Η δυσαναγνωσία είναι μια μορφή μαθησιακών δυσκολιών. Στην περίπτωση δυσαναγνωσίας, το παιδί δυσκολεύεται να διαβάσει σωστά ένα κείμενο, καθώς αντικαθιστά ή παραλείπει λέξεις ή φθόγγους.
Σύνηθες σύμπτωμα είναι επίσης, η εισαγωγή λέξεων ή φθόγγων και το κόμπιασμα. Η διαταραχή της ανάγνωσης επηρεάζει εξίσου αγόρια και κορίτσια, και σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Δυσλεξίας της Αμερικής, η δυσλεξία , που είναι η πιο γνωστή αναγνωστική διαταραχή αφορά το 13-14% του σχολικού πληθυσμού.
Οι επιστήμονες, ύστερα από έρευνες, αποδίδουν τα αίτια της δυσαναγνωσίας σε μια δυσλειτουργία του εγκεφάλου η οποία σχετίζεται με την ακοή και όχι με την όραση. Σε καμία περίπτωση δεν την συνδέουν με χαμηλή νοημοσύνη.
Σε μια προσπάθεια των ειδικών να βοηθήσουν τα παιδιά με δυσαναγνωσία, έγιναν μελέτες με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι οποίες έδειξαν ότι ο εγκέφαλος των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες αντιδρά σωστά στις κατάλληλες οδηγίες. Στις μελέτες πήραν μέρος παιδιά με δυσκολία στην ανάγνωση και παιδιά με ευχέρεια στην ανάγνωση.
Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Yale, μελέτησαν τη λειτουργία του εγκεφάλου σε παιδιά με δυσαναγνωσία και σε παιδιά χωρίς δυσαναγνωσία. Όταν δόθηκαν λέξεις που είχαν παρόμοιες συλλαβές και τα παιδιά έπρεπε να τις ξεχωρίσουν, φάνηκε ότι το κέντρο λόγου στο αριστερό ημισφαίριο των παιδιών χωρίς δυσαναγνωσία «εργαζόταν» περισσότερο σε σχέση με το δεξί ημισφαίριο. Αντίθετα, όταν τα παιδιά με δυσκολία στην ανάγνωση έκαναν την ίδια προσπάθεια, το δεξί ημισφαίριο «εργαζόταν» περισσότερο.
Στη συνέχεια μελετώντας μαθητές ηλικίας 8 και 9 ετών με δυσαναγνωσία, οι οποίοι δέχθηκαν 8μηνη παρέμβαση στην εκπαίδευση της ανάγνωσης, η λειτουργία του εγκεφάλου εντοπιζόταν περισσότερο στην αριστερή πλευρά. Όπως των παιδιών χωρίς δυσκολία. Αυτό σημαίνει πως με την κατάλληλη βοήθεια ο εγκέφαλος των παιδιών με δυσκολία στην ανάγνωση, συμπεριφέρεται όμοια με τον εγκέφαλο των παιδιών χωρίς δυσκολία στην ανάγνωση.
Μια ακόμη διαχρονική μελέτη από το πανεπιστήμιο του Τέξας, μελέτησε τη λειτουργία του εγκεφάλου σε παιδιά νηπιαγωγείου και στη συνέχεια στο τέλος της πρώτης δημοτικού. Φάνηκε ότι τα παιδιά, τα οποία τελειώνοντας την πρώτη δημοτικού είχαν ευχέρεια ανάγνωσης, είχαν σημειώσει από το νηπιαγωγείο αποτελεσματική εγκεφαλική λειτουργία ως προς τις δεξιότητες ανάγνωσης, σε σχέση με τα παιδιά που δεν έδειξαν τις ίδιες επιδόσεις στην ανάγνωση στο τέλος της πρώτης δημοτικού. Ωστόσο, σε 13 από τα 16 παιδιά, αφού ακολούθησαν συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης, φάνηκε ότι ο εγκέφαλος άρχισε να χρησιμοποιεί περιοχές που δεν χρησιμοποιούσε νωρίτερα στην αναγνωστική διαδικασία.
