Η μετατραυματική διαταραχή χαρακτηρίζεται από την ανεπιθύμητη αναβίωση πτυχών της τραυματικής εμπειρίας. Πρόκειται για εικόνες, μυρωδιές, γεύσεις, σωματικές αισθήσεις οι οποίες προκαλούν ανάλογες συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις με αυτές που το άτομο είχε κατά τη διάρκεια της τραυματικής εμπειρίας.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία του τραύματος βασίζεται στο μεγαλύτερο βαθμό της στην αναβίωση και επεξεργασία της τραυματικής εμπειρίας. Οι σχετικές τεχνικές της γνωσιακής θεραπείας βασίζονται σε γνώσεις της γνωστικής ψυχολογίας για το πώς λειτουργεί η ανθρώπινη μνήμη.
Αναλυτικότερα, οι προσωπικές εμπειρίες των ανθρώπων αποθηκεύονται υπό φυσιολογικές συνθήκες με τέτοιο τρόπο στη μνήμη, ώστε το άτομο δεν επαναβιώνει το γεγονός όταν το θυμηθεί. Για παράδειγμα, αν κάποιος σκεφτεί τα τελευταία του γενέθλια, μπορεί να θυμηθεί πώς αισθάνθηκε ή τι έκανε εκείνη τη μέρα αλλά δεν επαναβιώνει τα συναισθήματα στην ίδια ένταση ούτε ακούει ή βλέπει τι συνέβη εκείνη τη μέρα. Η εμπειρία αυτή, με άλλα λόγια, έχει αποθηκευτεί στον εγκέφαλο σε επεξεργασμένη μορφή και έχει καταχωρηθεί μαζί με παρόμοιες αναμνήσεις άλλων γενεθλίων ή με άλλες αναμνήσεις που σχετίζονται με τα άτομα αυτά κτλ
Ένα τραυματικό γεγονός είναι όμως τόσο έντονο, συγκλονιστικό, απρόσμενο και διαφορετικό από αυτά που έχει ζήσει το άτομο μέχρι τότε, ώστε το άτομο δεν είναι σε θέση εκείνη τη στιγμή να το επεξεργαστεί. Αποθηκεύεται άρα στον εγκέφαλο μη επεξεργασμένο και ως εκ τούτου ανακαλείται και μη επεξεργασμένο. Αυτός είναι και ο λόγος που βιώνεται σαν να συνέβαινε εκείνη τη στιγμή.
Αυτό έχει επίσης δυστυχώς σαν συνέπεια το να ανακαλείται πιο εύκολα. Έτσι εξηγούνται σε μεγάλο βαθμό τα συμπτώματα της μεταταραυματικής διαταραχής που συνεχώς επανέρχονται (Flashbacks, εφιάλτες κτλ) και γι’ αυτό είναι σημαντικό στη θεραπεία να γίνει μία εκ νέου επεξεργασία του τραύματος, μια επεξεργασία που θα οδηγήσει στην υποχώρηση αυτών των συμπτωμάτων και στο «κλείσιμο» αυτού του κεφαλαίου.
Η επεξεργασία του τραύματος στη θεραπεία προϋποθέτει βέβαια ότι ο θεραπευόμενος θα μπορέσει να την αντέξει ψυχικά. Γι’αυτό είναι σημαντική η σταθεροποίηση του ασθενούς σε αρχικά στάδια της θεραπείας,ειδικά όταν υπάρχουν παράλληλα και άλλες διαγνώσεις. Επίσης είναι ιδιαίτερα σημαντική η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και το χτίσιμο μιας πολύ καλής θεραπευτικής σχέσης με εμπιστοσύνη.
Σε μια άλλη φάση της θεραπείας -και εκτός από την επεξεργασία του τραύματος- η γνωσιακή θεραπεία μπορεί να επικεντρωθεί στο πώς η τραυματική εμπειρία επηρεάζει αρνητικά τις απόψεις του ατόμου για τη ζωή, τον κόσμο και τον εαυτό του. Επίσης, το άτομο συνήθως σε μια προσπάθειά του να ελέγξει τα συμπτώματα του τραύματος υιοθετεί συμπεριφορές (όπως είναι η αποφυγή καταστάσεων) που προκαλούν δυσλειτουργία.
Αυτό είναι άλλο ένα θέμα που μπορεί να δουλευτεί στη θεραπεία, ώστε το άτομο να γίνει πάλι λειτουργικό και να μπορεί να ενταχθεί σε μια φυσιολογική καθημερινότητα. Τέλος η επεξεργασία συναισθημάτων ντροπής, ενοχής κτλ που συνδέονται με την τραυματική εμπειρία και μπορεί να βασανίζουν το άτομο αποτελεί βασικό κομμάτι της θεραπείας.
Η ψυχοθεραπεία παρέχει ανεκτίμητα οφέλη. Επειδή όμως η θεραπευτική αντιμετώπιση του τραύματος μπορεί να είναι αρκετά δύσκολη, η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας καθίσταται αρκετά σημαντική.
