PsychologyNow Team

Πώς η ψυχοθεραπεία σκάβει το παρελθόν για να απελευθερώσει το παρόν

Πώς η ψυχοθεραπεία σκάβει το παρελθόν για να απελευθερώσει το παρόν

PsychologyNow Team
ψυχοθεραπεύτρια σκάβει το παρελθόν για να απελευθερώσει το παρόν
Image credit:  SHVETS production / pexels.com

Η ψυχοθεραπεία στοχεύει στο να αποκαλύψει τα ασυνείδητα φίλτρα ώστε να απελευθερώσει το παρόν από το παρελθόν.


Υπάρχει ένα άτυπο στερεότυπο πως η ψυχοθεραπεία είναι απλώς μια διαδικασία ψυχικής αρχαιολογίας που περιλαμβάνει την ανασκαφή του παρελθόντος. Δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι πλέον αρκετοί αμφισβητούν αυτή τη διερεύνηση του παρελθόντος, καθώς τα προβλήματά τους αφορούν ξεκάθαρα το παρόν τους.

Στην ψυχοθεραπεία, πράγματι, οι θεραπευτές ρωτούν για τη μητέρα –και τον πατέρα, την οικογένεια και τους φίλους– αλλά γιατί αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνουν τα γεγονότα της ζωής, που ξετυλίγονται στη θεραπεία. Τους ενδιαφέρει το παρελθόν μόνο όπως βιώνεται στο παρόν.

Όταν γεννιόμαστε, διαθέτουμε λίγα μόνο εσωτερικά φίλτρα για να δομήσουμε την πληθώρα των ερεθισμάτων που μας βομβαρδίζουν. Σιγά σιγά σχηματίζουμε ασυνείδητα φίλτρα ώστε να οργανώσουμε τον κόσμο μας. Αυτά τα φίλτρα διαμορφώνονται από τις εμπειρίες μας και τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας. Τα ασυνείδητα φίλτρα είναι εξαιρετικά δυναμικά και γενικά μας βοηθούν να προσανατολιζόμαστε στον κόσμο, αλλά μπορεί και να γίνουν εμπόδιο.

Η ψυχοθεραπεία στοχεύει στο να αποκαλύψει αυτά τα ιστορικά φίλτρα ώστε να απελευθερώσει το παρόν από το παρελθόν.

Έχει περάσει καιρός από την εποχή του Φρόιντ. Ενώ οι φροϋδικές τεχνικές έχουν σε μεγάλο βαθμό πέσει σε αχρηστία, οι ιδέες του, όπως το ότι δεν είμαστε πάντα λογικοί, ότι έχουμε περιορισμένη αυτογνωσία και ότι παλεύουμε σε όλη μας τη ζωή με τα επιθετικά και σεξουαλικά μας συναισθήματα, παραμένουν αιώνιες και αληθινές.

 

NEO BANNER ODHGOS SPOUDWN 21 22 ARXIKH

 

Ο Π., ένας σαραντάχρονος πολεοδόμος, απευθύνθηκε σε ψυχοθεραπευτή λόγω πεσμένης διάθεσης. Παραπονέθηκε ότι αισθανόταν κατάθλιψη και πως δεν έχαιρε εκτίμησης ούτε στο σπίτι ούτε στην εργασία του. Αισθανόταν συνεχώς πως τον υποτιμούσαν οι άλλοι – και σίγουρα υποτιμούσε τον εαυτό του με επικριτικές σκέψεις.

Στο παρελθόν, είχε δοκιμάσει τεχνικές ενσυνειδητότητας (mindfulness), συστηματική άσκηση και αντιμετώπιση των αρνητικών σκέψεων, και θεωρούσε ότι όλα αυτά του είχαν φανεί χρήσιμα. Ωστόσο, ακόμα αισθανόταν πεσμένος και δεν έπαιρνε ικανοποίηση από τις σχέσεις του.

