Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα ψυχοφθόρο μοτίβο σοβαρής κακοποίησης, η πρωταρχική απόπειρα του οποίου, είναι να ασκήσει έλεγχο σε κάποιον, παίζοντας με τα συναισθήματά του.
Ο όρος «συναισθηματική κακοποίηση» χρησιμοποιείται συχνά στις μέρες μας. Προκειμένου να αποφύγουμε να χαρακτηρίσουμε οποιαδήποτε αρνητική συναισθηματική εμπειρία ως «συναισθηματική κακοποίηση», θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι σχετικά με το τι είναι και το τι δεν είναι η συναισθηματική κακοποίηση.
Τι δεν είναι η συναισθηματική κακοποίηση
Ο χωρισμός με τον/ τη σύντροφο μας δεν εντάσσεται στο πεδίο της συναισθηματικής κακοποίησης, ούτε η διαφωνία μαζί του/της. Οι αντιδράσεις των ανθρώπων προέρχονται μέσα από τις δικές τους αντιλήψεις, οπότε οι αντιδράσεις τους πολλές φορές δεν μπορούν να ορίσουν τη συμπεριφορά μας.
Επίσης, συναισθηματική βία δεν είναι να εκφράζει κάποιος αυτό που σκέφτεται με ωμή ειλικρίνεια. Ενδεχομένως, μπορεί να λείπει σε κάποιον το τακτ, αλλά το γεγονός αυτό δεν τον καθιστά συναισθηματικά βίαιο, όπως όταν κάποιος αντιδρά με πόνοσε κάτι που του είπαν, δε σημαίνει ότι αυτός ο άνθρωπος έχει βίαια συναισθήματα.
Οι φωνές προς τον σύντροφό μας δεν είναι συναισθηματική κακοποίηση - αυτό βέβαια συχνά είναι ασαφές. Όλοι φωνάζουμε κάποιες φορές. Όλοι μας. Ειλικρινά, θα ανησυχούσα περισσότερο για κάποιον που δεν επιτρέπει στον εαυτό του να φωνάξει, από όσο θα ανησυχούσα για κάποιον που υψώνει τη φωνή του σε υψηλή και δυνατή ένταση, προκειμένου να εκφράσει τα συναισθήματά του.
Οι φωνές σε μία στιγμή έντασης, είναι κάτι που όλοι έχουμε κάνει επομένως δε μπορεί να θεωρηθεί συναισθηματική κακοποίηση. Βέβαια όταν ουρλιάζεις σε κάποιον υστερικά χρησιμοποιώντας λεκτικές επιθέσεις, θεωρείται συναισθηματική βία.
Αλλά όταν ένας σύζυγος και η σύντροφος του ή ένας γονιός και το παιδί του, φωνάζουν ο ένας στον άλλο, αυτή είναι μία φυσιολογική έκφραση των συναισθημάτων τους. Από τη στιγμή που θα έχουν εκφράσει το συναίσθημά τους, είναι μία καλή ιδέα στη συνέχεια να καθίσουν, να συζητήσουν και να βρουν μία λύση στο πρόβλημα τους.
Διαβάστε σχετικά: Σημάδια συναισθηματικής κακοποίησης που, ίσως, πολλοί δεν αναγνωρίζουν ή αγνοούν
Τι είναι η συναισθηματική κακοποίηση
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μία προσπάθεια ελέγχου ενός άλλου ανθρώπου, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της σωματικής κακοποίησης.
Η μοναδική διαφορά είναι ότι η συναισθηματική κακοποίηση δε χρησιμοποιεί σωματικά χτυπήματα όπως κλωτσιές, τσιμπήματα, πιασίματα, σπρωξίματα ή άλλες μορφές σωματικής βλάβης. Ο αυτουργός της συναισθηματικής κακοποίησης επιλέγει να χρησιμοποιεί ως όπλα τα συναισθήματα.
