Η ψυχοθεραπεία είναι η μόνη σχέση στην οποία σου δίνεται η ευκαιρία να είσαι ειλικρινής για ό,τι σου συμβαίνει.
Αν μεγάλωσες σε μια δύσκολη οικογένεια, έχοντας την αίσθηση ότι σε αφήνουν στο σκοτάδι, στο περιθώριο… Αν, όποτε προσπαθούσες να μάθεις τι συνέβαινε, αντιμετώπιζες μόνο σιωπή, θυμό και άρνηση… Αν σε χαρακτήριζαν συχνά δύσκολο, υπερευαίσθητο ή πολύ επίμονο απαιτητικό, γιατί απλώς έκανες ερωτήσεις…
Τότε μάλλον βρίσκεσαι ακόμα στο σκοτάδι - και πιθανότατα αισθάνεσαι άσχημα γι’ αυτό.
Το συναίσθημα της δυστυχίας δομείται σε ένα πλαίσιο
Κάθε κατάσταση πρέπει να αξιολογείται στο πλαίσιό της. Θέσε, λοιπόν, στον εαυτό σου τα εξής ερωτήματα:
- Με τι ακριβώς σχετίζονται τα προβλήματα που βιώνεις;
- Πότε ξεκίνησαν;
- Τι συνέβαινε στη ζωή σου τότε;
Για παράδειγμα, το γεγονός ότι ο Τ. έχασε τον πατέρα του όταν ήταν ακόμα παιδί ήταν τραυματικό, με σοβαρή επίδραση στη μετέπειτα ζωή του. Κανείς, ωστόσο, στην οικογένεια του Τ. δεν ήθελε να μιλήσει για την απώλεια του πατέρα, μολονότι αυτή είχε δυσάρεστες συνέπειες σε όλα τα μέλη. Ο Τ. ένιωθε μόνος και χαμένος.
Οι επιπτώσεις είναι διαφορετικές για τον καθένα. Μπορεί να πάρει μήνες, χρόνια ή ακόμη και μια ολόκληρη ζωή για να γίνουν κατανοητές οι συνέπειες ενός γεγονότος. Χρόνια μετά, ο Τ. θα αντιλαμβανόταν πως το γεγονός ότι αισθάνεται αποκομμένος, απορρέει από την απομόνωση που βίωσε μετά τον θάνατο του πατέρα του.
Για τον Τ., η απώλεια του πατέρα του σήμαινε ότι ποτέ και με κανέναν τρόπο δεν θα μπορούσε να μάθει τι συνέβαινε ανάμεσα στην αδερφή του και τη μητέρα του. Στην προσπάθειά του να βρει την άκρη του νήματος, δημιουργούνταν έντονες διαμάχες, οπότε σταδιακά «έμαθε» απλώς να μην κάνει ερωτήσεις. Επιπλέον, άρχισε να εργάζεται, ώστε να μπορεί να μείνει μόνος του, αποδεχόμενος σιγά σιγά την κατάσταση.
Διαβάστε σχετικά: Θεραπευτική Συμμαχία: Πως η σχέση ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο οδηγεί στην αλλαγή
Τι είναι η μεταβίβαση;
Η ψυχοθεραπεία είναι η μόνη σχέση η οποία μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις σε σκοτεινές δυναμικές μέσα στην οικογένεια, όπως στο παράδειγμα της εισαγωγής μας.
Στην ψυχοθεραπεία, ο/η θεραπευτής/τρια και ο/η θεραπευόμενος/η έχουν τη δυνατότητα αμφότεροι να καταλάβουν τον τρόπο που η θεραπευτική σχέση λειτουργεί. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται μεταβίβαση και αφορά στην ύπαρξη της δυνατότητας να μοιράζονται λεπτομερή νοήματα για το πώς η θεραπευτική σχέση επηρεάζεται, αλλοιώνεται και αλλάζει από συγκεκριμένα συμβάντα.
