Η ταινία «Old» χρησιμοποιεί το μυστήριο και το φανταστικό για να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε κάτι τόσο απλό όσο η συντομία των ζωών μας.
O Shyamalan είναι ένας δημιουργός ταινιών ο οποίος συχνά βάζει το φυτίλι της αμφισβήτησης. Πραγματικά, οι άνθρωποι τείνουν είτε να τον αγαπούν είτε να τον μισούν. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι υπερεκτιμημένος ενώ άλλοι τον βλέπουν ως οραματιστή. Το Old είναι μια από τις ταινίες του μεγάλου μήκους με την μορφή θρίλερ φαντασίας το οποίο, για ακόμα μια φορά, έχει διχάσει το κοινό και τους κριτικούς ομοίως.
Στο Old βλέπουμε αρχικά ένα παραδεισένιο εδαφικό θύλακα όπου διάφορες οικογένειες προετοιμάζονται να περάσουν ευχάριστα τις διακοπές τους. Μετά την άφιξή τους στο ξενοδοχείο, κάποιοι από τους χαρακτήρες οδηγούνται σε μια μυστική παραλία για προνομιούχους. Παρόλα αυτά, αυτή καταλήγει στο να μετατραπεί σε μια φυσική φυλακή, μια φυλακή στην οποία ο χρόνος πηγαίνει γρηγορότερα από το φυσιολογικό.
Σύντομα, οι χαρακτήρες συνειδητοποιούν ότι τους ενώνει κάτι περισσότερο από το ότι έχουν απλά επιλέξει τον ίδιο προορισμό για διακοπές. Για την ακρίβεια, είναι σε ένα μέρος όπου ο χρόνος επιταχύνεται και που όλοι μεγαλώνουν ηλικιακά.
Ανίκανοι να δραπετεύσουν, οι χαρακτήρες προσπαθούν να επιβιώσουν και να βρουν ένα δρόμο έξω από τη φυλακή της μεγάλης ηλικίας, γνωρίζοντας ότι, σε θέμα λεπτών, οι ζωές τους μπορεί να τερματιστούν.
Κάμερα, ο μεγάλος πρωταγωνιστής
Ίσως το μεγάλο λάθος του Shyamalan ήταν ότι έγινε διάσημος με μια πιο παλιά του ταινία, Την Έκτη Αίσθηση (1999). Μάλιστα, με αυτή την ταινία, έθεσε τον πήχη τόσο ψηλά, που ήταν αναπόφευκτο όλες οι κατοπινές του δουλειές να πέσουν στην σκιά της. Πραγματικά, φαίνεται ότι τίποτα δεν μπορεί να νικήσει την ταινία στην οποία πρωταγωνιστεί ο Bruce Willis και ο μικρός Haley Joel Osment, ο οποίος «κάποιες φορές έβλεπε τους νεκρούς». Παρόλα αυτά, ο Shyamalan παραμένει ένας καταπληκτικός αφηγητής.
Στο Old, τονίζει την ικανότητά του να δείχνει αλλά και να κρύβει βασικές πληροφορίες κατά βούληση. Μάλιστα, το Old γίνεται ένας τρόπος άσκησης της φαντασίας, με το να βλέπει πέρα από τα όρια. Επιπλέον, μας δείχνει ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι πιο τρομακτικό από την ίδια μας τη φαντασία.
Παρόλο που οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε ένα ειδυλλιακό εξωτερικό περιβάλλον, ο Shyamalan επιμένει στο να μας δείχνει κλειστοφοβικές σκηνές. Το κάνει με το να προκαλεί «ασφυξία» στους χαρακτήρες του, με το να τους στριμώχνει με την κάμερά του σε εξαιρετικά άβολα κατακερματισμένα κοντινά πλάνα.
Παρόλο που πολύ έξυπνα κατευθύνει το βλέμμα μας, μερικές φορές ξεχνάει να εκμεταλλευτεί και να βγάλει από τους ηθοποιούς του το καλύτερο που έχουν. Μάλιστα, βασίζεται κάπως υπερβολικά στην κάμερα και μόνο.
Δεν είναι μια παραδοσιακή ταινία τρόμου
Σε μια εποχή που ο τρόμος προϋποθέτει ένα μεγάλο ποσοστό αίματος και εντόσθιων, το Old μας κάνει να προσδοκούμε τη στιγμή τη γεμάτη αίματα αλλά μετά μας απομακρύνει από αυτή. Έτσι, είναι η φαντασία μας που ανακατασκευάζει αυτό που δεν βλέπουμε.
