Image credit: Josue Michel / unsplash.com
Η σχέση μεταξύ αδερφών είναι από τις σημαντικότερες στη ζωή του ενήλικα. Πρόκειται για έναν ισχυρό δεσμό που προσομοιάζει το δέσιμο της καρδιακής φιλίας καθώς μπορεί να λειτουργήσει ως στήριγμα και σημείο αναφοράς.
Η καλώς εννοούμενη δεδομένη σχέση μεταξύ των αδερφών είναι τόσο ισχυρή ώστε επιτρέπει να απορροφηθούν εντάσεις και διαφωνίες που ενίοτε κλονίζουν ακόμη και το πλαίσιο της στενής φιλίας. Χρειάζεται ωστόσο να καλλιεργηθεί και να δοκιμαστεί ώστε να ισορροπήσει και να διατηρηθεί πέρα από τις αναμενόμενες τριβές που συνεπάγεται η συνύπαρξη στα πλαίσια της οικογενειακής ζωής.
Τι εξυπηρετεί η αδερφική ζήλια
- Βοηθά το παιδί να κατακτήσει στάδια συναισθηματικής ωρίμανσης που σχετίζονται με το να μοιράζεται- να περιμένει- να ματαιώνεται.
- Αποτελεί έναν τρόπο να διεκδικήσει την προσοχή του γονιού καθώς αποτελεί ένα κάλεσμα για επαφή- έστω και με αρνητικό τρόπο.
- Οι αδερφικές συγκρούσεις λειτουργούν ως το μέσο για δοκιμασία ορίων, έλεγχο της επίδρασης του θυμού του παιδιού στο περιβάλλον. Είναι ένα «μάθημα κοινωνικοποίησης» στα πλαίσια της οικογένειας, σχετικά με τη διαχείριση συμπεριφορών που είναι μη αποδεκτές.
- Αποτελεί ευκαιρία για εκτόνωση αρνητικών συναισθημάτων καθώς δίνεται η δυνατότητα έκφρασης θυμού και επανόρθωσης μέσα από την επίλυση της σύγκρουσης που συχνά συνεπάγεται. Μέσα από τις αδερφικές συγκρούσεις τα παιδιά διοχετεύουν εντάσεις που προκύπτουν από τις απαγορεύσεις και τους περιορισμούς που δέχονται στα πλαίσια της οικογένειας, που θα έπρεπε αλλιώς να καταπνίξουν ή να στρέψουν προς τους γονείς.
Άμεσες και έμμεσες εκδηλώσεις αδερφικής ζήλιας
- Συγκρούσεις, καβγάδες και επιθετικότητα.
- Υποτίμηση – τάση να αγνοείται το μικρότερο αδερφάκι.
- Παλινδρόμηση σε πρακτικά θέματα που έχουν ήδη κατακτηθεί– ύπνος/φαγητό/τουαλέτα-γενικευμένη γκρίνια.
- Παλινδρόμηση σε κοινωνικές συμπεριφορές – το παιδί παρουσιάζεται αδύναμο – ευάλωτο- κοινωνικά πιο αποσυρμένο- τείνει να αποζητά την υποστήριξη και την προστασία του γονιού περισσότερο από όσο τη χρειάζεται.
- Προσκόλληση- δυσκολία αποχωρισμού από τον κηδεμόνα.
- Καθώς η αδερφική ζήλια αφορά εξίσου το μικρότερο όσο και το μεγαλύτερο παιδί, παρατηρείται συχνά αντιστροφή ρόλων- το μεγαλύτερο παιδί παλινδρομεί και το μικρό παρουσιάζεται πιο ανεξάρτητο.
Γονείς και διαχείριση
- Οι διαφωνίες συχνά προκύπτουν «για τα μάτια του γονιού» – σαν κάλεσμα για επαφή, με το κάθε παιδί να διατηρεί ένα ρόλο – (καλού/κακού, θύτη/θύματος). Όταν οι γονείς εμπλέκονται στην επίλυση της διαφωνίας, κινδυνεύουν να εδραιώσουν αυτούς τους ρόλους, οι οποίοι συνήθως εναλλάσσονται μεταξύ των παιδιών.
- Ανάγκη να αποφύγει ο γονιός να «προστατεύσει» το ένα παιδί από το άλλο δίνοντας χώρο στο να διαμορφώσουν τις ισορροπίες στην μεταξύ τους σχέση.
- Αντίσταση του γονιού στο να αναλάβει ρόλο «διαιτητή»- αποστασιοποίηση – έμφαση στην ικανότητα των παιδιών να επιλύσουν τη σύγκρουση. Εμπιστοσύνη στη σχέση των αδερφών, ότι μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την παρουσία του, η οποία δεν είναι απαραίτητη ώστε να εξασφαλίσει ότι δε θα βλάψουν το ένα το άλλο.
