Μόλις συνειδητοποιήσουμε και αναγνωρίσουμε τις επιθυμίες μας στην ψυχοθεραπεία, το μέσα και το έξω μας αρχίζουν να συντονίζονται προς όφελός μας, δηλαδή στην κατεύθυνση της ψυχικής υγείας. Ένας άνθρωπος που μαθαίνει να δουλεύει με τα συναισθήματά του και αναγνωρίζει τις επιθυμίες του είναι πιθανότερο να καταφέρει να εναρμονίσει τις επιθυμίες με τις επιλογές του.
Τι είναι η επιθυμία;
Ο ίδιος ο τίτλος του άρθρου εμπεριέχει μια δυνατή αντίφαση. Πως μπορούμε να ορίσουμε-και μάλιστα ταυτοτικά– τον δρόμο της ψυχοθεραπείας; Αδύνατον, θα έλεγε κάποιος. Το πολύ-πολύ να καταφέρναμε να δώσουμε έναν ορισμό της ίδιας της ψυχοθεραπείας, δηλαδή να την περιγράφαμε ως διαδικασία. Μπορούμε ακόμη να προσδιορίσουμε τους σκοπούς και τους στόχους της. Πράγματι υπάρχουν συγγραφείς που τα κατάφεραν εξαιρετικά ως προς αυτό. Αλλά ο δρόμος της ψυχοθεραπείας δεν είναι για τον καθένα μοναδικός;
Ακριβώς επειδή είναι μοναδικός, η μόνη απάντηση που μοιάζει ορθή είναι να δούμε την ψυχοθεραπεία μέσα από το πρίσμα της επιθυμίας. Γιατί εν τέλει και η επιθυμία μας είναι μοναδική, είναι αυτή που μας διακρίνει από τους άλλους. Είναι το σήμα κατατεθέν της ύπαρξής μας.
Ωστόσο πιθανόν να αναρωτηθείτε με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να ορίσουμε την επιθυμία; Και γιατί την θεωρούμε μοναδική; Δηλαδή η δήλωση «επιθυμώ μια σοκολάτα ή χρήματα ή να πηγαίνω ταξίδια κ.α» πόσο μοναδική μπορεί να είναι άραγε; Δεν θα βρεθούν άλλα 5 εκατομμύρια άνθρωποι να συμφωνήσουν με ένα από τα παραπάνω; Άλλοι 5 φίλοι μας τουλάχιστον;
Διαβάστε σχετικά: Ποιο είδος Ψυχοθεραπείας μου ταιριάζει;
Θα λέγαμε λοιπόν πως η επιθυμία δεν είναι η προτίμηση, ούτε ένα ζήτημα αρεσκείας. Η επιθυμία επίσης δεν ταυτίζεται με την ανάγκη, «θέλω να φάω ή να κοιμηθώ». Η ανάγκη μόλις ικανοποιείται άλλωστε επέρχεται ο κορεσμός. Ακόμη δεν είναι ούτε ορμή, ούτε ένστικτο γιατί οι επιθυμίες μας μπορούν να πάρουν τη μορφή λέξεων. Γνωρίζουμε όσοι ασχολούμαστε με την ψυχοθεραπεία πως οι επιθυμίες μας μπορούν να αρθρωθούν ως λόγος και αν τυχόν κατοικούν στον κόσμο του ασυνείδητου, μπορούν να γίνουν συνειδητές.
Τα χαρακτηριστικά της επιθυμίας: Πράγματι εν τέλει η έννοια της επιθυμίας δεν είναι εύκολο να οριστεί με ακρίβεια. Ωστόσο μπορούμε με σιγουριά να πούμε:
- πως οι επιθυμίες αφορούν πάντοτε τη σύνδεση ή τον δεσμό μας με κάποιον/ ους άλλον/ους.
- μπορούν να αλλάζουν ανά περίοδο και φάσεις ζωής και ένα από τα βασικότερα επιτεύγματα της αυτογνωσίας είναι η ικανότητά μας να τις αφουγκραζόμαστε κάθε φορά.
- αν και εδρεύουν στον κόσμο του ασυνειδήτου και οι «πρώτες ύλες» τους προέρχονται από τα υλικά αυτού του κόσμου, οι επιθυμίες μας μπορούν να μπουν σε λέξεις κυρίως στα πλαίσια μιας ψυχοθεραπείας. Όταν καταφέρουμε να τις βάλουμε σε λέξεις, θα δούμε πως μπορούν να αφορούν σε όλο το φάσμα και τους τομείς της ζωής μας. Παρακάτω θα δώσουμε κάποια παραδείγματα πως η αναγνώριση των επιθυμιών μας, μέσα από τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας μπορεί να οδηγήσει προς μία ευτυχέστερη και περισσότερο πλήρη ζωή.
