Η παγίδα της αβεβαιότητας ενεργοποιείται πλήρως όταν δεν συνειδητοποιούμε ότι δημιουργούμε ιστορίες για να προετοιμαστούμε για έναν κίνδυνο που δεν υπάρχει. Οι «μορφές» που σχηματίζονται μέσα σε αυτές τις ανησυχητικές σκέψεις είναι ισχυρές, γιατί αισθανόμαστε πραγματικά συναισθήματα, ως αποτέλεσμα των σκέψεων μας.
Ζούμε σε αβέβαιους καιρούς. Αυτό που θεωρώ τόσο αστείο στη δήλωση αυτή, είναι ότι ποτέ δεν είναι αναληθής. Είμαστε κυριολεκτικά περιτριγυρισμένοι από την αβεβαιότητα. Από το σημερινό παγκόσμιο πολιτικό κλίμα μέχρι αυτό που εννοούσε ο διευθυντής σας όταν σας είπε: Πρέπει να κάνουμε μια συνάντηση, η αβεβαιότητα διαπερνά την καθημερινότητά μας.
Η αβεβαιότητα από μόνη της δεν είναι τόσο ανησυχητική υπόθεση. Ωστόσο, στον μικρόκοσμο της ψυχοθεραπείας, συναντώ σχετικά λίγους ανθρώπους των οποίων η σχέση με την αβεβαιότητα είναι υγιής. Όταν φοβόμαστε την αβεβαιότητα, πέφτουμε στην παγίδα της.
Αρχικά, ας πούμε λίγα λόγια για την αντίληψη. Η ψυχολογία Gestalt (να μην συγχέεται με την θεραπεία gestalt) είναι ένας κλάδος της ψυχολογίας που προσπαθεί να κατανοήσει και να εξηγήσει την ανθρώπινη αντίληψη και την ψυχική οργάνωση εν όψει του φαινομενικού χάους. Όταν αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με τις αισθήσεις μας, σχηματίζουμε αυτά που ονομάζονται «μορφές».
Οι μορφές Gestalt προέρχονται από τα διαφορετικά μέρη της αίσθησης - πράγματα που έχουμε δει, ακούσει, αισθανθεί, γευτεί και μυρίσει, τα οποία στη συνέχεια συνδυάζονται με καθαρά εννοιολογικές ιδέες (αναμνήσεις) που στην πραγματικότητα δεν βιώνουμε αυτή τη στιγμή μέσα από τις αισθήσεις μας.
Μπορεί να είστε εξοικειωμένοι με τη φράση «το σύνολο είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του», που αποδίδεται τόσο στον Αριστοτέλη όσο και στην Ψυχολογία Gestalt. Είναι αρκετά ενδιαφέρον, ότι πρόκειται για μια λάθος μετάφραση που, όταν αναφέρεται στη θεωρία gestalt, θα πρέπει να διαβάζεται ως «το σύνολο είναι διαφορετικό από το άθροισμα των μερών του».
Πάρτε ως απλό παράδειγμα ένα σετ Lego για φτάξετε ένα κάστρο. Στο κουτί θα βρείτε εκατοντάδες διαφορετικά κομμάτια: διαφορετικά μεγέθη σε διάφορα χρώματα, μικρούς ανθρώπους, ίσως μερικά ζώα, θάμνους και ένα φυλλάδιο κατασκευών που θα σας βοηθήσει να το συναρμολογήσετε.
Το ολοκληρωμένο κάστρο δεν είναι μεγαλύτερο από από όλα αυτά τα μεμονωμένα κομμάτια μαζί. Αντίθετα, παρατηρήστε ότι το κάστρο έχει τη δική του υπόσταση. Το κάστρο στο σύνολό του διαφέρει από το κάθε μεμονωμένο κομμάτι. Συνεπώς, η σχέση μας με οποιοδήποτε κομμάτι θα είναι διαφορετική από τη σχέση μας με το ολοκληρωμένο κάστρο.
