Η έρευνα δείχνει ότι ο καλύτερος τρόπος για να διορθώσουμε την παραπληροφόρηση είναι να επαναπαρουσιάσουμε τα δεδομένα ξεκάθαρα και με τρόπο που να ταιριάζει στις ενστικτώδεις πεποιθήσεις των ανθρώπων.
Καθώς βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με εξάρσεις γρίπης και άλλων ασθενειών που μπορούν να αποτραπούν με τον εμβολιασμό, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, οι επαγγελματίες υγείας και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών ανά τον κόσμο συχνά επιθυμούν να μάθουν πώς να πείσουν τους πολίτες να εμβολιαστούν. Ωστόσο μία εμπεριστατωμένη επαναξιολόγηση των επιστημονικών ευρημάτων ερευνών για τη συμπεριφορά απέναντι στον εμβολιασμό δείχνει ότι οι πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις εστιάζουν απευθείας στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των ασθενών και των γονιών αντί να προσπαθούν να τους αλλάξουν γνώμη.
Είναι κοινός μύθος ότι είναι εύκολο να πείσεις τους ανθρώπους να εμβολιαστούν, υποστηρίζουν οι ερευνητές της μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. Ωστόσο, πότε ένα επιστημονικό εύρημα που ακούσατε σας οδήγησε, για παράδειγμα, να ασκείστε τακτικά, να χάσετε βάρος ή να σταματήσετε το κάπνισμα; Το ίδιο ισχύει και για τον εμβολιασμό.
Τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Science in the Public Interest της Αsociation for Psychological Science, συνιστούν ότι παρόλο που οι εκστρατείες ενημέρωσης για τον εμβολιασμό συνήθως εστιάζουν στην αλλαγή των αντιλήψεων και των στάσεων των ανθρώπων σχετικά με τα εμβόλια, υπάρχουν λίγες αποδείξεις ότι αυτές οι εκστρατείες είναι αποτελεσματικές.
Πρόσφατα ευρήματα σχετικά με τον εμβολιασμό
Προκειμένου να κατανοήσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν την συμπεριφορά σε σχέση με τον εμβολιασμό, οι ερευνητές εξέτασαν τα πλέον πρόσφατα ευρήματα από διάφορα πεδία, όπως η επιστήμη της ψυχολογίας, η δημόσια υγεία, η ιατρική, η νοσηλευτική, η κοινωνιολογία και η συμπεριφορική οικονομία.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η επιστήμη της ψυχολογίας μας βοηθά να κατανοήσουμε γιατί οι άνθρωποι υιοθετούν υγιείς συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένου και του εμβολιασμού. Μέσω αυτής της μελέτης, οι συγγραφείς προσφέρουν ένα κοινωνικό έργο ενσωματώνοντας τη βιβλιογραφία των ψυχολογικών θεωριών για τον εμβολιασμό, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πρακτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του εμβολιασμού.
Μία από τις προκλήσεις του εμβολιασμού είναι ότι η δεκτικότητα ποικίλλει ανάλογα με το εμβόλιο. Ο παιδικός εμβολιασμός έχει, γενικά, ισχυρή δημόσια στήριξη, με την πλειοψηφία των νηπίων στις περισσότερες χώρες να λαμβάνουν τα συνιστώμενα εμβόλια. Αντιθέτως, πολλοί ενήλικες αρνούνται τον εμβολιασμό, όπως για παράδειγμα αυτόν για την εποχική γρίπη.
Ο εμβολιασμός υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της δημόσιας υγείας τον προηγούμενο αιώνα. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των εμβολιασμών δεν είναι ικανοποιητικός για κάποιες περιπτώσεις ασθένειας και οι επαγγελματίες υγείας συχνά αντιμετωπίζουν γονείς και ασθενείς που διστάζουν να εμβολιαστούν, εξηγούν οι ερευνητές. Η πρόσβαση στο σύνολο των ωφελειών του εμβολιασμού απαιτεί την προώθηση της συμπεριφοράς και οι γνώσεις για να την προωθήσουμε προέρχονται από την επιστήμη της ψυχολογίας.