- Ανάγκη να αφήνει περιθώριο να βρουν τρόπο επίλυσης του προβλήματος - όταν δεν χρειάζεται η διαμεσολάβηση του γονιού αισθάνονται αρκετά ικανά να το επιτύχουν - όταν η ευθύνη επιστρέφεται στα ίδια τα παιδιά, ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους.
Διαβάστε σχετικά: Η εμφάνιση και ο ρόλος της αδερφικής ζήλιας
Πώς οι γονείς πυροδοτούν ή συντηρούν άθελά τους τη ζήλια
Το μεγάλο παιδί ως «ενήλικας»
- Η τάση του γονιού να περιμένει από το μεγαλύτερο παιδί να υποχωρεί στις συγκρούσεις ώστε να δοθεί μια γρήγορη λύση στην ένταση καταλήγει να επιτείνει τις προστριβές καθώς επιβεβαιώνει την αγωνία του μεγαλύτερου παιδιού ότι έχει χάσει για πάντα τη θέση του μικρού. Παράλληλα δημιουργείται μια λανθασμένη εντύπωση στο μικρότερο παιδί ότι μπορεί να δικαιώνεται σε βάρος του μεγαλύτερου με αποτέλεσμα να “εκμεταλλεύεται” τη θέση του ως μικρότερο, γεγονός που επιτείνει την ανισορροπία στη μεταξύ τους σχέση.
Σύγκριση – έχει νόημα;
- Η σύγκριση ως μέτρο αξιολόγησης των παιδιών αναφορικά με το χαρακτήρα, τις επιδόσεις, την εξέλιξη του καθενός, αναπόφευκτα πυροδοτεί τον ανταγωνισμό. Όταν ένα παιδί αξιολογείται με γνώμονα τις επιτυχίες του αδερφού, του ξαδέρφου, του συμμαθητή, δυσκολεύεται να χαρεί τις κατακτήσεις του, που μετατρέπονται σε αφορμή για αυτό-αμφισβήτηση. Κάθε νέα επιτυχία, μπορεί να γίνει αιτία για άγχος, θυμό και προσπάθεια υποτίμησης του άλλου. Η αγωνία της επίδοσης χρειάζεται να λειτουργεί όχι σε σύγκριση και αντιδιαστολή με τα επιτεύγματα του άλλου αλλά σε σχέση με τις ικανότητες και τις επιθυμίες του κάθε παιδιού.
- Ποια σύγκριση έχει νόημα: Η «ενδοατομική» σύγκριση. Χρειάζεται να επικεντρωνόμαστε στο τι πετυχαίνει/αλλάζει/βελτιώνει κάποιος σε σχέση με τον εαυτό του, σε σχέση με μια προηγούμενη δική του προσπάθεια, λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαίτερες κλίσεις-προτιμήσεις-ιδιοσυγκρασία που τον χαρακτηρίζουν. Πρόκειται τότε για μια λειτουργική σύγκριση που αφορά τη δική του πορεία ώστε να είναι πιο δίκαιη και ουσιαστική.
Αντιμετώπιση μέσω άρνησης ή ξεγελάσματος
- Η επιλογή των γονιών να ξεγελάσουν το μεγαλύτερο παιδί ως προς τα συναισθήματά τους για το μικρό δηλώνοντας ότι δεν το αγαπούν ή ότι το αγαπούν λιγότερο, προκαλεί συχνά δυσπιστία ή ακόμη και ενοχές για την προτίμηση που υποτίθεται ότι απολαμβάνει. Στόχος είναι το παιδί να αποδεχτεί την ύπαρξη του νέου μέλους ως μια συνθήκη που δεν μειώνει αυτό που οι γονείς νιώθουν για εκείνο, αποφεύγοντας να καλλιεργήσουν μια ψευδαίσθηση «συνωμοσίας» εις βάρος του μικρότερου παιδιού.
- Η τάση των γονιών να παραγνωρίζουν ή να αρνούνται την ύπαρξη ζήλιας καθώς ερμηνεύεται ως απόδειξη ότι έχουν κάνει κάτι λάθος στο μεγάλωμα των παιδιών, δεν το βοηθά να αποδεχτεί αντίστοιχα τα συναισθήματά του ως κάτι αναμενόμενο. Η συμπεριφορά αυτή συμπίπτει με μια γενικευμένη πεποίθηση ότι αν δεν μιλήσουμε για κάτι είναι σαν να μη συμβαίνει. Ωστόσο οι λέξεις δεν είναι αυτό που χρειάζεται να αποφύγουμε, καθώς δε συνιστούν πρόβλημα αλλά το μέσο για να μπορέσουμε να εκφράσουμε και να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας. Η συμβολή των γονιών είναι απαραίτητη σε αυτό.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook
Ακολουθήστε μας στο Twitter Follow @Psychologynowgr
