Η καταστροφολογία είναι η τάση να υποθέτετε ότι θα συμβεί το χειρότερο όταν φαντάζεστε μια μελλοντική κατάσταση ακόμη και αν έχετε στοιχεία ότι αυτό δεν θα είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα.
Φανταστείτε ότι αύριο έχετε μια συνέντευξη για μια νέα δουλειά. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να σκέφτονται τι είδους ερωτήσεις θα τους κάνουν ώστε να προετοιμαστούν ή να φανταστούν ότι η συνέντευξη θα πάει καλά. Για άλλους, η σκέψη μιας συνέντευξης θα τους κάνει να στριφογυρίζουν όλη τη νύχτα σκεπτόμενοι κάθε πιθανό χειρότερο σενάριο - όσο εξωπραγματικά κι αν είναι αυτά. Αν είστε κάποιος που έχει την τάση να κάνει το τελευταίο, είστε επιρρεπής στην καταστροφολογία.
Η καταστροφολογία είναι η τάση να υποθέτετε ότι θα συμβεί το χειρότερο όταν φαντάζεστε μια μελλοντική κατάσταση - ακόμη και αν έχετε στοιχεία ότι αυτό δεν είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα. Οι άνθρωποι που τους αρέσει να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο (και επομένως δεν ανέχονται την αβεβαιότητα) είναι πιο πιθανό να καταστροφολογούν. Αυτό έχει συνδεθεί με το άγχος - γεγονός που υποδηλώνει ότι η συχνή καταστροφολογία μπορεί να αποτελεί παράγοντα για την ανάπτυξη ορισμένων προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Η καταστροφολογία πηγάζει από την πεποίθηση ότι, φανταζόμενοι τι μπορεί να πάει στραβά, είμαστε σε θέση να προστατεύσουμε καλύτερα τον εαυτό μας από βλάβες - σωματικές και ψυχικές. Ωστόσο, αυτή η τάση είναι χρήσιμη μόνο αν είστε σε θέση να προβλέψετε σωστά τι θα συμβεί σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και πώς θα σας κάνει να αισθανθείτε.
Καθώς φανταζόμαστε μελλοντικά γεγονότα, βιώνουμε μια συναισθηματική αντίδραση στην ιστορία που δημιουργούμε -και χρησιμοποιούμε αυτή την αντίδραση για να καθορίσουμε πώς θα νιώσουμε στο μέλλον. Όμως αυτός ο τρόπος πρόβλεψης του μέλλοντος είναι συχνά λανθασμένος, καθώς δεν είμαστε σε θέση να φανταστούμε όλα όσα μπορεί να συμβούν.
Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει στο να δημιουργούμε στο μυαλό μας τη λάθος συναισθηματική αντίδραση για μελλοντικές καταστάσεις.
Όμως η πεποίθησή μας για το τι θα συμβεί στο μέλλον μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση στη συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που είναι αισιόδοξοι (ή και ρεαλιστές) για το μέλλον είναι πιο πιθανό να είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Είναι επίσης πιθανό να παρατηρήσουν τι έχει πάει καλά σε νέες καταστάσεις.
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που καταστροφολογούν για το τι μπορεί να πάει στραβά είναι λιγότερο πιθανό να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Και, όταν δοκιμάζουν κάτι νέο, είναι πιο πιθανό να παρατηρήσουν τι έχει πάει στραβά. Αυτό θα αποθηκευτεί στη μνήμη τους και θα προστεθεί στους λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να δοκιμάσουν νέα πράγματα στο μέλλον.
Ως αποτέλεσμα, η καταστροφολογία μπορεί να οδηγήσει σε αδικαιολόγητο στρες και άγχος και μπορεί να σας εμποδίσει να κάνετε τα πράγματα που μπορεί να σας αρέσουν ή να μάθετε από αυτά.
Αν είστε κάποιος που τείνει να καταστροφολογεί όταν έχει άγχος ή στρες, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε:
1. Πάρτε αποφάσεις το πρωί
Συχνά ανησυχούμε για το μέλλον τη νύχτα. Όταν κοιμόμαστε, η δραστηριότητα στο λογικό τμήμα του εγκεφάλου μας μειώνεται και η δραστηριότητα στο πιο συναισθηματικό τμήμα του εγκεφάλου μας αυξάνεται.
Ως αποτέλεσμα, τείνουμε να χρησιμοποιούμε τον συναισθηματικό μας εγκέφαλο για να φανταστούμε το μέλλον όταν είμαστε ξύπνιοι τη νύχτα. Η έλλειψη ύπνου μπορεί επίσης να μας κάνει πιο ευαίσθητους σε πράγματα που θεωρούμε απειλητικά. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει στο να εστιάζουμε περισσότερο στο τι μπορεί να πάει στραβά και μας κάνει πιο επιρρεπείς στην καταστροφολογία.