Η κάμερα μετακινείται κομψά από τον ένα χαρακτήρα στον άλλο, αλλάζοντας οπτικές γωνίες, διαρκώς παίζοντας μαζί μας και ξεγελώντας μας. Με λίγο πολύ τον ίδιο τρόπο που οι χαρακτήρες ξεγελιόνται και προχωρούν στην όμορφη παγίδα θανάτου τους. Μάλιστα, έχουμε την αίσθηση ότι κάποιος παρακολουθεί από πάνω, αλλά δεν καταφέρνουμε να δούμε ποτέ πέρα από τα βράχια που περικλείουν την παραλία.
Η φύση μετατρέπεται ξαφνικά σε εξαιρετικά εχθρική. Οι βράχοι φαίνεται να γίνονται μαγνήτες και να εμποδίζουν τους χαρακτήρες από το να γυρίσουν πίσω. Μάλιστα, η θάλασσα φαίνεται να είναι η μόνη διέξοδος, ενώ παράλληλα φαίνεται να αποτελεί και παγίδα θανάτου.
Από το φανταστικό στο λογικό
Το Old κινείται σε μια αληθινή και γνωστή περιοχή. Παρόλα αυτά, φαίνεται παράξενο σε μας. Μάλιστα, καθώς οι χαρακτήρες ανήκουν στον ίδιο κόσμο με μας και ακολουθούν τους ίδιους φυσικούς νόμους, όταν περνάνε το κατώφλι του συμπλέγματος των διακοπών, εισέρχονται σε έναν παράξενο κόσμο στον οποίο αυτοί οι νόμοι φαίνεται πως λειτουργούν διαφορετικά. Πραγματικά, ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουν ηλικιακά αρχίζει να επιταχύνεται με άλματα.
Ο θάνατος, η ασθένεια και η απόγνωση τους παγιδεύουν σε μια παραλία που μπορεί επίσης να είναι και φυλακή.
Αυτή η εχθρική φύση είναι χειροπιαστή ήδη από τα πρώτα βήματα που κάνουν οι χαρακτήρες στα βράχια. Αυτό μας θυμίζει ταξιδιωτικά βιβλία που περιέγραφαν μαγικούς κόσμους γεμάτους γοργόνες και ασυνήθιστα όντα. Επίσης μας θυμίζει ταινίες όπως το Picnic at Hanging Rock (Weir. 1975), στην οποία η μαγεία δεν εμφανίζεται ποτέ πραγματικά, αλλά είμαστε εμείς οι ίδιοι που κατορθώνουμε να τυλίξουμε τους εαυτούς μας σε μια μυστηριακή και τρομακτική ατμόσφαιρα.
Σε αυτή την ταινία, η φυσική φυλακή προκαλεί ιδέες ζώων κλεισμένων σε κλουβί. Όλες τις στιγμές, οι χαρακτήρες νιώθουν σαν να παρακολουθούνται από πάνω. Η κάμερα εντείνει αυτό το συναίσθημα στον θεατή. Ακόμα και το καλωσόρισμα που δίνεται στους φιλοξενούμενους στο ξενοδοχείο είναι κατά κάποιο τρόπο ασυνήθιστο και πολύ καλό για να είναι αληθινό. Πραγματικά, όλες τις στιγμές, υποπτευόμαστε ότι κάτι παράξενο συμβαίνει σε εκείνο το μέρος.
Επιρροές από Χίτσκοκ και Σπίλμπεργκ
Η αφοσίωση του Shyamalan στους Hitchcock και Steven Spielberg είναι περισσότερο από εμφανής εδώ. Σίγουρα εμπνέεται από τον Hitchcock όσον αφορά την αγωνία. Από την άλλη, το τεχνητά παραδεισένιο κι όμως επικίνδυνο σκηνικό θα μπορούσαμε να πούμε ότι μας θυμίζει το Jurassic Park (Spielberg, 1993) και τα Σαγόνια του Καρχαρία (Spielberg, 1975) του Spielberg.
Για την ακρίβεια, αυτή η εχθρική φύση κρύβει ένα πολύ πιο ενδιαφέρον ζήτημα προς διαμάχη. Αυτό είναι ότι το πέρασμα του χρόνου στην παραλία δεν είναι απλά θέμα τύχης. Πραγματικά, γνωρίζουμε, όλες τις στιγμές, ότι οι χαρακτήρες έχουν φερθεί εκεί εσκεμμένα και με κάποιο σκοπό.
Ο Shyamalan μας κρύβει τις πραγματικές προθέσεις του τουριστικού συμπλέγματος. Παρόλα αυτά, μας δίνει συγκεκριμένα στοιχεία κατά τη διάρκεια όλης της ταινίας. Μερικές φορές, μάλιστα, με υπερβολικά πολλή εξήγηση. Μολαταύτα, αυτές μας οδηγούν στο να κάνουμε ερωτήσεις που οδηγούν σε διαμάχη πάνω σε ζητήματα ηθικού και επιστημονικού περιεχομένου παρόμοια με αυτά που παρακινούμαστε να ρωτήσουμε στο έπος του Jurassic Park.
