Μερικές φορές πρέπει να λέμε όχι σε άλλους ανθρώπους, αλλά μερικές φορές πρέπει να είμαστε σε θέση να πούμε όχι πρώτα στον εαυτό μας.
Η έκφραση του «όχι» είναι μια βασική ψυχολογική δεξιότητα, με την οποία πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται. Είναι πολύ συνηθισμένο σε πολλούς θεραπευόμενους να εντοπίζουν μέρος του άγχους, του στρες και της υπερκόπωσης ή την απόλυτη ανικανότητα τους να πουν όχι.
Οι άνθρωποι δεσμεύονται υπερβολικά σε μια σειρά από πράγματα και συχνά αισθάνονται ότι πρέπει να λένε ναι σε κάθε ευκαιρία που μπορεί να τους παρουσιαστεί. Ωστόσο, κάθε νέα επιλογή συνοδεύεται από ένα κόστος ευκαιρίας (δηλ. την απώλεια ικανότητας να επενδύσουν σε άλλες επιλογές). Κάθε επιλογή που κάνουμε έχει οικονομικό, χρονικό και ενεργειακό κόστος και το ξεχνάμε αυτό εις βάρος μας.
Οι άνθρωποι συχνά δυσκολεύονται να πουν όχι εξαιτίας μιας πληθώρας λόγων, όπως η κοινωνικοποίηση ("δεν μπορείς να λες όχι στους ανθρώπους", "δεν πρέπει να είσαι εγωιστής"), οι προσδοκίες από φίλους και οικογένεια, ο φόβος ότι θα χάσεις κάτι και οι βασικές υποχρεώσεις (πρέπει να συμβαδίζεις με διαφορετικούς ρόλους, όπως η εργασία και η φροντίδα των παιδιών). Μερικές φορές πρέπει να λέμε όχι σε άλλους ανθρώπους, αλλά μερικές φορές πρέπει να είμαστε σε θέση να πούμε όχι πρώτα στον εαυτό μας.
Οι θεραπευόμενοι συχνά ανησυχούν όταν σκέφτονται να πουν όχι σε κάτι. Ορισμένες συνήθεις ανησυχίες περιλαμβάνουν:
- Να μην ξέρουν πότε να πουν όχι ή σε τι να πουν όχι.
- Δεν είναι σίγουροι πώς να πουν ευγενικά όχι
- Ανησυχούν για το πώς θα γίνει δεκτό το όχι (ανησυχούν ότι οι άνθρωποι θα αναστατωθούν ή θα θυμώσουν όταν ακούσουν ένα όχι)
Όσον αφορά το τελευταίο, ενθαρρύνω τους ανθρώπους να θυμούνται ότι ένα καλό όριο που πρέπει να κρατάμε είναι να γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε την αντίδραση κάποιου σε κάτι. Ο μόνος έλεγχος που έχουμε είναι να αξιολογούμε προσεκτικά ένα όχι και να το προσφέρουμε με σεβασμό και ευγένεια.
Επιτρέποντας στους άλλους ανθρώπους να βιώσουν και να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους, χωρίς να τα καθιστούμε δική μας ευθύνη, είναι μια βασική ικανότητα όταν σκεφτόμαστε να πούμε όχι σε κάτι. Ίσως θα ήταν χρήσιμο να θυμόμαστε ότι οι περισσότεροι λογικοί άνθρωποι θα ανταποκριθούν καλά σε ένα περιστασιακό όχι και αν κάποιος είναι παράλογος, τότε είναι ακόμη ένας λόγος για να υψώνουμε πιο αυστηρά όρια και να λέμε όχι πιο συχνά.
Σε γενικές γραμμές, όταν προσπαθείτε να βρείτε πότε να πείτε όχι, υποβάλλετε στον εαυτό σας μια σειρά από ερωτήσεις για να εκτιμήσετε το κόστος ευκαιρίας. Οι ερωτήσεις αυτές είναι οι εξής:
- Έχω το χρόνο, την ενέργεια και τα χρήματα γι' αυτό αυτή τη στιγμή;
- Θέλω να το κάνω αυτό;
- Θα προσθέσει αξία στη ζωή μου;
- Είναι ευθυγραμμισμένο με τις αξίες μου;
- Λέω ναι, μόνο και μόνο επειδή φοβάμαι να πω όχι;
Αν η απάντηση σε οποιαδήποτε από αυτές τις ερωτήσεις δείχνει ότι ίσως πρέπει να πείτε όχι, τότε είναι σημαντικό να ξέρετε πώς να λέτε όχι. Τα κύρια πράγματα που πρέπει να εξετάζουμε όταν λέμε όχι είναι το πλαίσιο της σχέσης (πόσο στενή είναι η σχέση;), το αίτημα που υποβάλλεται ή η ευκαιρία που προσφέρεται και σε τι θέλουμε να πούμε όχι (μπορεί να θέλουμε να πούμε όχι σε ένα μέρος του αιτήματος αλλά να επιτρέψουμε ένα άλλο μέρος).
Ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν ευκολότερο να λένε όχι σε κοντινά τους πρόσωπα επειδή γνωρίζουν τι απάντηση μπορεί να λάβουν και κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν την πεποίθηση ότι το να είσαι σε μια στενή σχέση σημαίνει να αυτοθυσιάζεσαι και να είσαι πάντα εκεί για να στηρίξεις κάποιον άλλο. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο στενή είναι η σχέση, τόσο πιο πιθανό είναι να θέλουμε να είμαστε εκεί για κάποιον, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν λέμε ποτέ όχι.
Διαβάστε σχετικά: Ναι χωρίς θυμό, όχι χωρίς ενοχές
Είναι ίσως ακόμη πιο σημαντικό να έχουμε καλά όρια με τους πιο κοντινούς μας ανθρώπους, ώστε να μπορούμε να διατηρούμε υγιείς και μακροχρόνιες σχέσεις. Μερικοί απλοί τρόποι για να λέμε όχι, που διατηρούν τις σχέσεις μας, είναι οι εξής:
Ευχαριστώ, αλλά αυτό δεν μου κάνει./Σε ευχαριστώ, αλλά όχι.
Απλό, κατανοητό και έτσι δείχνετε ότι το όχι αφορά εσάς και όχι το άλλο άτομο. Είναι επίσης απολύτως φυσιολογικό να πείτε όχι χωρίς να εξηγήσετε το γιατί.
Αυτό που μου προτείνεις είναι ωραίο, αλλά έχω υπερδεσμευτεί και δεν μπορώ να το χωρέσω αυτή τη στιγμή. Μπορούμε να το δοκιμάσουμε τον επόμενο μήνα;
Μια καλή απάντηση που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όταν θέλετε να κάνετε κάτι, αλλά δεν έχετε το χρόνο, την ενέργεια ή τα χρήματα γι' αυτό. Ένας άλλος τρόπος για να το πείτε αυτό θα μπορούσε να είναι: "Δεν θέλω να σας προσβάλω, αλλά οι υποχρεώσεις μου είναι πολλές αυτή την περίοδο και δεν μπορώ να αναλάβω ακόμη μία".
Δεν έχω τη δυνατότητα να κάνω το Χ αυτή τη στιγμή, αλλά θα μπορούσα να κάνω το Ψ;
Αυτή είναι μία καλή απάντηση για να τη χρησιμοποιήσετε όταν νιώθετε ότι μπορείτε να πείτε ναι σε ένα μέρος ενός αιτήματος ή μπορείτε να προσφέρετε έναν συμβιβασμό ("Δεν μπορώ να γεμίσω ολόκληρο τον πάγκο με τα γλυκά, αλλά μπορώ να φέρω ένα κέικ").
Συγνώμη, ασχολούμαι με κάτι άλλο αυτή τη στιγμή.
Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσετε το όχι αυτό προσεκτικά μόνο όταν είναι αληθινό και όχι ως ένα εύκολο κοινωνικό αθώο ψέμα για να αποφύγετε να πείτε όχι.
Δεν μπορώ να βοηθήσω με αυτό το αίτημα, αλλά έχετε δοκιμάσει να μιλήσετε με τον Χ γι' αυτό;
Μερικές φορές απλώς δεν είμαστε οι καλύτεροι άνθρωποι για αυτό που μας ζητούν ή δεν μπορούμε να προσφέρουμε αυτό που ζητείται. Συχνά χρησιμοποιώ μια παραλλαγή αυτού του ψέματος στις προσωπικές σχέσεις, όταν νιώθω ότι οι άνθρωποι ξεπερνούν τα όριά μου και αναζητούν υποστήριξη ψυχικής υγείας σε σταθερή βάση από εμένα, αντί να αναζητήσουν θεραπευτική υποστήριξη από άλλο επαγγελματία (ποτέ δεν προσπαθώ να γίνω ψυχολόγος για τους φίλους, τους συναδέλφους ή τα μέλη της οικογένειάς μου).
Δεν νομίζω ότι είμαι ο καλύτερος άνθρωπος για να βοηθήσω σε αυτό, συγγνώμη.
Απλό και ειλικρινές.
Λυπάμαι που δεν μπορώ να σας βοηθήσω σε αυτό, αλλά νομίζω ότι θα τα καταφέρετε πολύ καλά μόνοι σας. Ίσως μπορούμε να το συζητήσουμε αργότερα;
Αυτός είναι ένας καλός τρόπος για να προσφέρετε έναν συμβιβασμό όταν νιώθετε ότι κάποιος μπορεί να είναι υπερβολικά εξαρτημένος και σας ζητάει υποστήριξη για πράγματα που μπορεί να κάνει μόνος του.
Η ουσία του όχι είναι να καταλαβαίνετε γιατί λέτε όχι, να σημειώνετε σε τι λέτε όχι και να κατανοείτε τα εμπόδιά σας λέγοντας όχι. Φοβάστε μήπως χάσετε κάτι; Νιώθετε ενοχές; Ανησυχείτε για την αντίδραση;
Μπορεί να είναι χρήσιμο να θυμόμαστε το κόστος ευκαιρίας και να θυμόμαστε ότι το να λέμε όχι σε πράγματα που δεν ευθυγραμμίζονται με τους στόχους και τις αξίες μας μπορεί να βοηθήσει να δημιουργήσουμε χρόνο για πράγματα που εκτιμούμε και μπορεί έτσι να συμβάλει σε μια πιο ευτυχισμένη και πιο ολοκληρωμένη ζωή.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