Το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων δεδομένων δείχνει ότι το ποσοστό των ανθρώπων που απορρίπτουν ενεργά όλους τους τύπους εμβολίων είναι αρκετά χαμηλό και ότι ούτε η άρνηση ούτε η καθυστέρηση εμβολιασμού αυξάνονται. Αυτά τα ευρήματα διαψεύδουν την άποψη που πυροδοτείται από τα μέσα ενημέρωσης ότι αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που απορρίπτουν τον εμβολιασμό.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν τα περισσότερα εμβόλια σύμφωνα με τις συστάσεις των γιατρών τους. Υπάρχουν πολλοί που είναι θετικά προδιατεθειμένοι στον εμβολιασμό αλλά δεν είναι πάντα συνεπείς στη χορήγηση όλων των εμβολίων ή στον έγκαιρο εμβολιασμό τους. Οι ερευνητές θεωρούν ότι οι πλέον αποτελεσματικές παρεμβάσεις για τον εμβολιασμό βασίζονται σε αυτές τις θετικές στάσεις, υιοθετώντας συμπεριφορικές στρατηγικές για να:
- Προωθήσουν τη δράση παρέχοντας στους ασθενείς υπενθυμίσεις και υποδείξεις
- Περιορίσουν τα εμπόδια θέτοντας αυτόματες ιατρικές συστάσεις και ραντεβού
- Διαμορφώσουν τη συμπεριφορά αναπτύσσοντας κίνητρα, κυρώσεις και απαραίτητες προϋποθέσεις
Το κεντρικό μας μήνυμα προς τους υπεύθυνους χάραξης και εφαρμογής πολιτικών είναι ότι, παραδόξως, τα σημαντικότερα στοιχεία υποστηρίζουν η στάση των ανθρώπων απέναντι στον εμβολιασμό μπορεί να επηρεαστεί άμεσα μέσω της αξιοποίησης των σκέψεων και των συναισθημάτων τους και όχι με την αλλαγή αυτών, δηλώνουν οι ερευνητές.
Οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες για τα εμβόλια
Η έρευνα δείχνει ότι ο καλύτερος τρόπος για να διορθώσουμε την παραπληροφόρηση, είναι να επαναπαρουσιάσουμε τα δεδομένα ξεκάθαρα και με τρόπο που να ταιριάζει στις ενστικτώδεις πεποιθήσεις των ανθρώπων.
Αυτά τα συμπεράσματα υποστηρίζονται από πολλές πηγές, αλλά οι ερευνητές σημειώνουν ότι πολλές από τις διαθέσιμες έρευνες σχετικά με τη συμπεριφορά απέναντι στον εμβολιασμό είναι περιορισμένες σε ποιότητα ή όγκο. Οι μελέτες που ερευνούν τις στάσεις και τις συμπεριφορές απέναντι στον εμβολιασμό, διαχρονικά, είναι σπάνιες και ελάχιστες μελέτες εξετάζουν τους συγκεκριμένους μηχανισμούς ή τα στοιχεία που συμβάλλουν σε αποτελεσματικές παρεμβάσεις.
Παρά τους παραπάνω περιορισμούς, οι διηπειρωτικές μελέτες που διεξάγονται συγκλίνουν όλο και περισσότερο σε κάποια κοινά ευρήματα. Γενικά, αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι η αποδοχή των εμβολίων τείνει να είναι υψηλή, ο δισταγμός για τον εμβολιασμό υφίσταται σε όλο τον κόσμο και οι παράγοντες που προτρέπουν τον εμβολιασμό είναι παρόμοιοι σε όλες τις χώρες.
Ο εμβολιασμός είναι θέμα δημόσιας υγείας και η επιστήμη της ψυχολογίας παρέχει τη γνώση για την κατανόηση των παραγόντων που προωθούν τον εμβολιασμό. Οι παρεμβάσεις που φαίνεται να έχουν την αποτελεσματικότερη επίδραση είναι εκείνες που βασίζονται στη θεωρία της ψυχολογίας και σε συμπεριφορικά στοιχεία.
Πηγή: psychologicalscience.org
Έρευνα: Increasing Vaccination: Putting Psychological Science Into Action
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