Διαβάστε σχετικά: Η Αβεβαιότητα Μπορεί να Προκαλέσει Περισσότερο Άγχος από ό,τι ο Αναπόφευκτος Πόνος
Ας συνεχίσουμε να χτίζουμε πάνω σε αυτή τη γνώση, ενσωματώνοντας ψυχολογικά στοιχεία. Οι άνθρωποι λειτουργούν ως μηχανές παραγωγής νοήματος. Αυτό ακριβώς κάνουμε. Βάζουμε ετικέτες, ερμηνείες και αποδίδουμε μία λειτουργικότητα στον κόσμο μας που μας βοηθούν να ζήσουμε. Αυτή η διαδικασία μας δίνει σκοπό και κατεύθυνση.
Μια μοναδική πτυχή της ύπαρξης του ανθρώπου εμπεριέχει την ικανότητά μας να έχουμε την αίσθηση του χρόνου και να τον διαχειριζόμαστε. Μπορούμε, κατά βούληση, να σκεφτόμαστε το παρελθόν ή το μέλλον. Αν και αυτό είναι ένα εκπληκτικό δώρο, έρχεται με μια προειδοποίηση: η σκέψη για το μέλλον συνδέεται με την ανησυχία.
Αν και η αβεβαιότητα μπορεί να υπάρχει και όντως υπάρχει στο παρελθόν και στο μέλλον, τις περισσότερες φορές η αβεβαιότητα σχετίζεται με τα μελλοντικά γεγονότα. Καθώς σκεφτόμαστε το μέλλον, δημιουργούμε διάφορα σχέδια και σενάρια που είναι σχεδιασμένα για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας μας: να πάμε καλά σε μία συνέντευξη εργασίας, να έχουμε ένα ευχάριστο πρώτο ραντεβού ή να περιηγηθούμε σε μια νέα εμπειρία.
Η ανησυχία είναι ένας ιδιαίτερος τύπος σκέψης που διαμορφώνει τις δικές του μοναδικές μορφές. Αυτές οι μορφές συνήθως έρχονται με τη μορφή μικρών, αν υπάρχουν, στιγμιαίων φανταστικών και κατασκευασμένων δεδομένων που κατασκευάζονται νοητικά. Η μορφή, λοιπόν, είναι μια ιστορία που έχουμε πει στον εαυτό μας, βασισμένη όχι σε γεγονότα αλλά στη φαντασία μας.
Η παγίδα της αβεβαιότητας ενεργοποιείται πλήρως όταν δεν συνειδητοποιούμε ότι δημιουργούμε ιστορίες για να προετοιμαστούμε για έναν κίνδυνο που δεν υπάρχει. Οι μορφές που σχηματίζονται μέσα σε αυτές τις ανησυχητικές σκέψεις είναι ισχυρές, γιατί αισθανόμαστε πραγματικά συναισθήματα, ως αποτέλεσμα αυτών των σκέψεων.
Εξισώνουμε τα συναισθήματα που έχουμε με την αλήθεια των σκέψεων. Η ειρωνεία αυτής της διαδικασίας είναι το γεγονός ότι δημιουργούμε ένα ανησυχητικό σενάριο που μας κυριεύει στη φαινομενική προετοιμασία μας για την επιτυχία. Είναι από κάθε άποψη, μια δυσάρεστη υπόθεση.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε; Το πρώτο βήμα, και ίσως το πιο δύσκολο, είναι να αρχίσουμε να βλέπουμε πόσο συχνά κάνουμε τη διεργασία αυτής της μυθοπλασίας. Με τον καιρό, μπορούμε να αυξήσουμε την κατανόησή μας για την έμφυτα αβλαβή σχέση που μπορούμε να έχουμε με την αβεβαιότητα.
Αντί να λέμε στους εαυτούς τρομακτικές ιστορίες που αποσκοπούν στην αποφυγή των κινδύνων, μπορούμε κάθε στιγμή να προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε τον έλεγχο. Όταν έχουμε πρόσβαση στον αυτοέλεγχό μας, αυτόματα σχεδιάζουμε το μέλλον μας με πιο υγιείς τρόπους. Βαδίζουμε προς την αβεβαιότητα με ηρεμία παρά με φόβο. Όσο περνάει ο καιρός, μπορούμε να το κάνουμε με μεγαλύτερη επιτυχία.
Πηγή: goodtherapy.org
Συγγραφέας: Joshua Nash
Απόδοση - Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
