Τα συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας αναζητούν έναν ενσυναισθητικό τρόπο «ακρόασης της εμπειρίας» παρά μια προσέγγιση κατά την οποία απλά συμπληρώνουμε μια λίστα συμπτωμάτων.
Ένα σημαντικό στοιχείο για την αναγνώριση των ψυχικών διαταραχών, είναι ο προσδιορισμός εκείνων των εμπειριών που θα μπορούσαν να ταυτοποιηθούν ως συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας. Αυτός προσδιορισμός αφορά στη μετάβαση από τον απομονωμένο ιδιωτικό πόνο του ανθρώπου, στην αναγνώριση μιας «πάθησης» την οποία μπορεί να μοιραστεί με άλλους ανθρώπους και δυνάμει να θεραπεύσει.
Η πλειονότητα των παθήσεων κακής ψυχικής υγείας διαγιγνώσκονται κυρίως βάσει συμπτωμάτων, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ιατρικές παθήσεις, όπου η διάγνωση βασίζεται επίσης σε πληροφορίες από εξετάσεις των διαφόρων οργάνων του σώματος και εργαστηριακές έρευνες.
Τα Προβλήματα Ψυχικής Υγείας και η Περιγραφική Ψυχοπαθολογία
Είναι σημαντικό τα συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας να διευκρινίζονται και να ταυτοποιούνται όταν υπάρχουν κατάλληλες δεξιότητες και εμπειρία (ο σχετικός κλάδος ονομάζεται «περιγραφική ψυχοπαθολογία», μια κεντρική δεξιότητα της ψυχιατρικής). Αυτές οι δεξιότητες κινδυνεύουν να παραμεληθούν καθώς κάποιες προσεγγίσεις υπεραπλουστεύουν τη διαδικασία χάριν οικονομίας. Για παράδειγμα, η χρήση αυτό-αναφορικών ερωτηματολογίων σε έρευνες πληθυσμού υπονομεύει την ποιότητα ανταλλάσσοντάς την με την ποσότητα.
Τα συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας βασίζονται σε υποκειμενικές εμπειρίες. Οι υποκειμενικές εμπειρίες είναι τελείως ιδιωτικές αλλά ο θεραπευόμενος μπορεί να τις επικοινωνήσει στον βαθμό που προτίθεται. Η επικοινωνία περιορίζεται επίσης από τη χρήση της γλώσσας και από την ικανότητα του ψυχολόγου για αυθεντική ακρόαση. Η πολύπλοκη διαδικασία της διευκρίνισης των συμπτωμάτων περιλαμβάνει διάλογο ανάμεσα στον ψυχολόγο και τον θεραπευόμενο. Αυτή η διαδικασία διαλόγου σπάνια αποκαλύπτεται και εξετάζεται λεπτομερώς.
Διαβάστε σχετικά: Θέλετε μία καλή ψυχική και σωματική υγεία; Λύστε τις διαφωνίες σας μέχρι το τέλος της μέρας
Συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας και σωματικά συμπτώματα
Τα συμπτώματα των παθήσεων κακής ψυχικής υγείας είναι διαφορετικά από αυτά των άσχημων σωματικών καταστάσεων; Τα τελευταία είναι υποκειμενικές εμπειρίες ενδεικτικές ότι κάτι πηγαίνει στραβά στο σώμα μας. Στην ουσία, η λογική της διευκρίνισης συμπτωμάτων είναι η ίδια είτε η εμπειρία πηγάζει από ένα πρόβλημα στο σώμα είτε από ένα πρόβλημα στο μυαλό.
Οι γιατροί κάνουν ερωτήσεις σχετικά με την εμπειρία του πόνου όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του σε διαφορετικές διαστάσεις: ποιότητα, συχνότητα, αλλαγές με την πάροδο του χρόνου, μέρος του σώματος, απελευθέρωση ενέργειας κλπ). Εξακριβώνουν αυτές τις λεπτομέρειες πιστεύοντας ότι περιέχουν πληροφορίες που θα διευκολύνουν την αναγνώριση της υποκείμενης πάθησης.
