Ο Στιούαρτ Ντόλιν, σύζυγος της Γουέντυ Ντόλιν, αυτοκτόνησε το 2010 και η Γουέντυ πιστεύει ότι ευθύνονταν τα αντικαταθλιπτικά που έπαιρνε (ένα γενόσημο του Paxil). Τον Απρίλιο, το δικαστήριο αποφάσισε να αποζημιωθεί με 3 εκατομμύρια δολάρια.
Στο τελευταίο δείπνο που είχε η Γουέντυ με τον σύζυγό της, εκείνος βρισκόταν σε τέτοια υπερδιέγερση που κουνούσε το πόδι του κάτω από το τραπέζι και με το ζόρι καθόταν ακίνητος. Είχε ξεκινήσει πρόσφατα ένα καινούριο αντικαταθλιπτικό αλλά ακόμη αισθανόταν πολύ ανήσυχος. Δεν το καταλαβαίνω Γουέν, της είχε πει.
Την επόμενη μέρα, ο κύριος Ντόλιν, ένας 57χρονος δικηγόρος από το Σικάγο, αφού βημάτισε πάνω-κάτω σε μια πλατφόρμα τρένων για αρκετή ώρα, τελικά έπεσε μπροστά από το τρένο που ερχόταν.
Η κυρία Ντόλιν σύντομα πείστηκε ότι το φάρμακο που είχε αρχίσει να παίρνει ο άντρας της πέντε μέρες πριν τον θάνατό του, η παροξετίνη, γενόσημο του Paxil, έπαιξε ρόλο στην αυτοκτονία του προκαλώντας μια παρενέργεια που λέγεται ακαθησία, μία κατάσταση οξείας σωματικής και ψυχολογικής αναστάτωσης. Όσοι έχουν υποφέρει από αυτήν περιέγραψαν το συναίσθημα σαν να πηδούσαν έξω από το δέρμα τους.
Η Γουέντυ Ντόλιν πιστεύει ότι τα αντικαταθλιπτικά ευθύνονται για την αυτοκτονία του συζύγου της
Η δυσφορία της ακαθησίας μπορεί να εξηγήσει τον αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας σε κάποιους ασθενείς, σύμφωνα με κάποιους ψυχίατρους. Τα συμπτώματα είναι τόσο δυσάρεστα που ένας επιστήμονας φαρμακευτικής εταιρίας έγραψε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Psychopharmocology1 ότι οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται ότι ο θάνατος είναι ευπρόσδεκτο αποτέλεσμα.
Η Ντόλιν μήνυσε τον αρχικό κατασκευαστή του Paxil, την Glaxo Smith Kline, ισχυριζόμενη ότι η εταιρία δεν είχε προειδοποιήσει επαρκώς για τους κινδύνους του φαρμάκου. Τον Απρίλιο, το δικαστήριο αποφάσισε να δοθεί αποζημίωση 3 εκατομμυρίων δολαρίων στην Ντόλιν.
Η ετυμηγορία είναι και αυτή ασυνήθιστη γιατί η η φαρμακευτική εταιρία, που ζήτησε από το δικαστήριο να ανατρέψει την ετυμηγορία ή να ορίσει νέα δίκη, δεν πουλάει πλέον το Paxil στις ΗΠΑ και δεν είχε κατασκευάσει το γενόσημο που έπαιρνε ο Ντόλιν. Η εταιρία ισχυρίζεται ότι δεν θα έπρεπε να θεωρείται υπόλογη για ένα χάπι που δεν έφτιαξε.
Τα αντικαταθλιπτικά πάντα γεννούσαν ανησυχίες για την ασφάλεια των ασθενών παρόλο που πολλοί γιατροί και ασθενείς τα θεωρούν σωτήρια. Από τότε που συνδέθηκαν με αύξηση αυτοκτονιών σε νεαρούς ανθρώπους πάνω από 10 χρόνια, σε όλα τα αντικαταθλιπτικά, συμπεριλαμβανομένου και του Paxil, μπαίνει μία προειδοποίηση επάνω στο κουτί σε μαύρο φόντο, που ελέγχεται και εγκρίνεται από την Αμερικανική Ένωση Φαρμάκων και ενημερώνει ότι αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες κάτω των 25 ετών.
Οι προειδοποιήσεις επίσης αναφέρουν ότι σε βραχυπρόθεσμες μελέτες δεν βρέθηκε κίνδυνος αυτοκτονίας σε κανένα άτομο άνω των 24 ετών, όμως συνιστούν την στενή παρακολούθηση όλων των ασθενών που ξεκινούν φαρμακευτική αγωγή.
