Όταν σκέφτεστε μια φεμινίστρια ή έναν ακτιβιστή οικολόγο, ποια εικόνα σχηματίζεται στο μυαλό σας; Εάν σκέφτεστε όπως οι συμμετέχοντες αυτής της έρευνας, τότε αυτό που έρχεται στο μυαλό σας είναι ένα εκκεντρικό, μαχητικό, ανθυγιεινές πρόσωπο.
Η Nadia Bashir και οι συνεργάτες της, λένε ότι αυτό το συνηθισμένο στερεότυπο ενός ακτιβιστή, είναι εν μέρει υπεύθυνο για τη βραδύτητα στην κοινωνική αλλαγή. Αν και μεγάλα τμήματα του πληθυσμού συμφωνούν με τα μηνύματα των ακτιβιστών, δεν τα ακολουθούν και πρακτικά διότι δεν θέλουν να ταυτιστούν οι ίδιοι με το «είδος» του ατόμου που θεωρούν ότι είναι ο ακτιβιστής.
Η ομάδα της Μπασίρ διεξήγαγε συνολικά πέντε κύριες μελέτες και τρεις πιλοτικές έρευνες. Η πιλοτική έρευνα, στην οποία συμμετείχαν Καναδοί φοιτητές και δείγμα από τις Η.Π.Α. μέσω διαδικτύου, χρησιμοποιήθηκε για τον καθορισμό των χαρακτηριστικών – μαχητικός, εκκεντρικός, κλπ – τα οποία οι άνθρωποι τείνουν να τα συνδέουν με μία “τυπική” φεμινίστρια ή έναν ακτιβιστή οικολόγο.
Σε μία από τις βασικές μελέτες, προπτυχιακοί φοιτητές διάβασαν μία αναφορά για μια "τυπική" φεμινίστρια, η οποία έπαιρνε μέρος σε διαδηλώσεις στους δρόμους και μία αναφορά για μία “άτυπη” φεμινίστρια, η οποία χρησιμοποιούσε λιγότερο “τραχείς” μεθόδους για να περάσει τα μηνύματά της, όπως η διεξαγωγή κοινωνικών εκδηλώσεων με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για φεμινιστικούς σκοπούς. Στη συνέχεια όλοι οι μαθητές διάβασαν ένα άρθρο, φαινομενικά γραμμένο από την αντίστοιχη φεμινίστρια, σχετικά με τα καταχρηστικά εμπόδια που οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν. Τέλος, οι φοιτητές δήλωσαν τις προθέσεις τους αναφορικά στην υιοθέτηση θετικών φεμινιστικών συμπεριφορών, όπως το να συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες για τα δικαιώματα υπέρ των γυναικών.
Οι μαθητές που διάβασαν για την “τυπική” φεμινίστρια, υπέθεσαν ότι είχε περισσότερο αρνητικά στερεοτυπικά χαρακτηριστικά, όπως το να είναι μαχητική και εκκεντρική. Επίσης, μετά την ανάγνωση του άρθρου της, αυτοί οι ίδιοι οι μαθητές ανέφεραν χαμηλότερη πρόθεση να συμμετάσχουν οι ίδιοι σε θετικές φεμινιστικές συμπεριφορές, σε σχέση με τους μαθητές που είχαν έρθει σε επαφή με την “άτυπη” φεμινίστρια και το άρθρο της. Αυτά τα δύο πράγματα συνδέθηκαν και η μετέπειτα ανάλυση έδειξε ότι οι φοιτητές που ήρθαν πιο κοντά με την “τυπική” φεμινίστρια και το άρθρο της, είχαν χαμηλότερες θετικές φεμινιστικές προθέσεις, διότι είδαν τη φεμινίστρια, μέσα από τα ακτιβιστικά στεροτυπικά χαρακτηριστικά.
Η ουσία αυτών των ευρημάτων αναπαρήχθη σε μια άλλη μελέτη με δείγμα 140 συμμετεχόντων από τις ΗΠΑ που συμμετείχαν διαδικτυακά, καθώς και με την εστίαση αυτή τη φορά σε έναν ακτιβιστή οικολόγο και όχι σε μια φεμινίστρια. Αυτή η μελέτη φανέρωσε επίσης ότι οι συμμετέχοντες εμπνεύστηκαν λιγότερο από τα επιχειρήματα του πιο “τυπικού-μαχητικού” οικολόγου, όχι μόνο εξαιτίας της οπτικής των περισσότερων αρνητικών στερεοτυπικών χαρακτηριστικών, αλλά και επειδή δεν θέλουν να ταυτιστούν με αυτόν.
Προηγούμενες έρευνες που αφορούν στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών για κοινωνική αλλαγή, τείνουν να επικεντρώνονται στις πεποιθήσεις τους σχετικά με το θέμα αυτό κατά τη δράση του ή στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ανθρώπων που έχουν την τάση να υποστηρίξουν την κοινωνική αλλαγή ή να την απορρίψουν. Η μελέτη αυτή είναι πρωτοποριακή σχετικά με το ό,τι επικεντρώνεται στις αντιλήψεις των ανθρώπων προς εκείνους που μάχονται για την κοινωνική αλλαγή. Τα ευρήματα έχουν προφανείς επιπτώσεις για τους ακτιβιστές στην πραγματική ζωή. "....φαινομενικά η αφοσίωση σε μια κοινωνική αιτία μπορεί να αποτύχει και να προκαλέσει δυσμενείς αντιδράσεις από τους άλλους”, είπαν οι ερευνητές. "... τα άτομα που ασχολούνται πιο ενεργά στην προώθηση της κοινωνικής αλλαγής μπορεί ακούσια να αποξενώσουν μερίδα της κοινωνίας και να μειώσουν τα κίνητρα των άλλων υπέρ της αλλαγής".
Πηγή: European Journal of Social Psychology
