Βάλια Παυλίδου

Οι 3 ερωτήσεις που δεν πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας όταν δεν νιώθουμε καλά

Οι 3 ερωτήσεις που δεν πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας όταν δεν νιώθουμε καλά

Βάλια Παυλίδου
άντρας κάνει τις 3 ερωτήσεις που δεν πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας όταν δεν νιώθουμε καλά
Image credit: Jeremy Perkins / unsplash.com

Δεν υπάρχουν σωστές και λάθος ερωτήσεις. Όλες οι ερωτήσεις είναι χρήσιμες από τη στιγμή που λύνουν μια απορία στο μυαλό του ερωτώντα. Με αυτή την ρήση, ενθαρρυνθήκαμε από τους εκπαιδευτικούς στα σχολικά και ακαδημαϊκά μας χρόνια να μην λογοκρίνουμε τις ερωτήσεις μας αλλά να τις διατυπώνουμε και να τολμάμε να εμπλουτίζουμε, να διευρύνουμε και να εξελίσσουμε τις γνώσεις μας.


Και όντως, το να τολμάμε να ρωτάμε αυτό που δεν γνωρίζουμε, είναι ένας λειτουργικός και απόλυτα αποδεκτός τρόπος να αποκομίσουμε γνώση. Στο άρθρο αυτό θέλω να εστιάσω όμως σε αυτά που ρωτάμε στον ίδιο μας τον εαυτό στις δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να βιώνουμε. Οι ερωτήσεις που θέτουμε στον εαυτό μας, αλλά και στον περίγυρο μας, αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Αντανακλούν ακόμα βαθύτερες πεποιθήσεις που έχουμε τόσο για μας όσο και για τον κόσμο γύρω μας, οι οποίες μπορεί να ανακυκλώνονται σε μια αέναη αναζήτηση απαντήσεων που δεν καταλήγει πουθενά. Τα ερωτήματα που θέτουμε στον εαυτό μας καθορίζουν άλλωστε σε μεγάλο βαθμό και τις απαντήσεις που παίρνουμε. Και αυτές με τη σειρά τους καθορίζουν την πορεία της σκέψης και την ποιότητα των αποφάσεων μας.

Αν και συμμερίζομαι την άποψη πως η λογοκρισία των σκέψεων μας στη βάση του σωστού και του λάθους είναι μια διαδικασία σε μεγάλο βαθμό μάταιη και δυσλειτουργική, δεν παύω να δυσπιστώ απέναντι συγκεκριμένους τρόπους προβληματισμού γύρω από τα προβλήματα μας.

Ερώτηση 1: Γιατί να συμβαίνει αυτό σε μένα;

Αρκετά συχνά όταν ταλανίζεται κάποιος από ένα μικρό ή μεγαλύτερο πρόβλημα πέφτει στην παγίδα του να αναρωτιέται, γιατί να συμβαίνει αυτό στον ίδιο. Το πρόβλημα με αυτήν την ερώτηση είναι ότι δεν επιδέχεται απάντησης. Ακόμα όμως και να υπάρχει μια απάντηση, συνήθως λίγη χρησιμότητα έχει ως προς την επίλυση του προβλήματος.

Όταν αναρωτιόμαστε γιατί να συμβαίνει αυτό σε μας, ενδόμυχα έχουμε τοποθετήσει τον εαυτό μας σε μια ιδιαίτερη θέση σε σχέση με τους άλλους και στη θέση αυτή δεν θα έπρεπε να υπάρχουν τέτοια προβλήματα. Με κάποιον τρόπο δηλαδή έχουμε ασπαστεί μια ιδιαιτερότητα που όφειλε να είναι απρόσβλητη από σκοτούρες.

Άλλες πάλι φορές αυτού του τύπου ο προβληματισμός έρχεται ως επακόλουθο ενός τρόπου σκέψης που υπονοεί πως το άτομο έλκει όλα τα άσχημα ως απόρροια της κακής του τύχης. Στην περίπτωση αυτή η αιτιολογική απόδοση του «είμαι άτυχος» είναι ένας βολικός τρόπος να μη δει το άτομο την προσωπική του ευθύνη ή εμπλοκή σε αυτό που του συμβαίνει. Σαφώς και υπάρχουν αρνητικά πράγματα που συμβαίνουν χωρίς να πρέπει να φταίει κάποιος για αυτά. Αλλά αυτά συμβαίνουν σε όλους.