Αν, για παράδειγμα, ο/η θεραπευόμενος/η δεν έρθει στην προγραμματισμένη συνεδρία χωρίς να ενημερώσει και την επόμενη εβδομάδα επιδιώξει να προσπεράσει το γεγονός χωρίς συζήτηση, ο/η θεραπευτής/τρια θα πρέπει να μπορεί να βρει έναν τρόπο να οδηγήσει τη συζήτηση στο γεγονός χωρίς να νιώσει ο θεραπευόμενος καταναγκασμό. Τι συνέβη; Τι ήταν αυτό που τον/την έκανε να χάσει τη συνεδρία; Γιατί δεν μπόρεσε να ενημερώσει;
Ο θεραπευτής δεν πρέπει να είναι «διώκτης»
Ο/η θεραπευτής/τρια δεν κάνει τέτοιου είδους ερωτήσεις με σκοπό να ενοχοποιήσει. Σκοπός είναι απλώς να μάθει τι συνέβη. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι απουσίες ίσως είναι κάτι συνηθισμένο. Όμως, είναι πολλές οι φορές που συνεπάγονται πλούσιες πληροφορίες για τα συναισθήματα του/της θεραπευομένου/ης για τον ίδιο τους τον εαυτό, τα οποία μεταβιβάζονται στον/στη θεραπευτή/τρια. Λόγου χάρη, ο τρόπος που ο/η θεραπευόμενος/η αφήνει τον/τη θεραπευτή/τρια να περιμένει χωρίς ειδοποίηση, υποδηλώνει θυμό και πικρία. Συν τοις άλλοις, στερεί από τον/τη θεραπευομένο/η τη συνεδρία του.
Για να μπορέσει να θεμελιωθεί η εμπιστοσύνη στη θεραπευτική σχέση, θα πρέπει και τα δύο μέρη να προσπαθούν συνεχώς να δείχνουν σεβασμό στα συναισθήματα και στα βιώματα του άλλου.
Σίγουρα, ο/η θεραπευόμενος/η έδρασε κατά αυτόν τον τρόπο παρακινημένος/η από συγκεκριμένα συναισθήματα, αλλά τώρα, ανακάλυψε τον δρόμο μέσω του οποίου μπορεί να μιλήσει γι’ αυτά. Το κέρδος θα καρπωθεί μέσω του αισθήματος της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης που δημιουργείται στη θεραπεία. Γιατί τώρα πια ο θυμός και η πικρία μπορούν να εκφραστούν, χωρίς να μένει κάποιος στο σκοτάδι.
Διαβάστε σχετικά: Το απροσδόκητο μυστικό της επιτυχημένης ψυχοθεραπείας
Η διαφορά της ψυχοθεραπείας από τις υπόλοιπες σχέσεις
Μια ψυχοθεραπευτική σχέση έχει μια δυναμική, στο πλαίσιο της οποίας μπορούν να συνειδητοποιηθούν οι κατά καιρούς περίεργες σκέψεις και τα συναισθήματα, που δρουν ως εφαλτήρια για σκοτεινές πράξεις.
Συχνά, τέτοιοι σκοτεινοί τρόποι σκέψης έχουν τις ρίζες τους σε πολύ παλιές οικογενειακές ιστορίες και γεγονότα που είτε παρερμηνεύθηκαν είτε δεν συζητήθηκαν ποτέ.
Στην περίπτωση της οικογένειας του Τ., δεν υπήρχε τρόπος να συζητήσουν μεταξύ τους για το πένθος - και εξαιτίας αυτού αναπτύχθηκαν όλες εκείνες οι μετέπειτα δυσλειτουργικές, παράξενες και μη υγιείς σχέσεις. Ναι μεν εκεί – στην περίοδο που ο Τ. βίωσε την απώλεια- βρίσκονταν όλες οι επίπονες και ακανθώδεις σκέψεις και τα αντίστοιχα συναισθήματα, όμως παρέμεναν στο σκοτάδι.
Ασκούσαν διαρκώς πίεση και επηρέαζαν τη συμπεριφορά του, όμως εξακολουθούσαν να είναι ένα πεδίο μη προσβάσιμο, μέχρι που μια «χαμένη» συνεδρία έδωσε την ευκαιρία στον Τ να ξεκινήσει να μιλάει περισσότερο για εκείνη την περίοδο.
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση: Διαμάντω Γιαλλελή, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Δέσποινα Παπαγεωργίου, Δημοσιογράφος
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
