PsychologyNow Team

Τι κρύβεται πίσω από τα συναισθήματα;

Τι κρύβεται πίσω από τα συναισθήματα;

PsychologyNow Team
γυναίκα αναρωτιέται τι κρύβεται πίσω από τα συναισθήματα
Image credit: Artem Maltsev / unsplash.com

Οι ψυχολόγοι ψάχνουν ακόμη βαθύτερα για να βρουν τι αποκαλύπτουν οι εκφράσεις του προσώπου και οι κινήσεις του σώματος για τα συναισθήματά μας.


Χαμογελάμε όταν είμαστε χαρούμενοι, κατσουφιάζουμε όταν είμαστε λυπημένοι, ενώ συνοφρυώνουμε όταν είμαστε θυμωμένοι. Μετά από δεκαετίες έρευνας για τα συναισθήματα, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι αυτές οι ενδείξεις αποτελούν έναν πολύ απροσδιόριστο τρόπο για να συμπεράνουμε την κατάσταση του νου κάποιου.

Οι κινήσεις του προσώπου δεν είναι μια γλώσσα που μπορείτε να διαβάσετε με ίδιο τον τρόπο που διαβάζετε τις λέξεις που αποτυπώνονται σε μια σελίδα, λέει η Λίζα Φίλντμαν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Νορθίστερν Πανεπιστήμιο, η οποία μελετά το συναίσθημα στον εγκέφαλο.

Αυτή η συνειδητοποίηση λαμβάνεται υπόψιν από τους ερευνητές της συναισθηματικής υπολογιστικής, οι οποίοι εργάζονται για να σχεδιάσουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (AI) που να μπορούν να προσδιορίσουν τη συναισθηματική κατάσταση του χρήστη.

Αυτές οι τεχνολογίες αναγνώρισης συναισθημάτων θα μπορούσαν να έχουν ένα ευρύ φάσμα πιθανών χρήσεων, όπως αυτοκίνητα που μπορούν να ανιχνεύσουν έναν αποσπασμένο οδηγό, ρομπότ που μπορούν να βοηθήσουν αυτιστικά παιδιά να μάθουν κοινωνικές δεξιότητες, καθώς και τεχνολογία χρήσιμη για τις αρχές επιβολής του νόμου που να προβλέπει τη συμπεριφορά υπόπτων εγκληματιών.

Το ανθρώπινο συναίσθημα εμπλέκεται σχεδόν σε κάθε αλληλεπίδραση που έχουν οι άνθρωποι ακόμη και μέσω υπολογιστών. Ωστόσο, οι υπολογιστές δεν έχουν παραδοσιακά προγραμματιστεί με συναισθηματική νοημοσύνη. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή μπορεί να μην είναι τόσο απογοητευτικές, όταν η τεχνολογία είναι εξοπλισμένη για να δείχνει σεβασμό στα συναισθήματα των ανθρώπων.

Στο πρόσφατο webinar Technology, Mind & Society 2020 της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης (APA), οι ψυχολόγοι συμφώνησαν ότι με τις σωστές ερωτήσεις και αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες, οι ερευνητές μπορούν να οδηγήσουν την επιστήμη εξαγωγής συμπερασμάτων για τα ανθρώπινα συναισθήματα σε ένα νέο επίπεδο, που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην τεχνολογία όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.

Βασικά συναισθήματα;

Στη δεκαετία του 1960, ο κλινικός ψυχολόγος Πωλ Έκμαν, ξεκίνησε τη σύγχρονη μελέτη της συναισθηματικής έκφρασης μέσω της έρευνας των έξι «βασικών» συναισθημάτων: θυμός, αηδία, φόβος, ευτυχία, θλίψη και έκπληξη.

Ο Έκμαν και άλλοι ψυχολόγοι χρησιμοποιώντας φωτογραφίες από στερεοτυπικές εκφράσεις αυτών των κατηγοριών συναισθημάτων, έδειξαν ότι άνθρωποι από διάφορους πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο, μπορούσαν να εντοπίσουν αυτά τα συναισθήματα με έναν υψηλό βαθμό συμφωνίας.

Αυτό το εύρημα αποτελεί ισχυρή απόδειξη ότι αυτές οι συναισθηματικές εκφράσεις είναι ευρέως διαδεδομένες, αν όχι καθολικές. Έχουν εμφανιστεί σε πολλούς πολιτισμούς, ακόμη και οι τυφλοί άνθρωποι παράγουν αυτές τις εκφράσεις και, σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις ακόμη και μεταξύ διασταυρωμένων ειδών.

Ωστόσο, οι ψυχολόγοι προτείνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζουμε τα συναισθήματα είναι αναπάντεχα πιο περίπλοκος από την αναγνώριση ενός χαμόγελου ή συνοφρυώματος.

