"Ανωτέρα βία": είναι ο άνθρωπος έρμαιο των ενστίκτων του;

Χάρης Πίσχος

"Ανωτέρα βία": είναι ο άνθρωπος έρμαιο των ενστίκτων του;

Χάρης Πίσχος
οικογένεια με χειμερινή ένδυση και εξοπλισμό σκι στο χιόνι

Ένα ζευγάρι, με δύο παιδιά, μία τέλεια οικογένεια στα μάτια κάθε τρίτου προσώπου, βρίσκεται σε ένα χιονοδρομικό θέρετρο αποζητώντας να ενισχύσει τους οικογενειακούς δεσμούς που χάνονται μέσα στην επαγγελματική καθημερινότητα.


 Τα εκπληκτικά χιονισμένα τοπία της ταινίας, παρά το ζεστό συναίσθημα της εικονικής αισθητικής που προκαλούν στο θεατή, μεταδίδουν τους -22 βαθούς τους στη ζευγαρική και οικογενειακή σχέση, απεικονίζοντάς της την μέσα από την ψυχρή και αυτοματοποιημένη λειτουργικότητα της οικογένειας, όπως το συγχρονισμένο βούρτισμα των δοντιών όλων των μελών και η ενασχόληση των παιδιών με τις οθόνες.

Η «Ανωτέρα Βία» διεισδύει στην ανθρώπινη υπόσταση της πρωταγωνιστούσας οικογένειας με ένα κυρίαρχο τρόπο προβάλλοντας την κυριαρχία των ανθρώπινων ενστίκτων στην οικογένεια, στην ύπαρξη, στις ερωτικές και κοινωνικές σχέσεις. Όπως ακριβώς η χιονοστιβάδα φαίνεται ότι ξεκινά από μία απλή μετακίνηση του χιονιού ενώ έχει προηγηθεί ένα τεράστιο στοίβαγμα αταξινόμητου χιονιού, έτσι και στην ταινία, η φυγή του πατέρα να σώσει τον εαυτό του αφήνοντας πίσω την οικογένεια του όταν βλέπει τη χιονοστιβάδα να απειλεί τη ζωή του, είναι μόνο ένας συνδυασμός του αρχαϊκού ενστίκτου και της δυσλειτουργίας της σχέσης που έχει καλυφθεί κάτω από τόνους εκλογικευμένου «κοινωνικού χιονιού» που επιτρέπει στο ζευγάρι και την οικογένεια να συνεχίσει να ζει μία συμβατική ζωή.

Έτσι, μπροστά στην αδυναμία της σχέσης, το αρχαϊκό ένστικτο της επιβίωσης βρίσκει άπλετο χώρο να κυριαρχήσει και να καθορίσει τα πράγματα. Στην ασυναίσθητη εκδοχή του, οδηγεί τον πατέρα σε φυγή, στην εκλογικευμένη φέρνει το ζευγάρι μπροστά στις δυσκολίες τις σχέσης του, που μέχρι τώρα κάλυπτε μέσα από «αποδράσεις καθημερινότητας» όπως η έξοδος στο χιονισμένο θέρετρο. Τα πράγματα όμως δε μπορούν να κρυφτούν άλλο και έστω και με χιουμοριστικό τρόπο, ως ένας ακόμη μηχανισμός άμυνας, έρχονται στο προσκήνιο, σπάζοντας την ομοιόσταση της σχέσης. Η γυναίκα εκφραζόμενη, ζει ξανά και ξανά το επεισόδιο της χιονοστιβάδας και την αγωνία της να σώσει τα παιδιά της, ενώ ο άντρας αρνείται να παραδοθεί στο ένστικτο και εκλογικεύει την αντίδρασή του, υπερασπιζόμενος έναν ακόμη αρχαϊκό ρόλο: εκείνον του ισχυρού φύλου.

Το ζευγάρι ζει δραματικά, στα όρια σχεδόν του μετατραυματικού στρες, το επεισόδιο με τη χιονοστιβάδα, με τη γυναίκα θύτη να κατηγορεί, προσπαθώντας να της αποδοθεί το δίκαιο και με τον άνδρα θύμα, να μην παραδέχεται τη δική του αντίδραση, προκείμενου να μη χάσει το ρόλο του. Έστω και σε αυτή τη σουηδική οικογένεια, που τόσα στερεότυπα έχουν ακουστεί για το φιλελεύθερο μοτίβο των σχέσεων και τους ανεκτούς συντροφικούς ρόλους, η απορία της αντίδρασης του άνδρα μεταδίδεται σαν ιός σε όσους τους πλησιάζουν, όπως το φιλικό τους ζευγάρι, φέρνοντας ακόμη και εκείνους μπροστά σε κρίσιμα υπαρξιακά ερωτήματα.

Τα παιδιά τραγικές φιγούρες, βιώνουν τραυματικά και εκείνα στο εδώ και τώρα τις σχέσεις των γονιών τους. Παίρνουν ευθύνη για να φέρουν κοντά τους γονείς τους, προκείμενου να μη χωρίσουν. Οι συντροφικοί ρόλοι αναδιανείμονται, οι αποκαλύψεις έπονται και η σχέση αναπλαισιώνεται. Οι ρόλοι όμως είναι τόσο ισχυροί ώστε πρέπει να μπουν ξανά στη θέση τους, ακόμα και αν χρειαστεί να σκηνοθετηθεί η συνέχεια του ζευγαριού για χάρη των παιδιών με τη «σωτηρία» της μητέρας από τον πατέρα σε ομιχλώδεις και βαριά χιονισμένες πίστες. Τα ένστικτα σπρώχνονται ξανά στην άβυσσο της ψυχής μέχρι την επόμενη αφορμή, μέχρι την επόμενη στιγμή που ο άνθρωπος θα βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο του θανάτου, όπως αποκαλύπτεται δραματικά στο τέλος του έργου, αυτή τη φορά με διαφορετικό πρωταγωνιστή.

Ένα έργο που ισορροπεί σε υπαρξιακές και συστημικές έννοιες προκαλώντας ερωτήματα στο θεατή, όπως και η απορία του μικρού Χάρι προς τον πατέρα του στην τελευταία σκηνή του έργου. Το ζευγάρι που πρωταγωνιστεί, εικόνα κάθε σύγχρονου ζευγαριού της κοινωνίας μας, χρειάζεται άραγε να έρθει μπροστά σε προκλήσεις για να ανακαλύψει τη σχέση του και ειδικότερα κάθε μέλος τον εαυτό του; Και πώς τελικά τα βρίσκει όλα αυτά; Μέσα από τη σχέση ή μέσα από την αυτόνομη ύπαρξη;

Πίσω όμως από τους ανθρώπους και τους παρελθοντικά δοσμένους ρόλους, βρίσκεται η σχέση, που έρχεται να καλύψει την υπαρξιακή μοναξιά. Είναι τελικά τόσο δυνατά τα ένστικτα μέσα μας και μας καθορίζουν ή μπορούμε να επιτρέψουμε στις ειλικρινείς, αυθεντικές σχέσεις να τα χαλιναγωγήσουν και να τα μετουσιώσουν σε νοιάξιμο και αγάπη;

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...