Επαγγελματικός τομέας: Στον επαγγελματικό τομέα, θυμηθείτε πόσους ανθρώπους έχετε συναντήσει που δεν έχουν ακολουθήσει τον δρόμο που επιθυμούσαν. Σκεφτείτε ανθρώπους μπερδεμένους ή αναποφάσιστους σχετικά με το που και πως θα ήθελαν να κινηθούν επαγγελματικά. Μπορείτε ακόμα να αναλογιστείτε και τις δικές σας εμπειρίες σχετικά με το αίσθημα του ανικανοποίητου στον εργασιακό χώρο.
Σε πολύ σοβαρές καταστάσεις, θα λέγαμε πως έχετε την αίσθηση πως ο δρόμος που επιλέξατε δεν σας ταιριάζει καθόλου. Πιθανόν να νιώθετε πως δεν απολαμβάνετε όσα αξίζετε και πως οι ικανότητές σας δεν εκτιμώνται. Το ότι λοιπόν δεν είστε συντονισμένοι με την πραγματική σας επιθυμία στον εργασιακό χώρο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά σχεδόν όλες τις πτυχές της ζωής σας. Επηρεάζεται η διάθεσή σας, οι σχέσεις σας- επαγγελματικές και προσωπικές, ακόμη και η υγεία σας.
Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να δημιουργηθεί μια συσσώρευση άγχους, δυσαρέσκειας, απογοήτευσης και κούρασης. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, ο οποίος θα επηρεάσει συνεπακόλουθα τις σχέσεις σας και μπορεί ακόμη και να σας οδηγήσει σε ένα αίσθημα εξουθένωσης.
Τουναντίον όταν είμαστε καλά στην εργασία μας, είναι σηματοδοτεί πως βρισκόμαστε στον δρόμο που επιθυμούμε. Κάνουμε τη δουλειά που θέλουμε ή βρίσκουμε τουλάχιστον μέσα στην εργασία μας κομμάτια των επιθυμιών μας. Θα παρατηρήσετε ότι η ικανοποίηση από την εργασία δεν περιορίζεται στο ίδιο το αντικείμενο της δουλειάς μας, αλλά αφορά σε μεγάλο βαθμό στις σχέσεις και στις συνεργασίες μας.
Έτσι λοιπόν πολύ πιθανόν να βρούμε συνεργάτες οι οποίοι κινούνται σε παρόμοια μήκη με εμάς, θα ταυτιστούμε και θα επενδύσουμε ο ένας στον άλλο. Από την άλλη όσοι δεν βρίσκονται εκεί που επιθυμούν, θα παρατηρήσετε πως δεν είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένοι από τη δουλειά και τις συνεργασίες τους. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, βρίσκονται εν τέλει εκτός αυτής της αρμονικής ροής των σχέσεων και των συνεργασιών.
Διαπροσωπικές σχέσεις: Ένας ακόμη σημαντικός τομέας είναι ο χώρος των διαπροσωπικών μας σχέσεων. Στα πλαίσια άλλωστε των πιο στενών μας σχέσεων, γεννήθηκαν και οι πρώτες μας επιθυμίες από την βρεφική μας ήδη ηλικία. Οι απαρχές λοιπόν των επιθυμών τοποθετούνται εκεί, όταν δηλαδή μάθαμε να συνδεόμαστε με τα πρόσωπα που μας φρόντιζαν. Τότε επίσης αρχίσαμε να νιώθουμε αγάπη και πληρότητα με την παρουσία τους, όπως και πόνο στην απουσία τους.
Τότε μάθαμε να κρατούμε μέσα μας τη θύμησή τους και να γευόμαστε την ευφορία της επιστροφής τους, εφόσον αυτοί που αγαπούσαμε δεν καθυστερούσαν υπερβολικά να έρθουν να μας βρουν. Με λίγα λόγια, μάθαμε να τους αγαπούμε, να μας λείπουν και άρα να τους επιθυμούμε.
Μιλώντας για διαπροσωπικές σχέσεις αναφερόμαστε στις σχέσεις που χαρακτηρίζονται από το αίσθημα της οικειότητας, π.χ. σύντροφοι, φίλοι, στενοί συγγενείς και συνεργάτες. Εδώ μπορούμε να πούμε πως πολλοί από εμάς στην πορεία της ενήλικης ζωής μας, θα επιθυμήσουμε βαθιά το οικείο. Και όλα βαίνουν καλώς όσο μιλάμε μόνο για την επιθυμία.