Τα επιστημονικά ευρήματα δεν αποδεικνύουν ότι η παροξετίνη οδηγεί σε αυτοκτονία, απόπειρες αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμό ή αυτοκτονικό ιδεασμό σε ενήλικες, δήλωσαν εκπρόσωποι της εταιρίας. Κάθε αυτοκτονία είναι μία τραγωδία και μία υπενθύμιση ότι η κατάθλιψη και άλλες ψυχικές ασθένειες μπορεί να είναι θανάσιμες.
Όμως η μήνυση της Ντόλιν απεκάλυψε στοιχεία από πρώιμες κλινικές δοκιμές του Paxil, ενισχύοντας τις ανησυχίες ότι οι μεγαλύτεροι ενήλικες, που κάνουν χρήση αντικαταθλιπτικών σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από νέους, μπορεί να κινδυνεύουν περισσότερο να αυτοτραυματιστούν όταν παίρνουν αυτά τα φάρμακα.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι πολλές αυτοκτονίες και απόπειρες αυτοκτονίας σε πρώιμες κλινικές δοκιμές που αποδόθηκαν σε ασθενείς που έπαιρναν placebo - και που έκαναν το Paxil να δείχνει συγκριτικά ασφαλέστερο– δεν θα έπρεπε να ληφθούν υπ΄όψιν. Η Glaxo τελικά ανάλυσε πάλι τα στοιχεία και το 2006 πρόσθεσε στην προειδοποίηση επάνω στο Paxil ότι μεταξύ ενηλίκων όλων των ηλικιών με κατάθλιψη «η συχνότητα αυτοκτονικής συμπεριφοράς ήταν υψηλότερη σε ασθενείς που πήραν παροξετίνη σε σύγκριση με το placebo», συγκεκριμένα 6,7 φορές υψηλότερη.
Όμως εκείνη η ετικέτα αντικαταστάθηκε ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 2007, από την προειδοποίηση που επέβαλε ο FDA να φέρουν όλα τα αντικαταθλιπτικά, που λέει μόνο ότι ο αυξημένος κίνδυνος εντοπίστηκε μεταξύ ανθρώπων κάτω των 25 ετών.
Ένας Υπολογισμός Λεπτού Ρίσκου
Περίπου 325 εκατομμύρια συνταγές για αντικαταθλιπτικά γράφτηκαν τον περασμένο χρόνο στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων 15 εκατομμυρίων για Paxil και παροξετίνη, σύμφωνα με την IMS Health, μία εταιρία πληροφοριών υγειονομικής περίθαλψης.
Αλλά ενώ 1 στους 10 Αμερικανούς, άνω των 12 ετών έχει λάβει μία συνταγή για αντικαταθλιπτικά, στους ενήλικες 40 ετών και άνω, η αναλογία είναι 1 στους 7, συμπεριλαμβάνοντας σχεδόν 1 στις 5 μεσήλικες γυναίκες, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο για Στατιστικές Υγείας.
Πολλοί ψυχίατροι λένε ότι τα οφέλη των αντικαταθλιπτικών ξεπερνούν κατά πολύ τους κινδύνους, ακόμη και για νεότερους ασθενείς και ότι τα φάρμακα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά και γενικώς ανεκτικά από τους ασθενείς. Πολλοί εξέχοντες ειδικοί ασκούν κριτική για την υπερβολική προσοχή στους κινδύνους, που όπως λένε θα μπορούσε πιθανώς να αποτρέψει ανθρώπους που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη θεραπεία. Το θέμα είναι περίπλοκο γιατί η κατάθλιψη και άλλες ψυχικές ασθένειες μπορούν από μόνες τους να οδηγήσουν στην αυτοκτονία.
Τα αντικαταθλιπτικά προλαμβάνουν περισσότερες αυτοκτονίες από αυτές που προκαλούν, πιθανώς κατά πολύ πολλαπλάσιες, δήλωσε ο Δρ. Πίτερ Κρέιμερ, ψυχίατρος και επίτιμος κλινικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τα αντικαταθλιπτικά, συμπεριλαμβανομένου και του “Listening to Prozac”.