Old: εκμεταλλευτείτε την κάθε μέρα
Αν υπάρχει ένα υποκείμενο μήνυμα στο Old, δεν είναι κανένα άλλο από το άδραξε τη μέρα. Η ζωή είναι σύντομη και εφήμερη, και ένα πράγμα το οποίο είναι αναντίρρητο από τη στιγμή που γεννιόμαστε είναι ότι μια μέρα πρόκειται να πεθάνουμε.
Ο Shyamalan χρησιμοποιεί το μυστήριο και το φανταστικό για να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε κάτι τόσο απλό όσο η συντομία των ζωών μας. Μας υπενθυμίζει ότι δεν έχει νόημα να μην συζητάμε ή να αντιμετωπίζουμε τις διαμάχες που βιώνουμε σε καθημερινή βάση.
Υπάρχει ένας συνεκτικός σύνδεσμος σε όλες τις ταινίες του Shyamalan. Όλοι εμβαθύνουν σε προβλήματα που προκύπτουν από έλλειψη επικοινωνίας, είτε αυτή υπάρχει σε ένα ζευγάρι, ανάμεσα σε φίλους ή αφορά την μη αποδοχή και έκφρασης με λόγια ενός τραύματος.
Ο φόβος του θανάτου είναι παγκόσμιος. Ξέρουμε ότι ο χρόνος μας στη γη είναι μια στιγμή και ότι σε κάποιο σημείο, όλοι θα πάψουμε να υπάρχουμε. Παρόλα αυτά, σε αυτή την ταινία, η κύρια οικογένεια – και μάλιστα όλοι οι χαρακτήρες – παρουσιάζουν εσωτερικές διαμάχες που συνδέονται με το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζουν αυτό το πρόβλημα σε καμία από τις συζητήσεις τους.
Επικοινωνία
Βλέπουμε ένα παντρεμένο ζευγάρι που δεν έχουν επικοινωνήσει στα παιδιά τους ότι η μητέρα τους είναι άρρωστη. Έναν άντρα που, παρόλο που γνωρίζει ότι η γυναίκα του δεν του είναι πιστή, αρνείται να μιλήσει γι’ αυτό. Και μια γυναίκα που έχει πάθει την απόλυτη εμμονή με την εξωτερική της εμφάνιση.
Εν συντομία, βλέπουμε μια ακτινογραφία πολλών σύγχρονων κοινωνιών. Μια σειρά από χαρακτήρες που, αντιμέτωποι με τον τρόμο, τελικά θα καταλήξουν να εκφράσουν με λόγια τις ανησυχίες τους και τις επιθυμίες τους. Μάλιστα, με κάποιο τρόπο, στη φυλακή τους στην παραλία, θα καταλήξουν να απελευθερώσουν τους εαυτούς τους από τα φαντάσματα και τους εφιάλτες τους.
Αν υπήρχε μια αρνητική κριτική που ίσως θα μπορούσαμε να απευθύνουμε στον Shyamalan είναι αυτή μιας συγκεκριμένης απιθανότητας. Πραγματικά, αυτή η ταινία δεν είναι πιστευτή. Από την άλλη, το ίδιο το μέρος είναι φανταστικό, γι’ αυτό και οι περισσότεροι θεατές δεν θα ενοχληθούν από την έλλειψη αλήθειας.
Ίσως ο Shyamalan θα ήταν καλύτερα αν εξηγούσε λιγότερα, αφήνοντας περισσότερο χώρο στην ερμηνεία. Παρόλα αυτά, διαρκώς μας υπενθυμίζει ότι αυτή είναι η ταινία του, ότι είναι παρόν σε όλες τις στιγμές και ότι μας κοιτάει μέσα από τους φακούς του. Με αυτόν τον τρόπο, μιμείται, ως συνήθως, τον σκηνοθέτη αναφοράς του, τον Χίτσκοκ.
Ο χρόνος είναι σχετικός και δεν πειράζει πόσο γρήγορα ή αργά περνάει. Δεν πειράζει αν η ζωή διαρκεί 100 χρόνια ή δύο μέρες, το σημαντικό είναι να μην αφήνουμε εκκρεμότητες και να ξεπερνάμε τα εμπόδια που παρεμποδίζουν ή πτωχεύουν την επικοινωνία μας. Αυτή η ταινία είναι μια άσκηση στο θάρρος. Ένα θέμα που έχουμε δε επανειλημμένα στις ταινίες του Shyamalan, από ποικίλες οπτικές γωνίες.
Δείτε το trailer της ταινίας:
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
