Ivan Pavlov: Ο ιδρυτής της κλασικής εξαρτημένης μάθησης

Ἀλυπίας Τέχνη - 4ετές Πρόγραμμα στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία (Συστημική, Υπαρξιακή, Πολιτισμική)

Ξεκλειδώστε τη δύναμη του ανθρώπινου εγκεφάλου και εμβαθύνετε στον συναρπαστικό κόσμο της ψυχολογίας μέσα από τα Σεμινάρια και τις Εκδηλώσεις του Ψ-Learning, της νέας πλατφόρμας του PsychologyNow.gr !

Ο Ivan Pavlov με το έργο του, συνέβαλλε στην κατανόηση του νου και της συμπεριφοράς, ενώ έθεσε παράλληλα και τα θεμέλια για την ανάπτυξη της σχολής του Συμπεριφορισμού.

Ο Ivan Petrovich Pavlov γεννήθηκε το 1849 στην πόλη Ριαζάν της Ρωσίας και ήταν ο μεγαλύτερος από έντεκα παιδιά. Ο πατέρας του ήταν ο ιερέας του χωριού, γεγονός που έπαιξε ρόλο στην ακαδημαϊκή του πορεία. Συγκεκριμένα φοίτησε σε εκκλησιαστικό σχολείο, ενώ αργότερα ξεκίνησε και ένα σεμινάριο Θεολογίας.

Ωστόσο μελετώντας τις θέσεις επιστημόνων όπως ο Charles Darwin, το ενδιαφέρον του στράφηκε στις επιστήμες. Έτσι παράτησε το σεμινάριο της Θεολογίας και ξεκίνησε να σπουδάζει Χημεία και Φυσιολογία στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης.

Το 1875 αποφοίτησε με έπαινο από τη σχολή του και του απονεμήθηκε ο τίτλος του Υποψήφιου Διδάκτορα. Έπειτα συνέχισε την επιμόρφωσή του στην Ακαδημία της Ιατρικής Χειρουργικής, υπό την εποπτεία του σπουδαίου τότε φυσιολόγου Sergey Petrovich Botkin. Έλαβε το πτυχίο του στην Ιατρική το 1879, καθώς και χρυσό μετάλλιο για την έρευνά του.

Δεν σταμάτησε εκεί όμως η ερευνητική του δραστηριότητα, καθώς συνέχισε να διεξάγει πειράματα στην κλινική του επόπτη φυσιολόγου του, αποκτώντας μάλιστα και τη θέση του διευθυντή του εργαστηρίου. Το 1883 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του και μετακόμισε στη Γερμανία όπου έζησε για δύο χρόνια.

Το 1890 ανέλαβε το τμήμα της Φυσιολογίας στο νεοσύστατο τότε Ινστιτούτο της Πειραματικής Ιατρικής, ενώ έγινε παράλληλα καθηγητής Φαρμακολογίας στη Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία. Αυτή την περίοδο ήταν που διεξήγαγε το περίφημο για τον τομέα της ψυχολογίας και ευρέως γνωστό «πείραμα του Pavlov».

Μέσα από το πείραμα αυτό έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της θεωρίας της κλασσικής εξαρτημένης μάθησης. Σύμφωνα με την τελευταία μία εξαρτημένη αντίδραση θεωρείται ως αποτέλεσμα μάθησης που μπορεί να συμβεί μέσω της συνεχούς έκθεσης σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα.

Διαβάστε σχετικά: Η Θεωρία της Μάθησης του Pavlov

Έτσι, πιο συγκεκριμένα ο Pavlov έκανε πειράματα με σκύλους εξετάζοντας αρχικά τη σύνδεση μεταξύ της διαδικασίας ταΐσματος και της έκκρισης σάλιου. Παρατήρησε λοιπόν την άμεση έκκριση σάλιου των σκύλων στην προοπτική του φαγητού.

Ωστόσο το γεγονός πως στη θέα ενός ατόμου με ποδιά εργαστηρίου προκαλούνταν στους σκύλους εξίσου έκκριση σάλιου, τον οδήγησε στο συμπέρασμα πως οι σκύλοι είχαν μάθει ότι η ποδιά εργαστηρίου σήμαινε φαγητό και γι’ αυτό προκαλούνταν αυτόματα η αντίδραση αυτή. Με λίγα λόγια είχε εξαρτηθεί η ποδιά του εργαστηρίου με την έκκριση σάλιου.

Από το σημείο αυτό μάλιστα ο Pavlov συνέχισε να εξετάζει περαιτέρω το φαινόμενο αυτό με διάφορα νευρικά ερεθίσματα, οδηγώντας τον εν τέλει στο «παβλοφιανό πείραμα». Έτσι, ανάμεσα σε άλλα πειράματα αυτό που έμεινε στη ιστορία είναι η χρήση ενός κουδουνιού ακριβώς πριν σερβιριστεί το φαγητό στους σκύλους.

Μετά από πολλές δοκιμές το αποτέλεσμα ήταν πως όχι μόνο είχε προκληθεί μία εξαρτημένη αντίδραση (ήχος κουδουνιού-έκκριση σάλιου), αλλά πως μπορούσε επίσης να προκληθεί η αντίδραση αυτή ακόμα και χωρίς να δοθεί φαγητό στους σκύλους, μόνο με το άκουσμα του ήχου του κουδουνιού.

Ο Pavlov, αν και δεν ήταν ψυχολόγος, διαδραμάτισε με το πείραμά του σπουδαίο ρόλο στον τομέα της ψυχολογίας, γι’ αυτό και κέρδισε το 1904 βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για την ανακάλυψή του. Θεωρήθηκε μάλιστα πως τα ευρήματά του μπορούν να γενικευθούν και στους ανθρώπους.

Υποστηρίχθηκε ειδικότερα πως μια εξαρτημένη αντίδραση μπορεί να προκαλεί συγκεκριμένες συμπεριφορές στους ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα και πως αυτές οι αντιδράσεις μπορούν να «ξεμαθευτούν». Έτσι για παράδειγμα άτομα με ψύχωση θεωρήθηκε πως αποφεύγουν την επαφή με τους άλλους ανθρώπους λόγω της συσχέτισης των εξωτερικών ερεθισμάτων με ένα τραυματικό γεγονός.

Είναι φανερό λοιπόν πως ο Ivan Pavlov με το έργο του συνέβαλλε στην κατανόηση του νου και της συμπεριφοράς, ενώ έθεσε παράλληλα και τα θεμέλια για την ανάπτυξη της σχολής του Συμπεριφορισμού. Δεν προκαλούν έκπληξη επομένως οι αμέτρητοι έπαινοι που έλαβε κατά τη διάρκεια της ζωής του- όπως ο τίτλος του «Ακαδημαϊκού της Ρωσικής Σχολής Επιστημών» το 1907 και ο ύψιστος τιμητικός τίτλος από την Ιατρική Σχολή του Παρισιού το 1915- ενώ αξιοσέβαστο είναι και το γεγονός πως συνέχισε την ερευνητική του δραστηριότητα μέχρι και το θάνατό του το 1936.

Βιβλιογραφία: