Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τους συνωμοσιολόγους ως εμμονικούς με τραβηγμένες ερμηνείες. Στην πραγματικότητα, δεν τους ενδιαφέρει τόσο πολύ να προτείνουν εναλλακτικές οπτικές των ιστορικών γεγονότων, αλλά οδηγούνται από μια καθεστωτική δυσπιστία για να δυσφημίσουν τις επίσημες τοποθετήσεις.
Αυτό προκύπτει σύμφωνα με μια νέα ανάλυση των online συνωμοσιολογικών και συμβατικών σχολίων σχετικά με τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, που δημοσιεύθηκαν σε ειδησεογραφικές ιστοσελίδες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασίλειου κατά τη δέκατη επέτειο της θηριωδίας.
Εξαιρουμένων των αναφορών που ήταν καθαρά προσβλητικές ή απλά σύνδεσμοι προς άλλους δικτυακούς τόπους, οι ερευνητές Michael Wood και η Karen Douglas, εντόπισαν 2.174 σχετικά σχόλια που δημοσιεύτηκαν στο ABC News, στο CNN, στην Τhe Independent και στην Τhe Daily Mail μεταξύ 1ης Ιουλίου και 31ης Δεκεμβρίου 2011. Τα σχόλια έγιναν από 1.156 διαφορετικούς χρήστες. Από αυτά, 1.459 σχόλια κωδικοποιήθηκαν ως συνωμοσιολογικά, γραμμένα κυρίως από εκείνους τους ανθρώπους που πιστεύουν στη λεγόμενη "9/11 Truth Movement" και 715 σχόλια ως συμβατικά.
Τα συμβατικά σχόλια (56%), περιείχαν συχνότερα πληροφορίες που υποστήριζαν τη θέση τους, σε σχέση με συνωμοτικά σχόλια (31%). Αντίθετα, τα συνωμοσιολογικά σχόλια είχαν περισσότερες πιθανότητες (64%) να περιέχουν παρεκκλίσεις από αντίθετες εξηγήσεις, σε σύγκριση με τα συμβατικά σχόλια (44%). Επιπλέον, τα συνωμοσιολογικά σχόλια συχνότερα σηματοδότησαν δυσπιστία (10,6% έναντι 1,4%). Από την άλλη πλευρά, τα συμβατικά σχόλια είχαν πιο έντονο τον εχθρικό τόνο. Τέλος, καμία πλευρά δεν εμφανίστηκε χαρούμενη υιοθετώντας τον όρο "θεωρία συνωμοσίας" ή των παραγώγων της με τις δικές τους πεποιθήσεις, γεγονός που υποδηλώνει ότι η έννοια αυτή έχει αποκτήσει υποτιμητική χροιά.
Oι Wood και Douglas αναγνώρισαν ότι υπάρχουν προβλήματα με την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τις πεποιθήσεις των ανθρώπων με βάση τα online σχόλιά τους. Αυτά τα σχόλια συνήθως χρησιμοποιούνται για να πείσουν τους άλλους και δεν είναι μια απλή καταγραφή των πεποιθήσεων του συγγραφέα. Παρ' όλα αυτά, τα ευρήματα επιβεβαιώνουν προηγούμενη έρευνα σχετικά με τις πεποιθήσεις των συνωμοσιολόγων, οι περισσότερες εκ των οποίων έχει βασιστεί σε ερωτηματολόγια. Το κεντρικό συμπέρασμα ότι οι συνομωσιολόγοι έχουν αρχικό κίνητρο να αμφισβητήσουν τις επίσημες τοποθετήσεις, αντί να υιοθετήσουν μια συγκεκριμένη εναλλακτική αφήγηση, είναι επίσης συνεπής με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι που έδειξε ότι οι πεποιθήσεις στις αντιφατικές θεωρίες συνωμοσίας συσχετίζονται μεταξύ τους.
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα αποτελέσματά τους ταιριάζουν και με την σχετική ιδέα ότι πολλοί συνωμοσιολόγοι μοιράζονται μια παρόμοια κοσμοθεωρία. "Ένα σύστημα πεποιθήσεων που ευνοεί τις πεποιθήσεις συνωμοσίας σε γενικές γραμμές". Χαρακτηριζόμενη από έλλειψη εμπιστοσύνης, η προοπτική αυτή είναι συχνά επικεντρωμένη στην εύρεση ανωμαλιών σε επίσημες τοποθετήσεις και με την παραδοχή ότι είναι ανεξήγητοι. "Για πολλούς συνωμοσιολόγους, υπάρχουν δύο κόσμοι", δήλωσαν οι Wood και Douglas, "ένας πραγματικός και (κυρίως) αόρατος και ένας άλλος με μία απειλητική ψευδαίσθηση προορισμένη να κρύψει την αλήθεια. Και τα αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του τελευταίου αποτελούν απόδειξη για τον πρώτο".
Πηγή: Wood MJ, and Douglas KM (2013). "What about building 7?" A social psychological study of online discussion of 9/11 conspiracy theories. Frontiers in psychology, 4 PMID: 2384757
