Το τελευταίο διάστημα, λόγω της έξαρσης της πανδημίας, η ψυχική υγεία των ατόμων έχει επηρεαστεί αρκετά. Συναισθήματα όπως ο φόβος, το άγχος, η λύπη, ο θυμός είναι κυρίαρχα για τον περισσότερο κόσμο κι έρχονται ως αποτέλεσμα της γενικότερης κατάστασης και των μέτρων που έχουν παρθεί για τον περιορισμό του προβλήματος.
Η αλλαγή του τρόπου ζωής, η συνεχής σκέψη για τήρηση των κανόνων υγιεινής, η καθολική χρήση μάσκας, η καραντίνα, η τήρηση αποστάσεων, έχουν συμβάλει στην δημιουργία ενός αισθήματος ανησυχίας που μας ακολουθεί σε ό,τι κι αν κάνουμε.
Επομένως, η αύξηση του αριθμού των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα διάθεσης, αγχωδών διαταραχών και διαταραχών σωματικών συμπτωμάτων δεν είναι τυχαία. Η κατάθλιψη, το άγχος υγείας, οι κρίσεις πανικού και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μερικά παραδείγματα αυτών των προβλημάτων που εμφανίζονται συχνότερα τον τελευταίο καιρό και τίθενται ως στόχοι προς αντιμετώπιση, στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας.
Τα πρώτα σημάδια…
Όσον αφορά το θέμα της διάθεσης, η μονοτονία που πλήττει το καθημερινό μας πρόγραμμα, οι πολλές ώρες που περνάμε στο σπίτι, δεν ευνοούν την κατάσταση, αλλά ίσα ίσα την επιδεινώνουν. Οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις φουντώνουν και μεγεθύνονται με την απραξία και την έλλειψη δραστηριοτήτων.
Το γνωσιακό λάθος της καταστροφοποίησης είναι κυρίαρχο στις περιπτώσεις αυτές και η ελπίδα για το μέλλον χάνεται. Πολλοί πιάνουμε τους εαυτούς μας χωρίς όρεξη να κάνουμε πράγματα, οι ώρες που περνάμε καθηλωμένοι στον καναπέ αυξάνονται, παρατηρείται έλλειψη ενέργειας για να κάνουμε πράγματα, δραστηριότητες που μας άρεσαν στο παρελθόν, τώρα μπορεί να μην μας γεμίζουν τόσο.
Στην περίπτωση των κρίσεων πανικού, το γενικότερο άγχος που προκαλεί η κατάσταση της πανδημίας, τόσο για το θέμα της υγείας, όσο και των παράπλευρων απωλειών που δημιουργούνται από αυτήν (ανεργία, οικονομικά προβλήματα, έλλειψη ελευθεριών κ.ο.κ), συσσωρεύεται και εκδηλώνεται με μία κρίση πανικού.
Στην κρίση πανικού το άτομο βιώνει άγχος, το άγχος αυτό εκδηλώνεται με κάποιες σωματικές αντιδράσεις, οι οποίες ερμηνεύονται από το άτομο ως απειλητικές. Λόγω της λανθασμένης αυτής ερμηνείας, το άτομο αισθάνεται ότι κάτι κακό θα του συμβεί, θα πεθάνει ή θα χάσει τον έλεγχό του και τα λογικά του.
Από την άλλη, όταν μιλάμε για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, το γενικότερο άγχος που προκαλεί η κατάσταση της πανδημίας, μπορεί να λειτουργήσει ως στρεσογόνο γεγονός και να πυροδοτήσει την εμφάνιση καταναγκασμών (τελετουργικών) ή ιδεοληψιών (έμμονων σκέψεων).
Διαβάστε σχετικά: Το συλλογικό τραύμα της πανδημικής κρίσης
Στην παρούσα φάση συχνοί είναι οι καταναγκασμοί καθαριότητας λόγω του έντονου φόβου για πιθανή μόλυνση του ατόμου από τον υιό και η ιδεοληψία- εμμονή ότι το άτομο μπορεί να φέρει τον υιό. Έχει διαπιστωθεί πως η εκτέλεση των καταναγκασμών, αντί να εκτονώνουν το άγχος του ατόμου, τελικά το ενισχύουν, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο έναν φαύλο κύκλο.
Η θεματολογία των ζητημάτων υγείας έχει εντείνει το άγχος υγείας κι έχει κάνει τη συγκεκριμένη διαταραχή αρκετά επίκαιρη. Στο άγχος υγείας χαρακτηριστικό είναι πως το άτομο αισθάνεται ότι απειλείται από κάποια ασθένεια, πως αυτό θα έχει ενδεχομένως μία άσχημη κατάληξη και συνήθεις συμπεριφορές είναι οι συχνές επισκέψεις σε γιατρούς, η αναζήτηση επιβεβαίωσης ότι όλα βαίνουν καλά στην υγεία και οι συχνοί έλεγχοι (για παράδειγμα οι συχνές εξετάσεις, η θερμομέτρηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα κ.ο.κ).
Ο παρών φόβος της μόλυνσης από τον υιό έχει φέρει στην επιφάνεια αυτή τη συμπτωματολογία σε άτομα που είναι επιρρεπή στο να αναπτύξουν αυτή την διαταραχή. Η επαγρύπνηση γύρω από κάθε σωματικό σύμπτωμα κάνει τα άτομα αυτά να δίνουν λανθασμένες ερμηνείες και να θεωρούν πως κάποια σωματικά συμπτώματα είναι η απόδειξη πως έχουν κάποια σοβαρή ασθένεια.
Αιτίες εκδήλωσης και διατήρησης των ψυχολογικών προβλημάτων
Η κρισιμότητα της κατάστασης συχνά μας φοβίζει για την πιθανή ανάπτυξη ψυχολογικών προβλημάτων, τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά. Μία αιτία δεν οδηγεί αυτομάτως σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, διαφορετικά οι περισσότεροι θα υποφέραμε από κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Το ιστορικό, τα γεγονότα ζωής, η γονιδιακή προδιάθεση, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες και τους περιορισμούς που ενέχει η τωρινή κατάσταση μπορεί να οδηγήσει ή όχι ένα άτομο στην ανάπτυξη προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Αυτό εξηγεί γιατί μερικά άτομα είναι πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη τέτοιων προβλημάτων, ενώ άλλα πιο ανθεκτικά. Όταν κάνουμε λόγο για «ανθεκτικότητα» εννοούμε τους μηχανισμούς εκείνους που βοηθούν ένα άτομο να αντιμετωπίσει μία δύσκολη κατάσταση και να μην αναπτύξει τελικά προβλήματα ψυχικής υγείας.
Οι συμπεριφορές ασφαλείας είναι αυτές που διατηρούν το πρόβλημα. Ονομάζονται έτσι διότι προσφέρουν μία ασφάλεια στο άτομο από τη μία, από την άλλη όμως ενισχύουν αρνητικά την κατάσταση διατηρώντας με αυτό τον τρόπο το πρόβλημα.
Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών τα οποία μπορούμε να δώσουμε είναι όταν το άτομο είναι εξαρτημένο στο να κυκλοφορεί συνοδευόμενο από κάποιο άλλο ώστε να νιώθει ασφάλεια και να μην εκδηλώσει κρίση πανικού, οι συχνές επιβεβαιώσεις που ζητά ένα άτομο με άγχος υγείας, η αναβλητικότητα, η οποία μπορεί να προσφέρει μία προσωρινή ανακούφιση. Οι συμπεριφορές αποφυγής είναι, τέλος, συχνές και αποτελούν αιτίες διαιώνισης των συγκεκριμένων προβλημάτων.