Σε μια ανασκόπηση περισσότερων από 1.000 δημοσιευμένων μελετών σχετικά με τις κινήσεις και τα συναισθήματα του προσώπου, ψυχολόγοι ερευνητές βρήκαν ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι εκφράζουν και αντιλαμβάνονται αυτές τις έξι κατηγορίες συναισθημάτων ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ πολιτισμών, καταστάσεων και ακόμη και μεταξύ ατόμων. (Psychological Science in the Public Interest [PSPI], Vol. 20, No. 1, 2019).

Σε όλες τις ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των μωρών, των εκ γενετής τυφλών ανθρώπων και των ατόμων από μακρινές, μικρής κλίμακας, μη-δυτικές κουλτούρες, τα στοιχεία για τη συνέπεια βασικών εκφράσεων συναισθημάτων ήταν αδύναμα.

Βρήκαμε ότι στους αστικούς πολιτισμούς μεγάλης κλίμακας, οι άνθρωποι με θυμό συνοφρυώνουν περισσότερο από το αναμενόμενο, περίπου στο 30% των περιπτώσεων. Αυτό σημαίνει ότι στο 70% των περιπτώσεων κινούν τους οι μύες του προσώπου τους με άλλους σημαντικούς τρόπους όταν θυμώνουν. Μπορεί επίσης να συνοφρυώνουν όταν συγκεντρώνονται, όταν είναι μπερδεμένοι, όταν τους λένε ένα κακό αστείο ή όταν έχουν αέρια.

Και τα ευρήματα αυτά είναι συγκρίσιμα και για τα άλλα συναισθήματα, συνεχίζουν οι ερευνητές. Τα ευρήματα είναι παρόμοια για τις άλλες πέντε κατηγορίες συναισθημάτων που εξετάσαμε, και από όσο γνωρίζουμε, ισχύουν για όποια κατηγορία συναισθημάτων έχει μελετηθεί.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εκφράσεις του προσώπου είναι ασήμαντες. Ωστόσο, η προγνωστική αξία τους είναι περιορισμένη.

Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας σχετικά με τη συναισθηματική έκφραση επικεντρώνεται στο πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις εκφράσεις των άλλων, χρησιμοποιώντας συχνά φωτογραφίες από στερεοτυπικές εκφράσεις ευτυχίας ή θυμού, για παράδειγμα. Αυτές οι μελέτες μπορούν να αποκαλύψουν κάτι σχετικά με την αντίληψη του συναισθήματος από έναν παρατηρητή, αλλά η μέθοδος δεν αποκαλύπτει τίποτα σχετικά με τα συναισθήματα του ατόμου που χαμογελά ή είναι συνοφρυωμένος.

Αυτή η συζήτηση σχετικά με το εάν υπάρχουν καθολικές εκφράσεις συνεχίζεται για πάνω από έναν αιώνα. Και νομίζω ότι ως επιστήμονες, το πρώτο πράγμα που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι αν κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις, ολοκληρώνουν οι ερευνητές.


Διαβάστε σχετικά: Εμείς και τα συναισθήματά μας


Εκφράσεις από το κεφάλι έως τα δάχτυλα

Εάν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να συμπεράνει αξιόπιστα τι αισθάνεται κάποιος μόνο με βάση τις κινήσεις του προσώπου του, τότε ούτε ένας αλγόριθμος υπολογιστών που έχει προγραμματιστεί για να ανιχνεύσει αυτές τις κινήσεις προσώπου δεν θα είναι σε θέση να εκτελέσει αυτό το καθήκον.

Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας υπολογιστής θα χρειαζόταν περισσότερα στοιχεία από τις εκφράσεις του προσώπου για να καταλήξει σε τέτοια συμπεράσματα δεν είναι περίεργο για τους ερευνητές που εμπλέκονται σε τεχνολογίες συναισθηματικής υπολογιστικής.

Οι κινήσεις του προσώπου είναι ένα από τα πολλά στοιχεία που οι ερευνητές χρησιμοποιούν για να σχεδιάσουν συστήματα που μπορούν να εκφράσουν και να συμπεράνουν συναισθηματικές καταστάσεις, όπως συναισθήματα καθώς και άλλες εμπειρίες που σχετίζονται με αυτά (όπως η πλήξη ή η απογοήτευση.)

Ο στόχος της συναισθηματικής υπολογιστικής δεν είναι απλώς η χαρτογράφηση των εκφράσεων του προσώπου. Πρόκειται για κάτι πολύ πιο περίπλοκο και το ερευνητικό πεδίο έχει ξεπεράσει την ιδέα ότι μπορούμε να ταιριάξουμε τις εκφράσεις του προσώπου με τα έξι βασικά συναισθήματα.