Διαβάστε σχετικά: Τι να πεις στον εαυτό σου όταν βιώνεις συναισθηματικό πόνο


Εναλλακτικός Τρόπος Σκέψης:

Είναι πιο χρήσιμο να αποδεχθώ απλώς ότι αυτό συμβαίνει

Αν είναι κάτι που δεν μπορώ να αλλάξω, όπως ένας θάνατος, χρειάζεται να το αποδεχθώ. Επιτρέπω στον εαυτό μου να βιώσει να συναισθήματα που συνδέονται με αυτό και να το ξεπεράσω σιγά σιγά ή να το κάνω κομμάτι της ζωής μου. Αν είναι κάτι πάνω στο οποίο έχω περιθώρια δράσης και επιλογών, όπως μια αποτυχία σε εξετάσεις ή και μια ψυχολογική νόσος προσανατολίζομαι ως προς το τι μπορώ να κάνω στο εδώ και τώρα.

Πως μπορώ να διαχειριστώ αυτό που συμβαίνει και τι πλάνο δράσης καταστρώνω για το άμεσο και απώτερο μέλλον. Αντί λοιπόν να αναρωτιέμαι γιατί να συμβαίνει αυτό σε μένα, επικεντρώνομαι στο τι μπορώ να κάνω εγώ για αυτό που συμβαίνει, πως μπορώ να το διαχειριστώ, γνωστικά και πρακτικά, ούτως ώστε να αποκομίσω τα μέγιστα δυνατά οφέλη.

Ερώτηση 2: Πότε επιτέλους θα γίνω καλά;

Άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από ένα σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είναι απίθανο να αναρωτηθούν κάποια στιγμή πότε θα έρθει η ώρα που θα το ξεπεράσουν. Το πρόβλημα που δημιουργείται ωστόσο με την εμμονική προσκόλληση σε αυτή την ερώτηση είναι πως, συχνά δεν επιδέχεται και αυτή απάντησης. Αυτό γιατί είναι δύσκολο ως αδύνατο να προβλέψουμε το μέλλον.

Ακόμα και αν εφαρμόσουμε μια θεραπεία, μόνο κατά προσέγγιση ξέρουμε το πότε θα έχει αποτέλεσμα αλλά και πάλι δεν ξέρουμε πως θα επιδράσει στον κάθε άτομο ξεχωριστά. Πέρα όμως από το προφανές της μη δυνατότητας να προβλέψουμε το μέλλον οι άνθρωποι που ανακυκλώνουν αυτό το ερώτημα στο μυαλό τους υπονοούν μια απαίτηση να γίνουν σύντομα καλά ή να μην υποφέρουν από κανένα απολύτως πρόβλημα.

Είναι συχνά περισσότερο στραμμένοι προς το μέλλον από ότι στο παρόν, περιμένοντας να έρθει η ίαση, ενώ συχνά και οι προσδοκίες τους μπορεί να είναι υψηλές. Συναισθήματα ανυπομονησίας και αγανάκτησης είναι συχνά συνδεδεμένα με τέτοιου είδους σκέψεις.

Εναλλακτικός τρόπος Σκέψης:

Ας δω τι μπορώ να κάνω για να το ξεπεράσω

Αντί να εστιάζω σε ένα μέλλον μακρινό με άγνωστο περιεχόμενο και να θέτω ερωτήσεις που δεν μπορώ να απαντήσω, μπορώ να εστιάσω στο εδώ και τώρα. Το εδώ και τώρα, δηλαδή το παρόν, είναι αυτό στο οποίο μπορώ να έχω έλεγχο μέχρι κάποιο βαθμό και να βοηθήσω τον εαυτό μου να νιώσει καλύτερα, βραχυπρόθεσμα και ίσως και μακροπρόθεσμα.

