Το σχεσιακό άγχος παρουσιάζεται όταν ένα άτομο βιώνει επίμονη αμφιβολία, φόβο ή ανησυχία μέσα σε μια σχέση. Ίσως να χρειάζεται διαρκή επιβεβαίωση ή να αγνοεί τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες για να ευχαριστήσει το σύντροφό του.
Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτό το άγχος σχεσιακό, ή άγχος προερχόμενο από τη σχέση.
Αυτό το άρθρο θα εξερευνήσει τα σημάδια και τα αίτια του σχεσιακού άγχους, καθώς επίσης και κάποιες επιλογές θεραπείας και διαχείρισής του για τα ζευγάρια.
Τι είναι;
Το σχεσιακό άγχος περιλαμβάνει αισθήματα έντονης ανησυχίας όσον αφορά μια ερωτική ή φιλική σχέση. Παρόλο που οι επαγγελματίες της υγείας γνωρίζουν αυτόν τον τύπο άγχους, Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχικές Διαταραχές (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – DSM-5) δεν το περιλαμβάνει.
Αντίθετα με άλλους τύπους άγχους, όπως με τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και τη διαταραχή πανικού, οι ειδικοί ψυχικής υγείας δεν διαθέτουν συγκεκριμένες οδηγίες προκειμένου να διαγνώσουν ή να θεραπεύσουν το σχεσιακό άγχος.
Το σχεσιακό άγχος συμπεριλαμβάνει μερικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής αγχώδους διαταραχής. Πιο συγκεκριμένα, και οι δύο διαταραχές μπορεί να κάνουν το άτομο να βιώσει σημαντική δυσφορία ως προς την απόρριψη.
Αν και πολλοί άνθρωποι μπορεί να ανησυχούν ως προς την αποδοχή και τα αμοιβαία συναισθήματα σε μια σχέση, το άγχος τείνει να αναπτύσσεται όταν το άτομο βιώνει υπερβολικό φόβο ή ανησυχία.
Για παράδειγμα, το άγχος μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο σε ανησυχία για το μέλλον μιας σχέσης. Οι άνθρωποι με σχεσιακό άγχος ίσως να τερματίστουν τις σχέσεις τους από φόβο, ή ίσως να αντέξουν να μείνουν στη σχέση αλλά με πολύ άγχος.
Οι επιπτώσεις αυτού του άγχους μπορεί να εμποδίσουν την ικανότητα του ατόμου να λειτουργήσει στη σχέση του.
Σημάδια και συμπτώματα
Οι ερευνητές περιγράφουν τρία κοινά συμπτώματα του σχεσιακού άγχους:
- υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης
- Η αποσιώπηση του εαυτού
- Προσαρμογή της συμπεριφοράς ανάλογα με τον σύντροφο
Στα παρακάτω κομμάτια αναλύουμε κάθε ένα από αυτά τα συμπτώματα λεπτομερώς.
Υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης
Η υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης είναι επίσης κοινό σύμπτωμα στην αγχώδη διαταραχή και στην κατάθλιψη.
Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης σχετίζεται με την διαπροσωπική εξάρτηση. Η διαπροσωπική εξάρτηση αναφέρεται στη στήριξη ενός ατόμου στους άλλους για συνεχή αξιολόγηση και αποδοχή.
Οι άνθρωποι που εκδηλώνουν αυτή τη συμπεριφορά της υπερβολικής αναζήτησης επιβεβαίωσης ίσως να φοβούνται ότι θα λάβουν κακή αξιολόγηση ή ότι δεν θα γίνουν αποδεκτοί.
Η αποσιώπηση του εαυτού
Η αποσιώπηση του εαυτού είναι ένα άλλο σύμπτωμα που το μοιράζονται πολλές ψυχικές ασθένειες. Μια έρευνα που εκδόθηκε στο Επιστημονικό Περιοδικό της Πειραματικής και Κοινωνικής Ψυχολογίας (Journal of Experimental and Social Psychology) έδειξε ότι οι γυναίκες που είναι ευαίσθητες στην απόρριψη είναι πιθανόν να εμπλακούν σε μια κατάσταση αποσιώπησης του εαυτού τους για να ικανοποιήσουν έτσι το σύντροφό τους.
Οι άνθρωποι που αποσιωπούν τους εαυτούς τους μπορεί να μην εκφράζουν τα γούστα τους, τις απόψεις τους, ή τα συναισθήματά τους στους συντρόφους τους – ιδιαίτερα όταν αυτές οι σκέψεις είναι διαφορετικές από αυτές των συντρόφων τους.
Οι άνθρωποι τείνουν να εμπλέκονται σε μια τέτοια κατάσταση αποσιώπησης του εαυτού για να φανούν όμοιοι με εκείνους των οποίων την αποδοχή αποζητούν, και σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν την απόρριψη.