Eίναι χρήσιμο να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι δεν σκέφτεστε λογικά όταν ξαπλώνετε και ανησυχείτε για κάτι. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να περιμένετε μέχρι το πρωί για να πάρετε αποφάσεις όταν ο εγκέφαλός σας είναι ξεκούραστος.
2. Μάθετε στον εσωτερικό σας κριτή να είναι πιο συμπονετικός
Η καταστροφολογία μπορεί να καθοδηγείται από τον εσωτερικό μας κριτή, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα που μας κάνει συναισθηματικούς.
Όταν συμβαίνει αυτό, δοκιμάστε να φανταστείτε τον εσωτερικό σας κριτή σαν να κοιτάτε μέσα από τα μάτια κάποιου άλλου. Ποια γλώσσα χρησιμοποιείτε; Θα χρησιμοποιούσατε αυτή τη γλώσσα όταν μιλούσατε για κάποιον άλλον σε παρόμοια κατάσταση; Είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο εσωτερικός σας κριτής χρήσιμη ή δικαιολογημένη;
Συχνά οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις θα είναι αρνητικές. Να έχετε επίγνωση της γλώσσας που χρησιμοποιεί ο εσωτερικός σας επικριτής όταν ανησυχείτε ή αγχώνεστε. Αν είναι υπερβολικά σκληρή, προσπαθήστε να αλλάξετε σε έναν πιο ευγενικό τρόπο να μιλάτε στον εαυτό σας.
Διαβάστε σχετικά: Πώς να σταματήσουμε την καταστροφολογία
3. Επινοήστε μια καλύτερη ιστορία
Ακόμα κι αν τα πράγματα έχουν πάει στραβά στο παρελθόν, είναι απίθανο να συμβεί το ίδιο και στο μέλλον - παρά τα όσα μπορεί να λέμε στον εαυτό μας. Αν έχετε την τάση να καταστροφολογείτε για τα μελλοντικά γεγονότα, προσπαθήστε να σκεφτείτε αντ' αυτού τρόπους με τους οποίους αυτό το γεγονός θα μπορούσε να πάει καλά, πράγμα που μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε λιγότερο αγχωμένοι.
Μια άλλη στρατηγική είναι να επινοήσετε, όχι μόνο μία, αλλά πολλές αληθοφανείς ιστορίες για το τι θα μπορούσε να συμβεί. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να υπενθυμίσετε ότι οι ιστορίες που λέτε στον εαυτό σας είναι ακριβώς αυτό: ιστορίες. Η επιλογή να εστιάσετε στις ιστορίες με θετική έκβαση μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να νιώσετε λιγότερο ανήσυχοι ή αγχωμένοι.
4. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας
Προσπαθήστε να είστε πιο συμπονετικοί με τον εαυτό σας όταν σκέφτεστε το μέλλον σας.
Αυτό είναι πιο δύσκολο απ' ό,τι φαντάζεστε -ακόμα και για ανθρώπους που είναι πολύ συμπονετικοί και ενσυναισθητικοί με τους άλλους.
Η συμπόνια και η ενσυναίσθηση εξελίχθηκαν για να μας βοηθούν να αλληλεπιδρούμε καλά με τους άλλους. Ως εκ τούτου, η συμπόνια και η ενσυναίσθηση δεν έχουν σχεδιαστεί πραγματικά για να χρησιμοποιούνται για τον εαυτό σας.
Όμως μικρά πράγματα -όπως το να ρωτήσετε τι συμβουλές θα δίνατε σε έναν φίλο στην κατάστασή σας - μπορούν να σας βοηθήσουν να έρθετε σε επαφή με τη συμπονετική φωνή σας. Η συχνή εξάσκηση σε αυτό μπορεί να σας βοηθήσει ακόμη και να δείτε λύσεις εκεί που διαφορετικά μπορεί να είχατε επικεντρωθεί μόνο στο πρόβλημα.
Ο σχεδιασμός για τους τρόπους με τους οποίους τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά στο μέλλον εξυπηρετεί έναν σκοπό - και αυτός είναι να μας κρατάει ασφαλείς. Αλλά αν διαπιστώνετε συχνά ότι καταστροφολογείτε σκεπτόμενοι όλα τα χειρότερα σενάρια - ιδιαίτερα εις βάρος της ψυχικής σας υγείας- μπορεί να είναι σημαντικό να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι τα πράγματα για τα οποία ανησυχείτε μπορεί να μην συμβούν ποτέ, και, αν συμβούν, πιθανότατα θα εξελιχθούν πολύ καλύτερα απ' ό,τι νομίζετε.
Απόδοση: Φωτεινή Κανή, προπτυχιακή φοιτήτρια ψυχολογίας
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