Για τα συμπτώματα της κακής ψυχικής υγείας, τα συμπεράσματα είναι παρόμοια, αλλά η χαρτογράφηση των υποκείμενων συμπτωμάτων μπορεί να γίνει δύσκολη, καθώς ή τελευταία δεν έχει ολοκληρωθεί. Επιπρόσθετα, οι εμπειρίες που είναι ενδεικτικές μιας κακής ψυχικής υγείας είναι συχνά πιο περίπλοκες. Τα παραδείγματα αυτών συμπεριλαμβάνουν τις παραισθήσεις, τις ψευδαισθήσεις, τις αλλαγές διάθεσης, την απώλεια μνήμης, την έλλειψη κινήτρου, τις αλλαγές στην προσωπικότητα. Είναι λοιπόν όντως παρόμοιες με ένα σύμπτωμα σαν τον πόνο;
Στις ιατρικές παθήσεις, όταν το μέρος που προσβάλλεται από την ασθένεια είναι μακριά από τον εγκέφαλο, ο εγκέφαλος μπορεί να ενεργήσει ως ένας απόμακρος παρατηρητής και να εντοπίσει μηνύματα από το πάσχον μέρος του σώματος (π.χ. πόνο). Στις ψυχικές παθήσεις, ο εγκέφαλος ο ίδιος είναι το μέρος των διαφόρων παθολογικών διεργασιών και είναι συχνά δύσκολο για το άτομο που βιώνει αυτή την εμπειρία να κάνει ένα βήμα πιο πέρα και να «παρατηρήσει» τα σήματα.
Οι ψυχοπαθολογικές διεργασίες συχνά επηρεάζουν το μυαλό απευθείας με τέτοιο τρόπο που βιώνονται χωρίς να αφήνουν πολύ χώρο για σκέψη (π.χ οι παραισθήσεις, οι ψευδαισθήσεις, ή οι μεγάλες αλλαγές στη διάθεση). Η «αμεσότητα» των ψυχοπαθολογικών εμπειριών μπορεί να φαίνεται αποπνικτική για το άτομο.
Ως τέτοιος, ο κλινικός διάλογος είναι συντονισμένος περισσότερο στο να μεταδώσει μια οδυνηρή εμπειρία παρά στο να περιγράψει αντικειμενικά ένα σύμπτωμα. Αυτό απαιτεί ένα διαφορετικό είδος ακοής κατά τη διάρκεια των συμβουλευτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Τα συμπτώματα κακής ψυχικής υγείας αναζητούν έναν ενσυναισθητικό τρόπο «ακρόασης της εμπειρίας» παρά μια προσέγγιση κατά την οποία απλά συμπληρώνουμε μια λίστα συμπτωμάτων.
Ενθαρρυμένη από εγχειρίδια με λεπτομερή κριτήρια για διάγνωση (για παράδειγμα τα κριτήρια DSM ή ICD) η μοντέρνα κλινική πρακτική δυστυχώς έχει συχνά τείνει να υιοθετήσει μια προσέγγιση συμπλήρωσης λίστας όπου τσεκάρει ο ειδικός τα συμπτώματα για να φτάσει σε μια διάγνωση.
Αυτή η προσέγγιση συμπλήρωσης λίστας μπορεί να παραγάγει έναν απλουστευτικό τρόπο σκέψης σχετικά με τα συμπτώματα της κακής ψυχικής υγείας. Αποτυγχάνει να αναγνωρίσει ότι η ουσία του πράγματος έγκειται στη διευκρίνιση της εμπειρίας που αποτελείται από τα συμπτώματα, κάτι που απαιτεί την πλήρη προσοχή μας και την ανοιχτότητά μας κατά την ακρόαση.
Φαινομενολογία και Συμπτώματα Ψυχικής Υγείας
Η ψυχιατρική έχει μάθει από την επιστήμη της φαινομενολογίας να επικεντρώνεται στην «πρώτιστη εμπειρία» του ασθενή, δηλαδή, να κατανοεί όσο καλύτερα μπορεί τι βιώνει το υποκείμενο, χωρίς να προσπαθεί να εξηγήσει γιατί βιώνει αυτήν την εμπειρία. Σε αυτή την προσέγγιση, ο ψυχολόγος πρέπει να μάθει να βάζει στην άκρη τις εικασίες και να συγκεντρωθεί στο να διευκρινίσει την υποκειμενική πρώτιστη εμπειρία όσο πιο πολύ μπορεί.
Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρήση της ενσυναίσθησης που απαιτεί μια αυθεντική ικανότητα του μυαλού του ψυχολόγου να είναι ανοιχτό. Οπότε, θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πραγματικά τη διαδικασία της διευκρίνισης συμπτωμάτων στην ψυχοπαθολογία ως πρωτίστως μια ενσυναισθητική διαδικασία.
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