Με την πάροδο του χρόνου, ένα άτομο μπορεί να σιωπήσει και να κάνει θυσίες για να διατηρήσει τη σχέση. Ωστόσο, αυτό έχει τη δυνατότητα να μειώσει την ικανοποίηση από τη σχέση.
Διαβάστε σχετικά: Κρίσιμοι παράγοντες για μια υγιή σχέση
Προσαρμογή της συμπεριφοράς ανάλογα με τον σύντροφο
Η προσαρμογή της συμπεριφοράς ανάλογα με τον σύντροφο είναι μια απάντηση από τον άλλο σύντροφο απέναντι στον αγχώδη σύντροφο. Αυτή είναι μια κοινή αντίδραση που παρατηρείται σε σχέσεις όπου ένας ή περισσότεροι άνθρωποι έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας.
Θεραπεία και διαχείριση
Μερικοί ειδικοί προτείνουν τη θεραπεία ζευγαριού, όπως για παράδειγμα τις ψυχοεκπαιδευτικές συνεδρίες τις βασισμένες σε ζευγάρια, προκειμένου να βοηθηθούν για να θεραπεύσουν και να διαχειριστούν το σχεσιακό άγχος.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Family Process (Οικογενειακή Διαδικασία), οι ερευνητές εξέτασαν την αποτελεσματικότητα μιας και μόνο ψυχοεκπαιδευτικής συνεδρίας. Η συνεδρία εστίαζε στην αντιμετώπιση των σχημάτων συμπεριφοράς που σχετίζονταν με το σχεσιακό άγχος, συμπεριλαμβανομένων της αποσιώπησης του εαυτού, της προσαρμογής της συμπεριφοράς ανάλογα με τον σύντροφο και της υπερβολικής αναζήτησης επιβεβαίωσης.
Τα διαφορετικά είδη της θεραπείας ζευγαριών περιλαμβάνουν:
- Τη συμπεριφοριστική θεραπεία ζευγαριών
- Τη γνωστική συμπεριφοριστική συνδυασμένη θεραπεία
- Τη γνωστική υπαρξιακή θεραπεία ζευγαριών
- Τη ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία
Από τη στιγμή που το σχεσιακό άγχος μοιράζεται παρόμοια συμπτώματα με άλλες αγχώδεις διαταραχές, κάποιοι γιατροί ίσως προτείνουν να εργαστούν μόνο με τον σύντροφο που βιώνει αυτό το άγχος.
Άλλοι ίσως να συστήσουν θεραπείες που είναι αποτελεσματικές για την αγχώδη διαταραχή, συμπεριλαμβανομένων της γνωστικής συμπεριφοριστικής θεραπείας (Cognitive Behavioral Therapy – CBT), της θεραπείας της αποδοχής και της δέσμευσης, και της ενσυνειδητότητας.
Κάποιες μελέτες επιδεικνύουν μια μεγάλη ποικιλία αποτελεσμάτων που ακολουθούν την ατομική CBT. Οι ερευνητές προτείνουν πως αυτή η ποικιλία αποκρίσεων ίσως να σχετίζεται με το επίπεδο την εχθρότητας και της κριτικής που παρατηρείται κατά τη διάρκεια κάποιων αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ζευγαριών πριν τη θεραπεία.
Οι γιατροί ίσως ακόμα να ζητούν από τον σύντροφο που δεν βιώνει το άγχος να γίνει μέρος του πλάνου θεραπείας. Ο ρόλος του συντρόφου είναι συνήθως αυτός του συν-θεραπευτή.
Κάποιοι άνθρωποι ίσως να απαιτήσουν φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα για το άγχος περιλαμβάνουν εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης νοραδρεναλίνης.
Οι γιατροί δεν έχουν ακόμη κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία του άγχους των σχέσεων. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες σχετικά με αυτό το είδος άγχους για την καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπισή του.
Περίληψη
Το σχεσιακό άγχος είναι ένας τύπος άγχους που οι επαγγελματίες της υγείας ίσως βρουν δύσκολο στο να το διαγνώσουν και να το θεραπεύσουν. Παρόλα αυτά, πολλά από τα συμπτώματα που αναφέρονται από ανθρώπους με σχεσιακό άγχος είναι κοινά και σε άλλα είδη άγχους.
Τα συμπτώματα του σχεσιακού άγχους μπορεί να περιλαμβάνουν την αποσιώπηση του εαυτού και την υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης. Οι άνθρωποι με σχεσιακό άγχος επίσης μπορεί να λαχταρούν αποδοχή από τον/την σύντροφό τους και να φοβούνται την απόρριψη. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη σχέση με τον καιρό.
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
