αυτός και η θεραπεύτριά του, Εϊμι Φρέιζερ, έβγαιναν έξω υπό όλες τις καιρικές συνθήκες, ακόμα και με βροχή.
Είναι καλό να ξεβολεύεσαι και να αποδέχεσαι αυτά που συμβαίνουν γύρω σου, αναφέρει, και αυτό το μάθημα χρησίμευσε ως αναλογία στη διαχείριση του άγχους του. Νομίζω ότι μεγάλο μέρος του άγχους προέρχεται από το ότι α) το θεωρούμε κάτι κακό και β) προσπαθούμε πάντα να ξεφύγουμε από αυτό.
Διάφορα οφέλη
Οι θεραπευτές βλέπουν και άλλα οφέλη: οι πελάτες είναι πιο δεκτικοί και χαλαροί.
Νομίζω ότι για τους νέους ανθρώπους, η θεραπεία μοιάζει πολύ προβλεπόμενη, λέει ο Αντριου Τέπερ, ψυχοθεραπευτής και ιδρυτής της Boda Therapy (κέντρο θεραπευτικών συνεδριών μέσω δραστηριοτήτων στη φύση), ο οποίος εργάζεται συχνά με εφήβους και νεαρούς ενήλικες στη Νέα Υόρκη και στο οροπέδιο Catskills. Είναι μια πεπατημένη. Θα καθίσουμε. Θα μιλήσουμε. Ισως παίξουμε κάποιο επιτραπέζιο παιχνίδι. Και έτσι, θεωρώ, προκύπτει κάποια αντίσταση.
Ο Τέπερ κατευθύνει τους πελάτες του σε δραστηριότητες στην ύπαιθρο –πεζοπορία ή σκι– αν οι ίδιοι είναι δεκτικοί σε αυτό. Κατά τη διάρκεια ενός θεραπευτικού προγράμματος στις αρχές Φεβρουαρίου, πήγε τρεις πελάτες του για πεζοπορία με χιονοπέδιλα, έκανε μεγάλους περιπάτους και μαγείρεψε στη φωτιά.
Πιστεύω ότι η θεραπεία μπορεί να είναι διασκεδαστική, και μέρος αυτού είναι να κάνεις μια μικρή εκ των προτέρων αξιολόγηση του τι αρέσει στους πελάτες σου, επισημαίνει.
Οι θεραπευτές παρατηρούν ότι η προσέγγιση μέσω της φύσης μπορεί να βελτιώσει και τη δική τους ευζωία και να τους βοηθήσει να αποφύγουν την επαγγελματική εξουθένωση.
Πριν από χρόνια, όταν η Φρέιζερ είχε τελειώσει την κλινική της πρακτική σε ένα κακοφωτισμένο γραφείο χωρίς παράθυρα, συνειδητοποίησε ότι χρειαζόταν ένα «πιο ζωντανό περιβάλλον» – για τους πελάτες της και για την ίδια.
Το 2021 άρχισε να προσφέρει θεραπεία πεζοπορίας σε ασθενείς, υπό την επίβλεψη του Τόμας Ντόχερτι, ψυχολόγου από το Πόρτλαντ, ο οποίος ίδρυσε το πρόγραμμα πιστοποίησης στην οικοθεραπεία στο Κολέγιο Lewis and Clark. Για κάποιους πελάτες, λέει, το περιβάλλον κάνει τη θεραπεία να μοιάζει πιο προσιτή και λιγότερο τρομακτική.
Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το www.kathimerini.gr