Επομένως, η δυσλειτουργία του εγκεφάλου στα παιδιά με δυσαναγνωσία, είναι κάτι που φαίνεται από την προσχολική ηλικία και επιδέχεται παρέμβαση.
Σε μια πιο πρόσφατη μελέτη στο πανεπιστήμιο του Georgetown, βρέθηκε πως, όχι μόνο υπάρχει διαφορά στην λειτουργία των ημισφαιρίων στα παιδιά με δυσκολία στην ανάγνωση, αλλά υπάρχει και χαμηλή δραστηριότητα στις συνάψεις που γίνονται ανάμεσα στις περιοχές του εγκεφάλου. Και σε αυτή τη μελέτη όμως, ύστερα από ένα πρόγραμμα παρέμβασης, φάνηκε ότι ο εγκέφαλος των παιδιών είχε μεγαλύτερη δραστηριότητα στις συγκεκριμένες περιοχές.
Μια ακόμη μελέτη, έδειξε ότι οι αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου σημειώνονται μόνο μετά από ένα στοχευμένο πρόγραμμα παρέμβασης το οποίο έχει εμφανή αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, σε ένα δείγμα 15 παιδιών πρώτης δημοτικού, με σοβαρή δυσκολία στην ανάγνωση, μόνο 8 παιδιά έδειξαν αλλαγές στην εγκεφαλική λειτουργία και στην ανάγνωση. Τα υπόλοιπα, παρά το γεγονός ότι δέχθηκαν πρόγραμμα παρέμβασης δεν σημείωσαν ιδιαίτερες αλλαγές τόσο στην ανάγνωση, όσο και στην εγκεφαλική λειτουργία.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η επίδραση του στοχευμένου προγράμματος παρέμβασης είναι διαχρονική. Ακόμη και ένα χρόνο μετά την παρέμβαση η δραστηριότητα του βρεγματικού φλοιού, η οποία ήταν υποτονική πριν την παρέμβαση, φαίνεται να είναι ικανοποιητική.
Η σημαντικότητα των παραπάνω ερευνών είναι μεγάλη καθώς επιβεβαιώνεται ότι η δυσαναγνωσία προκαλείται από την διαφορετική αντίληψη των πληροφοριών στον εγκέφαλο. Το σημαντικότερο όλων είναι, πως η εγκεφαλική λειτουργία επιδέχεται αλλαγή ώστε τα παιδιά με δυσκολία στην ανάγνωση να βελτιώνουν την συγκεκριμένη ικανότητα.
Πρακτικά, εντοπίζοντας τα παιδιά που έχουν δυσκολία στα βασικά σημεία της ανάγνωσης όπως: κατανόηση, φωνολογική ενημερότητα, ακολουθία των γραμματικών και συλλαβικών κανόνων, μπορούμε να τους παρέχουμε έγκαιρα ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Το πρόγραμμα παρέμβασης πρέπει απαραίτητα να είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Τα οφέλη από την πρώιμη παρέμβαση είναι πολλά. Για αυτό από την προσχολική ηλικία, ο νηπιαγωγός οφείλει να εντοπίζει τα παιδιά που δυσκολεύονται στις αναγνωστικές δραστηριότητες (αναγνώριση φθόγγων, ακουστική διάκριση, φωνολογική ενημερότητα, κατανόηση) και σε συνεργασία με τους γονείς να παρέχει περισσότερες ευκαιρίες για την μαθησιακή αποκατάσταση.
Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα!
Πηγή: apa.org
Μετάφραση – επιμέλεια: Η Βασιλική Τσούτσου είναι Ψυχολόγος (Ε.Κ.Π.Α) με μεταπτυχιακές σπουδές στην Παιδαγωγική Ψυχολογία. Έχει ειδίκευση στην αξιολόγηση και παρέμβαση μαθησιακών δυσκολιών. Ασκεί ιδιωτικά το επάγγελμα παρέχοντας συμβουλευτική σε γονείς, μαθησιακή και ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά. www.psychology4kids.gr
