Όταν οι άνθρωποι έχουν μεγάλη αυτοπεποίθηση για μια απόφαση ή πεποίθησή τους, τείνουν να αποδέχονται μόνο πληροφορίες που επιβεβαιώνουν την απόφασή τους, αποτυγχάνοντας να επεξεργαστούν πληροφορίες που την αντικρούουν.
Η νέα μελέτη βοηθά στην εξήγηση των νευρικών διεργασιών που συμβάλλουν στην «προκατάληψη επιβεβαίωσης», η οποία είναι εδραιωμένη στις διαδικασίες σκέψης των περισσότερων ανθρώπων, σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.
Ενδιαφερθήκαμε για τους γνωστικούς και νευρικούς μηχανισμούς που κάνουν τους ανθρώπους να αγνοούν πληροφορίες που έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις τους, ένα φαινόμενο γνωστό ως «προκατάληψη επιβεβαίωσης». Για παράδειγμα, οι σκεπτικιστές για την κλιματική αλλαγή ενδέχεται να αγνοήσουν τα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν την ύπαρξη της υπερθέρμανσης του πλανήτη, δηλώνουν οι ερευνητές.
Παρόλο που οι ψυχολόγοι γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό αυτό το είδος προκατάληψης, οι υποκείμενοι μηχανισμοί της δεν είναι ακόμη κατανοητοί, προσθέτουν. Η μελέτη μας βρήκε ότι ο εγκέφαλός μας αρνείται να επεξεργαστεί στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με μια πεποίθησή μας, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί δεν αλλάζουμε γνώμη υπό το φως των νέων πληροφοριών.
Διαβάστε σχετικά: Οι πεποιθήσεις που μας εμποδίζουν να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε
Για το σκοπό της μελέτης, ζητήθηκε από 75 συμμετέχοντες να πραγματοποιήσουν μια απλή εργασία. Έπρεπε να κρίνουν εάν ένα σύννεφο κουκκίδων κινούταν προς την αριστερή ή τη δεξιά πλευρά της οθόνης του υπολογιστή. Στη συνέχεια, έπρεπε να αξιολογήσουν τη βεβαιότητά τους μέσω απάντησης σε μια αναλογική κλίμακα από «50% βεβαιότητα» έως «100% βεβαιότητα», εξηγούν οι ερευνητές.
Μετά από την αρχική απόφασή τους, οι ερευνητές τους έδειξαν ξανά τις κινούμενες κουκκίδες και τους ζητήθηκε να λάβουν μια τελική απόφαση. Οι πληροφορίες έγιναν ακόμη πιο σαφείς τη δεύτερη φορά ώστε να βοηθήσουν τους συμμετέχοντες να αλλάξουν γνώμη εάν είχαν αρχικά κάνει κάποιο λάθος, σημειώνουν οι ερευνητές.
Ωστόσο, η μελέτη βρήκε ότι όταν οι συμμετέχοντες ήταν σίγουροι για την αρχική τους απόφαση, σπάνια χρησιμοποιούσαν αυτές τις νέες πληροφορίες για να διορθώσουν τα λάθη τους.
Επίσης, 25 από τους συμμετέχοντες κλήθηκαν να ολοκληρώσουν το πείραμα μέσω της υποβολής τους στην τεχνική μαγνητοεγκεφαλογραφίας (MEG). Οι ερευνητές παρακολούθησαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους καθώς επεξεργάζονταν την κίνηση των κουκκίδων.
Με βάση την εγκεφαλική δραστηριότητα, οι ερευνητές αξιολόγησαν το βαθμό στον οποίο οι συμμετέχοντες επεξεργάστηκαν τις νέες πληροφορίες.
Όταν οι συμμετέχοντες δεν ήταν πολύ σίγουροι για την αρχική επιλογή τους, ενσωμάτωσαν τα νέα στοιχεία με ακρίβεια. Ωστόσο, όταν οι συμμετέχοντες ήταν πολύ σίγουροι για την αρχική τους επιλογή, ο εγκέφαλός τους ήταν πρακτικά «τυφλός» απέναντι σε πληροφορίες που αντέκρουαν την απόφασή τους, ενώ παρέμεινε ευαίσθητος σε πληροφορίες που επιβεβαίωναν την επιλογή τους, αναφέρουν οι ερευνητές.
Οι ερευνητές προσθέτουν ότι στην πραγματική ζωή όπου οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να υποστηρίξουν τις πεποιθήσεις τους, η επίδραση αυτή μπορεί να είναι ακόμη πιο ισχυρή.
Η «προκατάληψη επιβεβαίωσης» συχνά διερευνάται σε σενάρια που περιλαμβάνουν πολύπλοκες αποφάσεις για θέματα όπως η πολιτική. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα αυτών των απόψεων καθιστά δύσκολη την αποσαφήνιση των διαφόρων παραγόντων που συμβάλλουν στην προκατάληψη, όπως η επιθυμία να διατηρήσουμε την αυτοσυγκράτηση με τους φίλους ή την κοινωνική ομάδα μας, δηλώνουν οι ερευνητές.
Μέσω της εφαρμογής απλών εργασιών αντίληψης, καταφέραμε να ελαχιστοποιήσουμε τέτοιες παρακινητικές ή κοινωνικές επιρροές και να εντοπίσουμε τους παράγοντες τροποποίησης στοιχείων που συμβάλλουν στην προκατάληψη επιβεβαίωσης, προσθέτουν.
Σε μια προηγούμενη, σχετική μελέτη, η ερευνητική ομάδα βρήκε ότι οι άνθρωποι που έχουν ριζοσπαστικές πολιτικές απόψεις - σε οποιοδήποτε άκρο πολιτικού φάσματος - δεν είναι τόσο καλοί όσο πιο μετριοπαθείς στο να αναγνωρίζουν πότε κάνουν λάθος, ακόμη και σε θέματα που δεν σχετίζονται με την πολιτική.
Διαβάστε σχετικά: Τι αποκαλύπτουν για εμάς οι πεποιθήσεις και οι αξίες μας;
Επειδή οι νευρικές οδοί που εμπλέκονται στη λήψη μιας αντιληπτικής απόφασης είναι κατανοητές σε απλές εργασίες, αυτό επιτρέπει στους ερευνητές να παρακολουθούν τις σχετικές εγκεφαλικές διεργασίες που εμπλέκονται. Η κατανόηση του μηχανισμού που προκαλεί «προκατάληψη επιβεβαίωσης» μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία παρεμβάσεων που μπορούν να βελτιώσουν την έλλειψη αντίληψης αντιφατικών πληροφοριών.
Αυτά τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα συναρπαστικά για εμάς, καθώς η λεπτομερής κατανόηση των νευρικών μηχανισμών που κρύβεται πίσω από την «προκατάληψη επιβεβαίωσης», ανοίγει ευκαιρίες για την ανάπτυξη παρεμβάσεων βάσει αποδεικτικών στοιχείων, δηλώνουν οι ερευνητές. Για παράδειγμα, ο ρόλος της ανακριβούς αυτοπεποίθησης στην προώθηση της προκατάληψης επιβεβαίωσης υποδηλώνει ότι η εκπαίδευση για την ενίσχυση της αυτεπίγνωσης, μπορεί να βοηθήσει στη λήψη καλύτερων αποφάσεων.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications.
Απόδοση: Αλκμήνη Καισαρίδου - Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