Τι γίνεται όταν όμως το οικείο αποτελεί ένα μοτίβο δυσλειτουργικό και επιβλαβές για την ψυχική ζωή ή ακόμη και για το σώμα μας; Μήπως είναι καλύτερα να κατευθυνθούμε εκεί που η επιθυμία μας δεν είναι έντονη; Άλλωστε κάτι παρόμοιο θα πρότειναν ως συνταγή ορισμένοι σύμβουλοι για επιτυχία στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Θα χρειαστεί εδώ να ξεχωρίσουμε τα πράγματα. Η ίδια η επιθυμία δεν έχει τίποτα το αρνητικό και σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται για ό,τι δεν πηγαίνει καλά στη ζωή μας. Αντιθέτως αυτό που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα για εμάς είναι η μη αναγνώριση των επιθυμιών μας. Διότι τότε είναι που οδηγούμαστε σε μονοπάτια που δεν συνειδητοποιούμε και νομίζουμε πως έρχονται μπροστά μας ως μοίρα.
Διαβάστε σχετικά: 10 λόγοι για να ξεκινήσεις Ψυχοθεραπεία σήμερα
Άλλωστε η επιθυμία και η επιλογή δεν συμπίπτουν και είναι καλό να τις ξεχωρίσουμε μεταξύ τους. Είναι διαφορετικό να αναγνωρίσω την επιθυμία μου για έναν άνθρωπο, από την επιλογή συντρόφου που θα κάνω. Να το θέσουμε αλλιώς: ένας άνθρωπος που κινείται με γνώμονα την ψυχική του υγεία, χρειάζεται να μπορεί να αφουγκράζεται και να αναγνωρίζει τις επιθυμίες του.
Αποτελεί κάτι σαν απαραίτητη προϋπόθεση για να καταφέρνει να παραμένει ψυχικά υγιής. Πως θα κινηθεί στη συνέχεια, δηλαδή τι θα πράξει, αποτελεί ζήτημα επιλογής, που μπορεί να καθοριστεί από διάφορα προσωπικά κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά μπορεί να έχουν να κάνουν με ζητήματα ηθικής ή αυτοπροστασίας κ.α.
Μέσα από την εμπειρία της ψυχοθεραπείας, συχνά διαπιστώνουμε τα ακόλουθα. Μόλις συνειδητοποιήσουμε και αναγνωρίσουμε τις επιθυμίες μας, το μέσα και το έξω μας αρχίζουν να συντονίζονται προς όφελός μας, δηλαδή στην κατεύθυνση της ψυχικής υγείας. Ένας άνθρωπος που μαθαίνει να δουλεύει με τα συναισθήματά του και αναγνωρίζει τις επιθυμίες του είναι πιθανότερο να καταφέρει να εναρμονίσει τις επιθυμίες με τις επιλογές του.
Έτσι λοιπόν, με μία έννοια τα διλήμματα αίρονται. Φυσικά τίποτα δεν συμβαίνει με μαγικό τρόπο. Επίσης τίποτα δεν συμβαίνει γρήγορα και χωρίς να έρθουμε αντιμέτωποι με τη δυσκολία και τον ψυχικό πόνο. Ωστόσο πρόκειται για μία διαδικασία που ακόμη και στα πιο δύσκολα θα αισθανόμαστε πλαισιωμένοι.
Αυτό σημαίνει πως η σχέση θεραπευτή- θεραπευόμενου λειτουργεί-σε πολλά επίπεδα-ως καταλύτης και μας οδηγεί σε έναν άλλο ψυχικό τόπο. Σε αυτό τον τόπο μπορούμε να είμαστε πλέον σε επαφή με τις επιθυμίες μας και ακόμη να τις απολαμβάνουμε όταν τις επιλέγουμε. Σε αυτό τον τόπο είμαστε όσο το δυνατόν πιο κοντά στον εαυτό μας και όχι σε όσα προτάσσουν οι κοινωνικές νόρμες, τα στερεότυπα, τα social media ή ο στενός μας περίγυρος κ.α..
Τα παραπάνω επικοινωνούνται ως αίσθηση στους γύρω μας. Τότε ο ζωτικός μας χώρος συντονίζεται για να ανταποκριθεί σε αυτό που εκπέμπουμε. Οι άλλοι μπορεί να αντιδράσουν απέναντί μας θετικά ή αρνητικά. Αυτό δεν έχει εν τέλει και τόση σημασία, σημασία έχει πως συνδιαλεγόμαστε με τους άλλους και οι άλλοι μαζί μας με αυτό που είμαστε πραγματικά. Τότε νιώθουμε πως όλα γίνονται πιο ξεκάθαρα και πιο απλά.
Τελικά σε αυτό τον χώρο, γίναμε εμείς. Με άλλα λόγια, γίναμε η επιθυμία μας, την οποία καταφέραμε να την «κάνουμε δική μας». Έτσι λοιπόν μπορούμε να βαδίζουμε απελευθερωμένοι προς μία περισσότερο πλήρη ζωή.
