Στις μέρες μας, οι άνθρωποι στην ηλικία των 20 μαθαίνουν ποιοι είναι ως ενήλικες, αντί να βιώνουν «παρατεταμένη εφηβεία».
Ποια εικόνα σας έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτεστε ένα άτομο ηλικίας 20 ετών;
Μήπως φαντάζεστε έναν ενήλικα γεμάτο άγχος από το βάρος των πολλών νέων ευθυνών σε οικογενειακούς και εργασιακούς ρόλους;
Ή μήπως οραματίζεστε κάποιον που ξεχειλίζει από ελπίδα και μη ανεπτυγμένες δυνατότητες, που μοιάζει περισσότερο με παιδί παρά με ενήλικα, που αγωνίζεται να καθορίσει τη ζωή του και βγάζει ελάχιστα ή καθόλου χρήματα, αλλά παρόλα αυτά καταφέρνει και είναι πού και πού χαρούμενος;
Ίσως το soundtrack σας εδώ να είναι το αισιόδοξο «22» της Taylor Swift: «Νιώθουμε ευτυχισμένοι, ελεύθεροι, μπερδεμένοι και μόνοι ταυτόχρονα. Είναι τόσο λυπηρό μα και τόσο μαγικό».
Τι φαντάζεστε όταν σκέφτεστε κάποιον σε ηλικία 60 ετών;
Οραματίζεστε ένα άτομο –ή ίσως ένα ευτυχισμένο ζευγάρι– να απολαμβάνει τη ζωή του, να ζει αρμονικά, να είναι ακόμα δραστήριο αλλά απαλλαγμένο πλέον από την καθημερινή εργασία και τις οικογενειακές υποχρεώσεις;
Ή μήπως βλέπετε ένα άτομο να έχει καμπουριάσει από τα βάρη που για μια ζωή κουβαλούσε, αδύναμο στην υγεία του, να κινείται πλέον αργά χωρίς κάποιον συγκεκριμένο προορισμό; Σε αυτή την περίπτωση, το soundtrack θα μπορούσε να είναι το στενάχωρο τραγούδι των Beatles: «When I’m 64»: «Θα με χρειάζεσαι ακόμα; Θα με φροντίζεις ακόμα; Όταν θα είμαι 64;»
Τα στάδια ανάπτυξης των ενηλίκων έχουν αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες, με τρόπους που οι ψυχολογικές θεωρίες μας ακόμα προσπαθούν να καλύψουν. Στον 21ο αιώνα, έχει άραγε ακόμα νόημα να αναφερόμαστε σε όρους όπως «πρώιμη ενήλικη ζωή», «μέση ενήλικη ζωή» και «ύστερη ενήλικη ζωή», όπως κάνουν οι ψυχολόγοι εδώ και τόσο καιρό; Αν όχι, ποιες είναι οι ακριβέστερες έννοιες;
Το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μου ως αναπτυξιακός ψυχολόγος το αφιέρωσα στην απάντηση αυτών των ερωτημάτων. Η θεωρία μου για την αναδυόμενη ενηλικίωση αναγνωρίζει ότι οι ζωές των νεότερων ενηλίκων έχουν αλλάξει κατά πολύ από τη δεκαετία του 1960. Ως πατέρας 22χρονων διδύμων, γνωρίζω καλά το ταξίδι τους σ’ αυτό το νέο στάδιο ζωής για το οποίο ερευνώ και γράφω τόσο καιρό. Ως 64χρονος, στρέφω επίσης την προσοχή μου στο πώς έχουν αλλάξει οι άνθρωποι της ηλικίας μου από αυτό που ήταν παλιά.
Διαβάστε σχετικά: Εφηβεία: μια σημαντική μετάβαση για παιδιά και γονείς
Πιο μακρύ από ποτέ το ταξίδι προς την ενηλικίωση
Στην έρευνα μου τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ανακάλυψα ότι τα άτομα ηλικίας 19 έως 29 ετών δεν είναι ούτε πλήρως ενήλικα ούτε σε «παρατεταμένη εφηβεία» – όπως θεωρήθηκε αυτή η περίοδος της ζωής κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Στις αρχές του 21ου αιώνα, αυτά τα χρόνια αποτέλεσαν μια περίοδο σταδιακής και συχνά ακανόνιστης πορείας προς μια πιο καθιερωμένη ενήλικη ζωή.
Κάλεσα μελετητές από όλο τον κόσμο να συνεισφέρουν σε ένα ειδικό τεύχος του American Psychologist, ενός από τα κορυφαία περιοδικά ψυχολογίας, με θέμα «Επανεξετάζοντας την ανάπτυξη των ενηλίκων: Νέες ιδέες για νέους καιρούς». Τα πρόσφατα δημοσιευμένα αποτελέσματα προέρχονται από ένα εξαιρετικά ποικιλόμορφο σύνολο άρθρων που βοηθούν ιδιαίτερα στον επαναπροσδιορισμό του πώς μοιάζει πλέον η ανάπτυξη των ενηλίκων και προς τα πού μπορεί να οδεύει.
Οι περισσότεροι από τους συντάκτες ήταν αναπτυξιακοί ψυχολόγοι. Περίπου οι μισοί ήταν Αμερικανοί και οι άλλοι μισοί Ευρωπαίοι, αν και ο Shinobu Kitayama και οι συνεργάτες του πρόσφεραν μια αναπάντεχα διαφορετική ασιατική πολιτισμική προοπτική.
Ακολουθούν μερικά από τα κυριότερα σημεία:
– Οι ηλικίες 30 έως 45 αποτελούν πλέον «την ώρα αιχμής της ζωής». Στις μέρες μας, οι άνθρωποι περιμένουν περισσότερο από ποτέ για να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά, και οι περισσότεροι απ’ αυτούς κάνουν μόνο ένα ή δύο. Έπειτα, ωστόσο, τα ζευγάρια καλούνται συνήθως να αντιμετωπίσουν τη διπλή πρόκληση του να συνεχίζουν την καριέρα τους ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν τη μεγάλη ευθύνη της κηδεμονίας των παιδιών. Οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και στην εργασία από ό,τι το 1960, κάτι το οποίο είναι μεν ευπρόσδεκτο, αλλά παρουσιάζει επίσης νέες προκλήσεις και πιέσεις.
Σε άρθρο τους στο ειδικό τεύχος, η Clare Mehta και οι συνεργάτες της προτείνουν τον όρο «καθιερωμένη ενηλικίωση» για να διακρίνουν αυτά τα χρόνια ως τα πιο έντονα και απαιτητικά χρόνια της ενήλικης ζωής, που χαρακτηρίζονται από την «κρισιμότητα καριέρας και κηδεμονίας», όταν οι υποχρεώσεις είναι υψηλές τόσο σε εργασιακούς όσο και σε οικογενειακούς ρόλους.
– Στη μέση ηλικία – 45-60 ετών – τα κρίσιμα χρόνια της κηδεμονίας των μικρών παιδιών υποχωρούν. Οι ενήλικες φτάνουν στο μέγιστο των κερδών και της θέσης τους στο χώρο εργασίας όταν πλησιάζουν την ηλικία των 50 και 60 ετών. Όμως, η ζωή μπορεί να γίνει περίπλοκη καθώς ενδέχεται να προκύψουν νέες ευθύνες από τα εγγόνια και τους ηλικιωμένους γονείς που χρειάζονται περισσότερη βοήθεια.
Σε γενικές γραμμές, όπως ο Frank Infurna και οι συνεργάτες του περιγράφουν λεπτομερώς στο άρθρο τους, η ψυχική υγεία μειώνεται κατά τη μέση ηλικία. Οι αναφορές για κατάθλιψη και άγχος αυξάνονται. Η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας για ζητήματα ψυχικής υγείας φτάνει στο αποκορύφωμα.
Επιπλέον, η ευημερία της μέσης ηλικίας, η υγεία και το προσδόκιμο ζωής έχουν μειωθεί σημαντικά στις ΗΠΑ από το 2000, ειδικότερα μεταξύ των ενηλίκων της εργατικής τάξης οι οποίοι έχουν μείνει σε δεύτερη μοίρα από την οικονομία της πληροφορίας και της τεχνολογίας. Αυτό οδήγησε σε μια επιδημία «θανάτων απόγνωσης» από αυτοκτονία, υπερβολική δόση οπιοειδών ή αλκοολισμό.
– Οι ενήλικες στη μετέπειτα ζωή, ηλικίας 60-75 ετών, ευημερούν όσο ποτέ άλλοτε. Αν και η ζωή μετά την ηλικία των 60 θεωρείται παραδοσιακά ως μια περίοδος αναπόφευκτης παρακμής, η πραγματικότητα έχει γίνει πολύ διαφορετική –και καλύτερη– τις τελευταίες δεκαετίες.
Παγκοσμίως, το προσδόκιμο ζωής είναι πλέον πιο υψηλό από ποτέ και οι ενήλικες παραμένουν οξυδερκείς και υγιείς για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ο Denis Gerstorf και οι συνεργάτες του παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι θετικές τάσεις σημειώθηκαν σε πολλές χώρες κατά τον τελευταίο αιώνα λόγω των βελτιώσεων στην εκπαίδευση, τη διατροφή και την υγειονομική περίθαλψη.
Τα προβλήματα σωματικής υγείας προκύπτουν με το πέρασμα των χρόνων για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, πιο πολλοί από ποτέ παραμένουν υγιείς στα 60 και στα 70 τους χρόνια, ακολουθώντας υγιεινή διατροφή και πρακτικές σωματικής άσκησης. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πρόσφατες διαπιστώσεις που επισημαίνονται στο άρθρο της Ursula Staudinger είναι ότι η τακτική άσκηση προάγει την ψυχική υγεία καθώς και τη σωματική ευεξία, συμβάλλοντας στη διατήρηση της πνευματικής οξύτητας και στην πρόληψη της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Η ικανοποίηση από τη ζωή φαίνεται επίσης να αυξάνεται κατά τη μετέπειτα ζωή, καθώς είμαστε πιο ελεύθεροι να επιλέξουμε το είδος της εργασίας μας – ή να σταματήσουμε τελείως να εργαζόμαστε και να περάσουμε περισσότερο χρόνο με τους ανθρώπους που νοιαζόμαστε.
Σύμφωνα με τον Phillip Ackerman και τη Ruth Kanfer, περισσότεροι από κάθε άλλη φορά εργάζονται σε ηλικία 65-75 ετών, έχοντας, όμως, την ελευθερία να επιλέξουν πώς θα το κάνουν, εάν δηλαδή θα εργαστούν με μειωμένο ωράριο, θα ανοίξουν μια μικρή επιχείρηση ή θα προσπαθήσουν για κάτι που πάντα ήθελαν να κάνουν.
Τα νέα στάδια ενηλικίωσης απαιτούν νέες έννοιες και ιδέες
Καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών που γράφω για την αναδυόμενη ενηλικίωση, έχω καταλάβει ότι έχει σημασία πώς σκέφτονται οι άνθρωποι για τα στάδια της ανθρώπινης ανάπτυξης. Η σκέψη διαμορφώνει τις προσδοκίες και τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται οι εμπειρίες. Πολλές νέες, ενδιαφέρουσες και συναρπαστικές διαπιστώσεις σχετικά με την ανάπτυξη των ενηλίκων υποδεικνύουν τη σημασία της επανεξέτασης προηγούμενων θεωριών, υποθέσεων και στερεοτύπων σχετικά με την πορεία της ενήλικης ζωής.
Απόδοση - Επιμέλεια: Μάγια Μπούντζα, μεταφράστρια
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