Έχω κάνει ότι μπορώ για να βοηθήσω τον εαυτό μου να ξεπεράσει την δυσκολία; Μήπως η δυσκολία ξεπερνιέται ή η κατάσταση μου βελτιώνεται αλλά εγώ δεν το αναγνωρίζω γιατί προσδοκώ μια ιδανική κατάσταση; Τέτοιου είδους ερωτήματα είναι συχνά χρήσιμο να απαντηθούν προκειμένου να αποκτήσουμε μια ρεαλιστική οπτική της πραγματικότητας.

Ερώτηση 3: Τι έχω κάνει για να το αξίζω αυτό;

Ένας τρίτος τρόπος θέασης των προβλημάτων μας, εξίσου δυσλειτουργικός με τους προαναφερόμενους, είναι αυτός της τιμωρίας. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, τα προβλήματα που ταλανίζουν το άτομο γίνονται αντιληπτά ως τιμωρία για κάτι κακό, μεμπτό ή λάθος που έχει πράξει στο παρελθόν.

Ως απόρροια αυτού του σκεπτικού, το άτομο αναλώνεται σε μια εξονυχιστική αναμόχλευση του παρελθόντος, με επικριτική πάντα διάθεση, προκειμένου να εντοπίσει τι λάθη μπορεί να έχει κάνει που να έχουν προκαλέσει αυτό το «κακό».

Η στάση της επίκρισης απέναντι στον εαυτό είναι εδώ εμφανής. Η πεποίθηση που κρύβεται από πίσω είναι αυτή της δίκαιης τιμωρίας που έρχεται να μας βρει για τα λάθη μας. Σκεπτόμενο με αυτόν τον τρόπο το άτομο μπορεί να κάνει δικές του συνδέσεις, ενοχοποιώντας συμπεριφορές και σκέψεις του στο παρελθόν, αποδίδοντας αιτιολογικά σε αυτές πράγματα που τον δυσκολεύουν στο παρόν.

Η αυτοεπίκριση όμως δεν μπορεί να μας βοηθήσει ως προς την επίλυση των προβλημάτων του παρόντος. Αυτό που πετυχαίνει είναι να ανακυκλώνει μέσα μας τύψεις και ενοχές και συνήθως μας περιμένει σε μια γωνία του μυαλού μας για να μας υποδείξει το επόμενο λάθος.


Διαβάστε σχετικά: Πώς οι σκέψεις μας επηρεάζουν τον εγκέφαλο, τα κύτταρα και τα γονίδιά μας


Εναλλακτικός τρόπος Σκέψης:

Τι μπορεί να έχει συμβάλλει στην δημιουργία των προβλημάτων μου;

Λάθη κάνουμε όλοι. Μικρά ή μεγάλα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα που έχουμε τώρα είναι μια τιμωρία για τα λάθη αυτά. Ούτε από την άλλη ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε λάθη, κάνοντας πιο συνετές επιλογές στο μέλλον. Η πεποίθηση άλλωστε της τιμωρίας για τα λάθη μας προϋποθέτει έναν τιμωρό, που αξιολογεί τις πράξεις μας ως λάθος και μοιράζει δεινά για να μας συνετίσει.

Είτε πρόκειται για προβλήματα σωματικής ή ψυχολογικής υγείας, είτε πρόκειται για προβλήματα στις σχέσεις μας, ένας συνδυασμός παραγόντων συμβάλλει συνήθως στην δημιουργία και στην συντήρηση τους. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί βέβαια να εμπεριέχουν προσωπικές μας ευθύνες αλλά εμπεριέχουν και συγκυριακές καταστάσεις ή επιλογές και αποφάσεις τρίτων. Η συνειδητοποίηση αυτή μας βοηθά για να έχουμε μια σαφέστερη εικόνα των προβλημάτων μας.

Δεν σημαίνει όμως σε καμιά περίπτωση ότι η σύνδεση αυτή έχει αιτιολογικό χαρακτήρα αλλά ούτε και ότι υπάρχει σκοπιμότητα, αυτή της δίκαιης τιμωρίας. Αναγνωρίζοντας το βαθμό της δικής μας ευθύνης και συμμετοχής, μπορούμε να δρομολογήσουμε ενέργειες με στόχο να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να νιώσει καλύτερα, αναλαμβάνοντας συνειδητά το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί.


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...