Συνήθως, ο αυτουργός της συναισθηματικής κακοποίησης δε γνωρίζει ότι γίνεται βίαιος. Μπορεί για παράδειγμα μία σύζυγος να αισθάνεται ανασφάλεια αν την αγαπάει ο σύντροφος και να νιώθει αναγκασμένη να τον κατηγορεί ότι την απατάει, να τον κατηγορεί για τη δυστυχία της ή διαρκώς να ελέγχει τις κλήσεις και τα μηνύματά του. Οι κατηγορίες, η επίρριψη ευθύνης και ο διαρκής έλεγχος, είναι μορφές της συναισθηματικής κακοποίησης.
Μπορεί πάλι, ένας άντρας να νομίζει ότι γνωρίζει εκείνος τι είναι το καλύτερο για τη σύντροφό του ή για το τι θεωρεί σωστό η κοινωνία για αυτήν, οπότε να προσπαθεί διαρκώς να ελέγξει κάθε κίνηση της, να την επικρίνει σκληρά όταν δεν πηγαίνει με τα νερά του ή και να την απειλεί όταν φαίνεται να ξεπερνά τα όρια που της θέτει.
Μπορεί να της επιτίθεται λεκτικά όταν αυτή διαφωνεί μαζί του, γιατί η διαφωνία της είναι μία χειροπιαστή απόδειξη ότι η σύντροφός του δε βρίσκεται υπό τον έλεγχό του. Μπορεί να κατακρίνει την ομιλία της, το ντύσιμό της, το περπάτημά της, τις συναναστροφές με τους άλλους, τον τρόπο ζωής της και το πώς διαχειρίζεται καταστάσεις, ώστε να αποκτήσει και να διατηρήσει τον έλεγχο επάνω της.
Για παράδειγμα: η Μαρία επικρίνει συνεχώς τον Αλέξανδρο, πιστεύοντας ότι αν τον υποβαθμίζει διαρκώς, θα μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Τον μειώνει όταν είναι μόνοι τους και τον υποβιβάζει μπροστά στους άλλους. Όταν αυτός επιχειρεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή να την κατηγορήσει για τη συμπεριφορά της, εκείνη προσπαθεί να τον κάνει να νιώθει «τρελός», λέγοντάς του όλοι ξέρουν ότι είναι τρελός και ότι κανείς δεν πρόκειται ποτέ να τον πάρει στα σοβαρά.
Τον κατηγορεί διαρκώς για τη δυστυχία της, καθιστώντας τον υπεύθυνο για τα άσχημα συναισθήματά της. Δεν αναλαμβάνει καθόλου ευθύνη για τις επιλογές της και τη συμπεριφορά της. Χρησιμοποιεί έναν διπλό μήνυμα όταν η συζήτηση αφορά στη συμπεριφορά της και δεν θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο όταν κάνει ακριβώς εκείνα τα πράγματα για τα οποία έχει κατηγορήσει τον σύντροφό της. Συχνά τον αποκαλεί ηλίθιο, ανάρμοστο, χαζό και χρησιμοποιεί και άλλους παρόμοιους χαρακτηρισμούς.
Όταν αυτός μιλάει με τους συγγενείς ή τους φίλους του, αυτή γνέφει ειρωνικά ώστε να τους κάνει να μην τον σέβονται. Του συμπεριφέρεται με περιφρόνηση, πολλές φορές και με αηδία, τον απειλεί διαρκώς ότι θα τον εγκαταλείψει ή ότι θα σταματήσει να του μιλάει και αρνείται να του δείξει τρυφερότητα παρά μόνο όταν κάνει ακριβώς ό,τι θέλει εκείνη. Είναι ιδιαίτερα ψυχρή, μπορεί και μη ομιλητική, όταν θυμώνει μαζί του.
