Αν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά ο Hermann Rorschach, θα μπορούσε να είχε γίνει ένας πολύ αξιόλογος καλλιτέχνης και όχι ψυχολόγος.
Αντί αυτού, επινόησε ένα διάσημο, αν και πλέον αμφιλεγόμενο, ψυχολογικό τεστ. Η δοκιμασία με τις κηλίδες από μελάνι που φέρει το όνομά του, είναι πολύ γνωστή στην ψυχολογία. Οι κηλίδες από μελάνι του Rorschach είναι τώρα εμβληματικές εικόνες του χώρου της ψυχανάλυσης, ενώνοντας την τέχνη και την επιστήμη, όπως και ο ίδιος ο Rorschach.
Στην πραγματικότητα, όπως γράφει η εγκυλοπαίδεια Britannica, ως μαθητής γυμνασίου, ο Rorschach είχε το ψευδώνυμο Kleck, που σημαίνει στα γερμανικά «κηλίδα από μελάνι». Το ψευδώνυμο του σχετιζόταν με την εφηβική προσκόλλησή του με το Klecksography, ένα ελβετικό παιχνίδι της εποχής, όπου δημιουργούσες εικόνες από μελάνι.
Αφού ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του, ο Rorschach περιπλανήθηκε για λίγο επαγγελματικά, πριν επιλέξει μία καριέρα στην ιατρική αντί στην τέχνη. Έλαβε το δίπλωμά του το 1912 και συνέχισε να ασκεί το ιατρικό του έργο στην Ελβετία, στον αναδυόμενο τομέα της ψυχανάλυσης. Στη συνέχεια, το 1917, ξεκίνησε το έργο που θα αντιπροσώπευε τη δική του προσθήκη στο πεδίο και θα ένωνε το νεανικό ενδιαφέρον του με την ενήλικη καριέρα του.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον της Ψυχολογίας για τις εικόνες από μελάνι και τη συσχέτιση εικόνων, δεν ξεκίνησε από τον Rorschach...
Το 1857, ο Γερμανός γιατρός Justinus Kerner, δημοσίευσε ένα βιβλίο ποίησης, με κάθε ποίημα εμπνευσμένο από μια συνοδευτική εικόνα από μελάνι. Ο Alfred Binet, ο πατέρας των τεστ ευφυΐας, πειραματίστηκε μάλιστα με τις κηλίδες μελανιού στην αρχή του 20ου αιώνα, θεωρώντας τις ως πιθανή μέτρηση της δημιουργικότητας.
Παρ’ όλο που υποστηρίζεται ότι ο Rorschach ήταν εξοικειωμένος με τις συγκεκριμένες κηλίδες μελάνης, αυτό δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω απο εικασίες. Γνωρίζουμε όμως ότι ήταν εξοικειωμένος με το έργο του Szyman Hens, πρώιμου ψυχολόγου που διερεύνησε τις φαντασιώσεις των ασθενών του χρησιμοποιώντας κηλίδες μελάνης, καθώς και την πρακτική του Carl Jung που έβαζε τους ασθενείς του να συμμετέχουν σε συνδέσεις λέξεων.
Όμως ο Rorschach πήρε τις κηλίδες μελάνης και προχώρησε ενα βήμα παραπάνω στον κόσμο της ψυχανάλυσης. Αρχικά ενδιαφερόταν για τις κηλίδες ως ένα «πείραμα αντίληψης» αντί για ένα επίσημο τεστ. Οι κηλίδες ήταν ένας τρόπος να μελετήσουμε το πώς βλέπουν οι άνθρωποι τα πράγματα, εξηγούσε. Και τότε άρχισε να συνειδητοποιεί ότι άνθρωποι με διαφορετικά είδη προσωπικοτήτων βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά και ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτές τις εικόνες ως πραγματικό τεστ.
Αν και μπορεί να φανεί υπερβολικό να πούμε ότι η δοκιμασία Rorschach συνδέεται με την αφηρημένη τέχνη, έχει τη χρησιμότητά της: Αν ζητήσετε από το άτομο να σας πει τι βλέπει στη κηλίδα, θα σας πει πράγματι για τον εαυτό του και πώς βλέπει το νόημα στον πραγματικό κόσμο, ισχυρίζονται σύγχρονοι ψυχολόγοι. Παρ’ όλα αυτά, οι κηλίδες είναι απλώς αφηρημένες εικόνες και τίποτε περισσότερο.
Αυτή η αβεβαιότητα και η έλλειψη ποσοτικών δεδομένων οδήγησε πολλούς ψυχολόγους από την επιστημονική ψυχολογική κοινότητα, να απορρίψουν το τεστ Rorschach και τις χρήσεις του, όμως η δοκιμασία εξακολουθεί να υπάρχει. Σε αντίθεση με άλλες δοκιμασίες, κανείς δεν καταλαβαίνει γιατί οι δέκα κάρτες που αποτελούν μέρος ενός τυπικού τεστ Rorschach μπορούν να «παράγουν αρχικά τόσο πλούσιες απαντήσεις». Αυτός είναι ο βασικός λόγος για την δυσπιστία των ψυχολόγων.
Ωστόσο, η δοκιμασία συνεχίζει να δείχνει κάτι για τους ίδιους τους ανθρώπους και πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο, κάτιπου άλλες δοκιμασίες δεν το κάνουν. Παρ’ όλο που η σωστή διαχείριση ενός τεστ Rorschach αφορά ψυχολόγους, είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς διαισθητικά τα αποτελέσματα του ακόμα και αν δεν έχει την ανάλογη εμπειρία.
Αυτός μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο οι κηλίδες μελάνης είναι το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο της ψυχολογίας. Η αύρα μυστηρίου των κηλίδων του Rorschach έχει με κάποιο τρόπο ξεπεράσει έναν αιώνα αντιπαράθεσης και δύο δεκαετίες έκθεσης.
Σήμερα, μπορείτε να βρείτε όλες τις κάρτες (και μερικές από τις ερμηνείες τους) στη Wikipedia, με την κοινότητα των χορηγών της δοκιμασίας Rorschach να καταθέτει έντονα παράπονα για τη δημοσίευσή τους.
Πηγή: smithsonianmag.com
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