Ο Κρέιμερ που δεν αναμίχθηκε στη δίκη Ντόλιν, είπε ότι προτρέπει τους ασθενείς να επικοινωνούν μαζί του αμέσως μόλις αισθανθούν άσχημα κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων μετά την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής και ιδιαίτερα τις πρώτες πέντε μέρες. Όταν δίνω φάρμακα στους ασθενείς για πρώτη φορά, τους λέω ότι θα είμαστε πολύ προσεκτικοί στην αρχή, είπε.
Οι οδηγίες που περιλαμβάνονται στα αντικαταθλιπτικά προειδοποιούν συγκεκριμένα ότι οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται για συμπτώματα όπως άγχος, ταραχή, κρίσεις πανικού, μανία και ακαθησία. Υπάρχει ανησυχία ότι τέτοια συμπτώματα μπορεί να αποτελούν πρόδρομους για τάσεις αυτοκτονίας, λένε οι ετικέτες, ειδικά αν τα συμπτώματα ήταν απότομα στο ξεκίνημα ή δεν ήταν μέρος των συμπτωμάτων του ασθενή.
Η ακαθησία είναι εξορισμού σύνδρομο που προκαλείται από φάρμακα. Η λέξη αναφέρεται στην ανικανότητα να μένει κάποιος ακίνητος. Η ακαθησία χαρακτηρίζεται από άγχος, ανησυχία και καταναγκασμό να κινούμαστε ή να περπατάμε, οι ασθενείς μπορεί να βηματίζουν πάνω κάτω ή να κουνιούνται ασταμάτητα στις καρέκλες τους.
Μπορεί να εκδηλωθεί όταν ένας ασθενής, ενήλικος ή νεότερος, ξεκινάει θεραπεία αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν η δόση του φαρμάκου αυξάνεται, μειώνεται ή τερματίζεται. Οι ασθενείς που δεν είχαν πρόβλημα με το φάρμακο στο παρελθόν μπορεί να εκδηλώσουν ακαθησία όταν ξεκινούν νέα θεραπεία με αυτό, λένε οι ειδικοί.
Η ακαθησία είναι αρκετά κοινή και γνωστή παρενέργεια αντιψυχωτικών φαρμάκων, που χρησιμοποιούνται συχνά για την θεραπεία ασθενειών όπως η σχιζοφρένεια αλλά χορηγείται όλο και περισσότερο για μια ποικιλία προβλημάτων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης και της κατάθλιψης. Αλλά ο συσχετισμός με τα αντικαταθλιπτικά δεν αναγνωρίζεται εξίσου2, λένε οι ειδικοί και η συχνότητα του φαινομένου είναι δύσκολο να ξεκαθαριστεί.
Μία ομάδα ψυχοφαρμακολόγων που μελέτησαν πάνω από 100 μελέτες3 βρήκαν ότι η συχνότητα που έχει αναφερθεί αυτού που ευρέως αποκαλούν «σύνδρομο ταραχής/άγχους», το οποίο όρισαν σαν μία επιδείνωση του άγχους, της ταραχής και του εκνευρισμού, κυμαινόταν μεταξύ του 4 με 65% μεταξύ ασθενών που ξεκινούσαν θεραπεία με «εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης» (SSRIs), την δημοφιλή κατηγορία αντικαταθλιπτικών όπου ανήκει και το Paxil.
Οι ψυχίατροι συνέδεσαν την ακαθησία που προκαλείται από τα SSRIs με την αυτοκτονική συμπεριφορά σε ένα άρθρο του 1991 που περιέγραφε τρεις ασθενείς που επέζησαν από βίαιες απόπειρες αυτοκτονίας, που περιλαμβάνουν βουτιές στο κενό από ταράτσες κτιρίων και από έναν γκρεμό, σύντομα μετά το ξεκίνημα φλουοξετίνης ή την αύξηση δόσης.
Οι ασθενείς σταμάτησαν το φάρμακο αλλά μετά συμφώνησαν να δοκιμάσουν ακόμη μια θεραπευτική αγωγή με φλουοξετίνη υπό στενή παρακολούθηση. Και οι τρεις άρχισαν να αισθάνονται εξαιρετικά ταραγμένοι και να έχουν ξανά σκέψεις αυτοκτονίας. Αυτό ακριβώς συνέβη την τελευταία φορά που έπαιρνα φλουοξετίνη και ήθελα να πέσω πάλι από έναν γκρεμό», είπε ένας ασθενής. Μία άλλη ασθενής είπε ότι είχε προσπαθήσει να αυτοκτονήσει εξαιτίας αυτών των συμπτωμάτων άγχους. Δεν ήταν τόσο η κατάθλιψη.
Τα συμπτώματα της ακαθησίας μοιάζουν τόσο πολύ με τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης που μπορεί να είναι δύσκολο για έναν γιατρό να διακρίνει μεταξύ της ασθένειας και της παρενέργειας του φαρμάκου που χρησιμοποιείται για την θεραπεία της, είπε η Δρ. Τζοάνα Γκέτζιορ, επίκουρη κλινική καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Πρόγραμμα Ιατρικής Εκπαίδευσης του Fresno του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.
Αν ένας γιατρός πιστεύει ότι η κατάσταση του ασθενούς χειροτερεύει, μπορεί να αυξήσει τη δόση του φαρμάκου, κάτι που θα μπορούσε να είναι καταστροφικό αν τελικά είναι το φάρμακο που προκαλεί το πρόβλημα. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με αυτό και να αναρωτιόμαστε: μήπως άραγε αυτό που δίνω στον ασθενή, προκαλεί αυτή την παρενέργεια; είπε η Γκέτζιορ σε ένα άρθρο της για την ακαθησία. Οι γιατροί προειδοποιούν ότι η ακαθησία μπορεί να είναι μια από τις πιο αμφίβολες κλινικές διαγνώσεις σε όλη την ψυχιατρική και συχνά υπάρχει υστέρηση στην διάγνωσή της ή γίνεται λανθασμένη διάγνωση.
Γνωρίζουμε ότι το άγχος και η ακαθησία δημιουργούν ένα αίσθημα απελπισίας, ιδιαίτερα αν τα συναισθήματα δεν επιβεβαιώνονται, είπε η Γκέτζιορ και η απελπισία μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις αυτοκτονίας. Πιστεύει ότι ο συνδυασμός ακαθησίας, άγχους και κατάθλιψης βάζει τους ασθενείς σε κίνδυνο αυτοκτονίας και λέει ότι αν εξηγήσεις στους ασθενείς ότι η συναισθηματική τους αναταραχή μπορεί να προκαλείται από μία παρενέργεια του φαρμάκου, μπορείς να ανακουφίσεις την στεναχώρια τους. Οι γιατροί μπορούν να μειώσουν την δυσφορία του ασθενούς σταματώντας το φάρμακο ή προσθέτοντας ακόμη ένα φάρμακο όπως κάποιο αγχολυτικό.
Κατά την δίκη του Ντόλιν, μία θεραπεύτρια κατέθεσε ότι ο Ντόλιν της είχε τηλεφωνήσει για να τον επισκεφθεί την ίδια μέρα, στις 14 Ιουλίου, την προηγούμενη της αυτοκτονίας του. Όμως ο Ντόλιν δεν μπορούσε να καθίσει ακίνητος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, στριφογύριζε νευρικά στην καρέκλα του και δεν μπορούσε να ηρεμήσει. Η θεραπεύτρια είχε ανησυχήσει τόσο πολύ που του τηλεφώνησε στη δουλειά την επόμενη μέρα, την ημέρα της αυτοκτονίας του και του σύστησε να ζητήσει από τον γιατρό του αγχολυτικό.
Η Ντόλιν είναι πεπεισμένη ότι ο άντρας της δεν ήθελε να αυτοκτονήσει μέχρι που άρχισε η ακαθησία σαν παρενέργεια στην παροξετίνη. Ο άντρας της περνούσε μία από τις καλύτερες χρονιές της ζωής του είπε. Το ζευγάρι ήταν ερωτευμένο από το γυμνάσιο, ήταν παντρεμένοι 36 χρόνια, είχαν ενήλικα παιδιά που τα πήγαιναν καλά και ένα μεγάλο κύκλο φίλων.
Ο Στιούαρτ κάποιες φορές είχε στρες και άγχος επειδή ήταν δυναμικός δικηγόρος αλλά είχε εξαιρετικές ικανότητες αντιμετώπισης, θα επισκεπτόταν ψυχολόγο και θα προχωρούσε είπε η Ντόλιν, που ξεκίνησε έναν οργανισμό που ονομάζεται Missd για να ευαισθητοποιήσει για τα προειδοποιητικά σημάδια της ακαθησίας. Το μόνο διαφορετικό αυτή τη φορά ήταν ότι είχε ξεκινήσει το Paxil.
Πηγή: nytimes.com
Έρευνα: 1. SSRI-Induced extrapyramidal side-effects and akathisia: implications for treatment
2. Akathisia: overlooked at a cost
3. Antidepressant-induced jitteriness/anxiety syndrome: systematic review
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