Ακόμα και σε έναν μεμονωμένο τύπο συναισθημάτων, υπάρχει μια πληθώρα παραλλαγών, επισημαίνει. Σκεφτείτε τη διασκέδαση, τη χαρά και την ευχάριστη έκπληξη: Δεν υπάρχει μόνο μία κατηγορία ευτυχίας.

Και ενώ μια φωτογραφία ενός χαμόγελου μπορεί να σας κάνει να σκεφτείτε «χαρούμενος άνθρωπος», οι κινήσεις του προσώπου δεν είναι στατικές. Ένα χαμόγελο δεν αποτελεί μια σταθερή κατάσταση. Θα θέλατε επίσης να μάθετε τη δυναμική του: Πόσο γρήγορα συμβαίνει; Πόσο διαρκεί; Είναι συμμετρικό; Ποιες άλλες ενέργειες προσώπου εμπλέκονται; Αυτά τα στοιχεία, μαζί με το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται η συμπεριφορά, λένε πολλά.

Το πλαίσιο έχει σημασία

Η συναισθηματική υπολογιστική λαμβάνει επίσης υπόψη το πλαίσιο της κατάστασης και το τι συμβαίνει στο περιβάλλον του ατόμου. Με φόντο την επιστήμη των υπολογιστών και τη μηχανολογία, οι ψυχολόγοι βλέπουν το πεδίο της έρευνας συναισθημάτων λίγο διαφορετικά από ό, τι οι ψυχολόγοι.

Για πολύ καιρό, οι ερευνητές συναισθημάτων διαφωνούν για το αν τα συναισθήματα είναι απλά και «βασικά», όπως χαρά, λύπη και θυμός, ή αν αλλάζουν συνεχώς διαστάσεις.

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν η Ρόζελιν Πικάρντ, δ/τνρια του «Affective Computing Research Group» στο MIT, άρχισε να διαβάζει για τη θεωρία των συναισθημάτων, θυμήθηκε τη θεωρία φυσικής σχετικά με τη δυαδικότητα του φωτός. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι φυσικοί διαφωνούσαν για το εάν το φως ήταν ένα σωματίδιο ή ένα κύμα.

Τελικά αποφάσισαν ότι είναι και τα δύο και ότι απλά εξαρτάται από το τι προσπαθεί κανείς να εξηγήσει, λέει. Οι ερευνητές συγκίνησης θα μπορούσαν να επωφεληθούν σκεπτόμενοι τα συναισθήματα με αυτόν τον τρόπο και επιτρέποντάς τους να εξαρτώνται από το εκάστοτε πλαίσιο.

Αυτός ο εναλλακτικός τρόπος σκέψης για το συναίσθημα μπορεί να αποτέλεσε έναν παράγοντα επιτυχίας της Πικάρντ ως προς τη δημιουργία αισθητήρων και συστημάτων που μπορούν να αντιληφθούν συναισθηματικές πληροφορίες. Η ίδια είναι συνιδρύτρια της εταιρίας Affectiva, η οποία αναπτύσσει τεχνητή νοημοσύνη για τα παιχνίδια, τη ρομποτική, την εκπαίδευση, το μάρκετινγκ και την υγειονομική περίθαλψη.

Πλέον η εταιρεία έχει αναπτύξει αισθητήρες για την ανίχνευση της υπνηλίας και της απόσπασης προσοχής, καθώς και ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι που βοηθά τα παιδιά με ειδικές ανάγκες να αναπτύξουν κοινωνικές-συναισθηματικές δεξιότητες μιμούμενα τις εκφράσεις των χαρακτήρων που βλέπουν στην οθόνη.

Μετά την αποχώρησή της από την εταιρία Affectiva, η Πικάρντ ίδρυσε την εταιρία Empatica με στόχο τη δημιουργία αισθητήρων και αλγορίθμων για τη βελτίωση της υγείας. Μια τέτοιου είδους συσκευή είναι ένα έξυπνο ρολόι που παρακολουθεί τις επιληπτικές κρίσεις, μια συσκευή που δημιουργήθηκε για να κατανοήσει τις συναισθηματικές αντιδράσεις στην αμυγδαλή.

Κατά τη διαδικασία διέγερσης του εγκεφάλου για να επεξεργαστεί το συναίσθημα, οι ερευνητές βρήκαν φυσιολογικά πρότυπα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να ανιχνεύσουν και να προειδοποιήσουν για επιληπτικές κρίσεις.

Επιπλέον, έχει συνεργαστεί με ψυχιάτρους για να μελετήσει συσκευές για την παρακολούθηση της διάθεσης σε άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία κατάθλιψης. Μέσω της συγκατάθεσής τους, παίρνουμε πληροφορίες από τις προσαρτώμενες συσκευές και τα smartphone τους και χρησιμοποιούμε τεχνητή νοημοσύνη για να δούμε αν καλυτερεύουν ή χειροτερεύουν.

