Η κατάθλιψη είναι μια κοινή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει περισσότερα από 264 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ανεξαρτήτου ηλικίας. Οι κλινικά αποτελεσματικές θεραπείες πρώτης γραμμής περιλαμβάνουν τη φαρμακοθεραπεία και τη ψυχοθεραπεία.
Ωστόσο, περίπου το 30% των ασθενών με κατάθλιψη δεν ανταποκρίνονται στην αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή και λαμβάνουν διάγνωση για ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη (treatment resistant depression; TRD). Στις μέρες μας προσφέρονται εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές σε αυτά τα άτομα όπως είναι η θεραπεία με κεταμίνη και η θεραπεία της επαναλαμβανόμενης διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης (repetitive transcranial magnetic stimulation; rTMS).
Θεραπεία με κεταμίνη
Η κεταμίνη είναι ένα ρακεμικό μείγμα δύο εναντιομερών, της S-κεταμίνης (εσκεταμίνης) και της R-κεταμίνης και σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η χορήγηση της είναι αποτελεσματική στην θεραπεία της κατάθλιψης, της διπολικής διαταραχής, καθώς και τον αυτοκτονικό ιδεασμό.
Επιπλέον, η επαναλαμβανόμενη χορήγηση κεταμίνης μπορεί να σχετίζεται με γρήγορες, μακροπρόθεσμες και παρατεταμένες αντικαταθλιπτικές επιδράσεις. Η κεταμίνη μπορεί να χορηγηθεί με διάφορες μορφές όπως ενδοφλέβια (intravenous; IV), ενδορινικά (intranasal), στοματικά (oral), υπογλώσσια (sublingual), υποδόρια (subcutaneous) και ενδομυϊκά (intramuscular; IM).
Διαβάστε σχετικά: Η θεραπεία με κεταμίνη μειώνει γρήγορα την κατάθλιψη και τις αυτοκτονικές σκέψεις
Θεραπεία με επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση
Η διακρανιακή μαγνητική διέγερση είναι μια μη επεμβατική μέθοδος διέγερσης του εγκεφάλου που χρησιμοποιεί την επαναλαμβανόμενη χορήγηση ηλεκτρομαγνητικών παλμών σε στοχευμένες περιοχές του εγκεφάλου για τη ρύθμιση της νευρικής δραστηριότητας. Η επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε μακροχρόνιες νευροπλαστικές αλλαγές με ευεργετικά κλινικά αποτελέσματα σε διάφορες νευροψυχιατρικές διαταραχές.
Ειδικότερα, διακρανιακή μαγνητική διέγερση του αριστερού ραχιαίου πλάγιου προμετωπιαίου φλοιού έχει αποδειχθεί μια ασφαλής και αποτελεσματική θεραπεία για την ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη. Το 2018, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration; FDA) ενέκρινε το πρωτόκολλο intermittent theta burst stimulation (iTBS) για τη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής σε ενήλικες ασθενείς που απέτυχαν να λάβουν ικανοποιητική βελτίωση από προηγούμενη αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή.
Αναδρομική συγκριτική μελέτη
Μια αναδρομική συγκριτική μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Frontiers in Psychiatry είχε ως στόχο να περιγράψει και να συγκρίνει την οξεία αντικαταθλιπτική αποτελεσματικότητα των δυο προαναφερόμενων θεραπειών, της ενδομυϊκής κεταμίνης και της επαναλαμβανόμενης διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης σε ασθενείς με κατάθλιψη. Τα κλινικά αρχεία είκοσι τεσσάρων ασθενών με ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη συλλέχθηκαν αναδρομικά από την κλινική βάση δεδομένων του Cyprus rTMS Center.
- Δώδεκα ασθενείς είχαν λάβει θεραπεία με ενδομυϊκή κεταμίνη (οι ασθενείς λάμβαναν ενδομυϊκή κεταμίνη δυο φορές την εβδομάδα για τέσσερεις εβδομάδες)
- Δώδεκα ασθενείς είχαν λάβει θεραπεία με επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση (30 συνεδρίες intermittent theta burst stimulation στον αριστερό ραχιαίο πλάγιο προμετωπιαίο φλοιό σε διάστημα 6 εβδομάδων).
Η σοβαρότητα κατάθλιψης και άγχους αξιολογήθηκαν πριν και μετά την κάθε θεραπεία με την χρήση τριών κλινικών αξιολογήσεων (Hamilton Depression Rating Scale, Hamilton Anxiety Rating Scale, Beck Depression Inventory II).
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι και οι δυο θεραπείες οδήγησαν σε στατιστικά σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, καθώς και ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ τον δύο πειραματικών ομάδων, υποδεικνύοντας ότι η επίδραση και των δυο πειραματικών ομάδων στο δείγμα ήταν εξίσου αποτελεσματική.
Επιπλέον, τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλά ποσοστά ύφεσης και ανταπόκρισης και στις δυο πειραματικές ομάδες, χωρίς να υπάρχουν στατιστικές διαφορές μεταξύ των ασθενών της ομάδας κεταμίνης έναντι της ομάδας επαναλαμβανόμενης διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης στα ποσοστά ύφεσης και ανταπόκρισης.
Εξ όσων γνωρίζουμε, αυτή η συγκριτική μελέτη ήταν η πρώτη που συνέκρινε άμεσα την αποτελεσματικότητα της επαναλαμβανόμενης διακρανιακής και της ενδομυϊκής κεταμίνης, δηλαδή μιας μη φαρμακολογικής θεραπείας και μιας φαρμακολογικής θεραπείας για την ανθεκτική στην θεραπεία κατάθλιψη.
Συγγραφέας: Παναγιώτα Μιχαήλ, Απόφοιτος τμήματος Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου
