Το άρθρο αναλύει ποια γεγονότα μπορούν να χαρακτηριστούν «μαύροι κύκνοι», γιατί θεωρούνται ιδιαίτερα απειλητικά και πώς να αναπτύξουμε ανθεκτικότητα απέναντί τους.
Από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νορβηγία το 2011, ο κόσμος έχει γνωρίσει αρκετά χαοτικά γεγονότα. Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, ο Λιβανέζος συγγραφέας και ακαδημαϊκός Νασίμ Τάλεμπ προέβλεψε τέτοιου είδους γεγονότα με τη θεωρία του μαύρου κύκνου που ανέπτυξε.
Ένας μαύρος κύκνος είναι ένα απρόβλεπτο γεγονός που ξεπερνά αυτό που περιμένουμε κανονικά από μια κατάσταση.
Και το πιο σημαντικό είναι ότι έχει σοβαρές συνέπειες. Ένα γεγονός μαύρος κύκνος είναι ιδιαίτερα σπάνιο και έχει έντονο αντίκτυπο, ενώ εκ των υστέρων υπάρχει η διάχυτη εντύπωση ότι ήταν προφανές.
Η παλιότερη γνωστή αναφορά στον μαύρο κύκνο με μεταφορικό τρόπο χρονολογείται στον 2ο αιώνα. Από εκεί προήλθε ο μεταφορικός μαύρος κύκνος: κάτι τόσο σπάνιο που δεν υπάρχει. Αργότερα, το 1697, κάποιοι Ολλανδοί εξερευνητές στην Αυστραλία ήταν οι πρώτοι που συνάντησαν ποτέ μαύρους κύκνους. Όμως, μέχρι τότε, η μεταφορά είχε καθιερωθεί. Ο μαύρος κύκνος είναι ένα σπάνιο, μη αναμενόμενο γεγονός, είτε θετικό είτε αρνητικό.
Ο Τάλεμπ εισήγαγε τη θεωρία του μαύρου κύκνου το 2001, ενώ προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον μετά την έκδοση ενός βιβλίου για το θέμα το 2007. Όπως ειπώθηκε, ο όρος «μαύρος κύκνος» αναφέρεται στο ότι οι Δυτικοί πίστευαν ότι όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί, απλώς επειδή μόνο αυτούς είχαν δει. Αυτή η ιστορία αναδεικνύει έναν σοβαρό περιορισμό στην απόκτηση γνώσης μέσω παρατήρησης ή εμπειρίας. Επίσης, δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η γνώση μας.
Σύμφωνα με τον Τάλεμπ, αρκεί μόνο ένας μαύρος κύκνος. Η θεωρία υποδεικνύει ότι αυτά που δεν γνωρίζουμε είναι πιο σημαντικά από αυτά που γνωρίζουμε. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε όλη τη γνώση που έχουμε για να προετοιμαστούμε για όσα πιστεύουμε ότι είναι πιθανό να συμβούν, ώσπου κάποια στιγμή θα διαψευστούμε από ένα και μοναδικό γεγονός μαύρο κύκνο.
Διαβάστε σχετικά: Ψυχική Ανθεκτικότητα: Μια διαρκής διαδικασία αντοχής
Ο Τάλεμπ ορίζει ως μαύρο κύκνο ένα γεγονός που:
- Είναι ασυνήθιστο, έξω απ’ τις προσδοκίες, πρωτοφανές.
- Έχει έντονο αντίκτυπο.
- Εκ των υστέρων, εκλογικεύεται ή θεωρείται προβλέψιμο.
Μερικά από τα παραδείγματα που έφερε είναι η εξάπλωση του διαδικτύου και η υιοθέτηση του προσωπικού υπολογιστή. Άλλα είναι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Παρά τον αυστηρό ορισμό του Τάλεμπ, ο όρος έχει χάσει κάπως τον χαρακτήρα του. Υιοθετήθηκε και χρησιμοποιείται στους τομείς των μέσων επικοινωνίας, των ειδήσεων και των επιχειρήσεων. Σήμερα, οι άνθρωποι τον χρησιμοποιούν για να περιγράψουν σημαντικά γεγονότα ή κρίσεις που είναι απρόβλεπτα όσον αφορά τη συγκυρία αλλά δεν είναι πραγματικά πρωτόγνωρα.
Για παράδειγμα, κάποιοι αποκάλεσαν την πανδημία του κορονοϊού γεγονός μαύρο κύκνο. Φυσικά, ως προς τη χρονική συγκυρία ήταν σίγουρα κάτι αναπάντεχο και απρόβλεπτο. Ωστόσο, πολλοί προσπαθούσαν να προειδοποιήσουν για τον κίνδυνο μιας τέτοιας πανδημίας εδώ και χρόνια.
Τα άσχημα νέα είναι ότι δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να προετοιμαστούμε για τέτοια γεγονότα. Εξ ορισμού, οι μαύροι κύκνοι είναι γεγονότα τα οποία κανείς δεν θα μπορέσει να προβλέψει. Ωστόσο, μπορούμε να στρέψουμε την προσοχή μας στις απειλές τις οποίες γνωρίζουμε και για τις οποίες μπορούμε να προετοιμαστούμε. Στα γεγονότα που είναι σίγουρο ότι θα συμβούν, ακόμα κι αν δεν είμαστε σίγουροι για το πότε.
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό κρίσεων που αντιμετωπίζουμε σε καθημερινή βάση: φυσικές καταστροφές, πανδημίες, κυβερνοεπιθέσεις και οικονομικές κρίσεις. Ο Τάλεμπ επίσης επισημαίνει ότι το αν ένα γεγονός θα χαρακτηριστεί μαύρος κύκνος εξαρτάται από την οπτική μας.
Επομένως, όσο καλύτερα μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να μετριάσουμε τις αδυναμίες μας, τόσο λιγότερους μαύρους κύκνους θα συναντήσουμε. Το ίδιο ισχύει τόσο για τα άτομα όσο και για τις ομάδες, τους οργανισμούς και τα κράτη.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