Σε μια αρχική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 12 άτομα, η Πικάρντ και οι συνάδελφοί της βρήκαν ότι αυτές οι τεχνικές μηχανικής εκμάθησης θα μπορούσαν να προβλέψουν την κατάθλιψη, βάσει της κλίμακας αξιολόγησης κατάθλιψης Hamilton (HDRS). Τώρα δοκιμάζει αυτή την τεχνολογία σε μια μεγαλύτερη ομάδα συμμετεχόντων.

Η συγκεκριμένη έρευνα είναι ένα καλό παράδειγμα της σημασίας του πλαισίου, προσθέτει. Γνωρίζουμε ότι ένα άτομο έχει διάγνωση κατάθλιψης. Έχουμε περιεχόμενο από τα κινητά τους: πόσο συχνά βγαίνουν έξω, πόσο συχνά καλούν ή στέλνουν μηνύματα σε άλλους, πόσο κινούνται, τον τοπικό καιρό, τον ρυθμό ύπνου τους και τη φυσιολογία τους, προσθέτει. Δεν πρόκειται μόνο για τη μέτρηση χαμόγελων ή την ανάγνωση ενός βιολογικού σήματος. Αλλά ο συνδυασμός όλων αυτών των πληροφοριών, παρέχει μια πολύ ακριβή παρακολούθηση των αποτελεσμάτων τους στην κλίμακα αξιολόγησης κατάθλιψης Hamilton (HDRS).

Νέα τεχνολογία για την έρευνα συναισθημάτων

Αυτές οι μελέτες παρέχουν έναν καλό λόγο για να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της τεχνολογίας αναγνώρισης συναισθημάτων. Αλλά μέχρι στιγμής, η Πικάρντ προειδοποιεί, ότι τα συστήματα αυτά είναι αξιόπιστα μόνο σε περιορισμένα πλαίσια.

Αυτές οι τεχνολογίες ενδέχεται να είναι σε θέση να καταλήξουν σε χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με τη συναισθηματική κατάσταση ενός ατόμου, αλλά μόνο σε καλά καθορισμένες καταστάσεις, όπου ο υπολογιστής διαθέτει ένα πλούσιο δείγμα όλων των πιθανών στοιχείων. Σε νέα πλαίσια και σε εντελώς απροσδόκητες καταστάσεις, με άτομα που ο υπολογιστής δεν έχει «γνωρίσει» στο παρελθόν, τότε είναι πιθανό να αντιμετωπίσει κάθε είδους σύγχυση και παρανόηση, επισημαίνει.

Υπάρχουν επίσης σημαντικά ηθικά ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, όπως η συλλογή συναισθηματικών δεδομένων χωρίς την άμεση συγκατάθεση του ατόμου. Είμαι υπέρ των κανονισμών. Θέλουμε να βρούμε τη σωστή ισορροπία οφελώντας τους ανθρώπους, προστατεύοντας παράλληλα το προσωπικό απόρρητό τους και προστατεύοντάς τους από την έκθεση, αναφέρει.

Μέσω των σωστών δεοντολογικών διασφαλίσεων, η τεχνητή νοημοσύνη που ανιχνεύει συναισθήματα θα μπορούσε να προσφέρει οφέλη, ιδίως ως ερευνητικό εργαλείο βοηθώντας στην αντιμετώπιση θεμελιωδών ερωτημάτων σχετικά με το ανθρώπινο συναίσθημα, όπως εάν τα συναισθήματα είναι όντως καθολικά και πώς ακριβώς αναπαριστώνται στον εγκέφαλο.

Εάν οι ερευνητές θέλουν να επιτύχουν ουσιαστική πρόοδο που θα βελτιώσει τις προκλήσεις της ψυχικής και της σωματικής υγείας καθώς και της αλλαγής συμπεριφοράς των ανθρώπων, υπάρχουν τρόποι συνεργασίας προωθώντας τόσο τη θεωρία όσο και την πρακτική, προκειμένου να απαντήσουμε σε κάποιες από τις μεγάλες θεωρητικές ερωτήσεις αναφορικά με το συναίσθημα.

Έχοντας αρκετά σημεία δεδομένων, τέτοια συστήματα είναι πολλά υποσχόμενα, ειδικά σε τομείς έρευνας. Υπάρχει ένα ολόκληρο σύμπαν ερωτήσεων σχετικά με τη συναισθηματική έκφραση που δεν έχουν τεθεί σωστά. Μερικές φορές στην επιστήμη, η πρόοδος δεν αφορά μόνο απαντώντας ερωτήσεις αλλά κάνοντας καλύτερες ερωτήσεις.


Alk Kais
Απόδοση: Αλκμήνη Καισαρίδου – Ψυχολόγος

Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...