Μερικές φορές περνούν μέρες ή ακόμα και εβδομάδες χωρίς να του μιλάει. Η Μαρία επίσης συχνά πηγαίνει σε άλλα οικογενειακά μέλη και σε φίλους του Αλέξανδρου και τους μιλάει γι’ αυτόν, απομονώνοντάς τον από όλους όσους θα μπορούσαν να του προσφέρουν υποστήριξη και που θα του γνωστοποιούσαν το γεγονός ότι κακοποιείται.
Η Μαρία χρησιμοποιεί ένα διακριτό μοτίβο συναισθηματικής κακοποίησης την οποία δέχεται ο Αλέξανδρος μέσω διαφορετικών τρόπων:
1. Διαρκής κριτική ή προσπάθεια χειραγώγησης και ελέγχου.
2. Διαπόμπευση και κατηγορίες που συνοδεύονται από αφιλόξενους σαρκασμούς ή από έντονες λεκτικές επιθέσεις.
3. Χρήση ντροπιαστικού και υποβαθμιστικού λόγου.
4. Λεκτική κακοποίηση – βρισιές
5. Μη εκδήλωση στοργής.
6. Τιμωρίες και απειλή τιμωρίας.
7. Άρνηση να δεχθεί την ευθύνη της στη δυναμική της σχέσης τους.
8. Υιοθέτηση τρόπων χειρισμού της σχέσης σε περιπτώσεις που αφορούν την προσωπική της ευθύνη για τη δική της ευτυχία.
9. Άρνηση για κάθε επικοινωνία.
10. Απομόνωσή του από τους υποστηρικτικούς συγγενείς και φίλους.
Διαβάστε σχετικά: Σιωπηρές, κακοποιητικές σχέσεις: Αναγνωρίστε τα σημάδια
Ο κύκλος της συναισθηματικής κακοποίησης ακολουθεί το ίδιο μοτίβο με τη σωματική κακοποίηση, ως προς το ό,τι μόλις το θύμα της συναισθηματικής κακοποίησης καταλάβει τι συμβαίνει και αρχίζει να σκέφτεται να φύγει ή όταν αρχίσει να κατηγορεί δυναμικά το δράστη για τις πράξεις του, ο δράστης ξαφνικά θα γίνει πάρα πολύ απολογητικός, ρομαντικός και θα αρχίσει να προσπαθεί να επαναφέρει το θύμα πίσω στη φωλιά του.
Θα αγοράσει λουλούδια, θα ετοιμάσει ένα ρομαντικό δείπνο, θα φροντίσει τα παιδιά και θα κάνει οτιδήποτε άλλο χρειάζεται για να κάνει το θύμα να πιστέψει πως ό,τι πιστεύει ότι είδε, πως ό,τι πιστεύει ότι είναι αλήθεια, στην πραγματικότητα είναι ψέμα. Έχει ένα εξαιρετικά καλό σύντροφο και δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να αρχίσει να σκέφτεται να φύγει.
Αλλά όσο το θύμα επιστρέφει και πιστεύει ότι δε θα ξανακακοποιηθεί συναισθηματικά, ο δράστης αρχίζει πάλι να υιοθετεί τις ίδιες παλιές κακοποιητικές συμπεριφορές. Τώρα, είναι πιο δύσκολο για το θύμα να φύγει, επειδή έχει αρχίσει να πιστεύει ξανά στην αλλαγή της συμπεριφοράς του δράστη.
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ένα ψυχοφθόρο μοτίβο σοβαρής κακοποίησης, η πρωταρχική απόπειρα του οποίου, είναι να ασκήσει έλεγχο σε κάποιον, παίζοντας με τα συναισθήματά του. ‘Οταν ετικετοποιούμε λανθασμένα τα ασήμαντα διαπροσωπικά ζητήματα ως συναισθηματική κακοποίηση, τότε υποβαθμίζουμε τις επιπτώσεις της.
Πηγή: psychologytoday.com
Συγγραφέας: Andrea Mathews LPC, Ph.D.
Μετάφραση : Μάιρα Ζαρέντη, Ψυχολόγος
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