Αυτές οι δυσκολίες σύντομα εμφανίστηκαν και στον χώρο της ψυχοθεραπείας, τόσο στο περιεχόμενο της συνεδρίας, αλλά ακόμα περισσότερο στον τρόπο που σχετιζόταν. Ο Π. ανέφερε ότι αισθανόταν πως η γυναίκα του τον κατέκρινε όταν του υπενθύμιζε να κάνει μικρές καθημερινές δουλειές και αισθανόταν πληγωμένος όταν το αφεντικό του του ζητούσε να κάνει μικρές τροποποιήσεις στις αναφορές του.

Η ερμηνεία του γι’ αυτά τα αιτήματα ήταν πως ο ίδιος είναι άχρηστος και κακός άνθρωπος, και αγανακτούσε γιατί αισθανόταν ότι αυτό που συνέβαινε δεν ήταν δίκαιο. Ένιωθε ανίκανος και ότι τον απέρριπταν, ενώ ένα μαύρο σύννεφο τον επισκίαζε.

Σε συνειδητό επίπεδο, ο Π. ήξερε πως οι αντιδράσεις του ήταν υπερβολικές, αλλά αυτή η επίγνωση δεν τον εμπόδιζε από το να κυριευθεί από τις σκέψεις του. Εμβαθύνοντας στην ιστορία του, αποκαλύφθηκε ότι μεγάλωσε σε μια οικογένεια όπου τα λάθη ήταν ανεπίτρεπτα και η μητέρα του συνεχώς τον πίεζε, για να κατευνάσει τον απαιτητικό και επικριτικό πατέρα του.

Αντιθέτως, η μικρότερη αδερφή του δεν έκανε ποτέ λάθος. O Π. ενοχλούνταν από αυτήν την αδικία και ως αποτέλεσμα ανέπτυξε φίλτρα σύμφωνα με τα οποία οι άλλοι ήταν εξαρχής απαιτητικοί και άδικοι, ενώ εκείνος αμφέβαλλε συνέχεια για την αξία του.

Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί πως οι γονείς του Π. τον αγαπούσαν και ήθελαν να πετύχει στη ζωή του. Όπως οι περισσότεροι γονείς, έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν με αυτά που διέθεταν. Στο κάτω κάτω, και οι δυο τους ήταν φυλακισμένοι στις ιστορίες τους, αναπαριστούσαν ασυνείδητα τα σενάρια του παρελθόντος τους.

Η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης των γονιών μας είναι απελευθερωτική. Ωστόσο, η αναγνώριση ότι οι δυσκολίες του μεταφέρθηκαν διαγενεαλογικά, λίγο μόνο τον ανακούφισε, και η θεραπεύτριά του παρατήρησε πως και η ίδια παρασυρόταν από τις σκέψεις του.


Διαβάστε σχετικά: Γιατί να ψάξω το παρελθόν; Αφού πέρασε...


Περιέγραψε αυτή τη δυναμική ως εξής:

Όσο δουλεύαμε με τον Π., και τίποτα δεν άλλαζε, άρχισα να αισθάνομαι ότι είμαι ανεπαρκής και ανίκανη. Ωστόσο αντί να απομακρυνθώ αμυντικά από αυτά τα συναισθήματα, ήξερα ότι έπρεπε να τα χρησιμοποιήσω για να κατανοήσω βαθύτερα τις δυσκολίες του Π., όπως εμφανίζονταν στη μεταξύ μας σχέση.

Συνειδητοποιούσα όλο και περισσότερο ότι ο Π. θα μαζευόταν και θα υποχωρούσε περισσότερο σε μια αίσθηση ανικανότητας, ως απάντηση σε κάθε μου παρέμβαση, ακόμα και σε μια προσπάθεια να αμφισβητήσω με ενσυναίσθηση τις αρνητικές κατασκευές του για τον εαυτό του. Μάζεψα λοιπόν κουράγιο και μοιράστηκα μαζί του αυτές τις παρατηρήσεις:

«Π., όταν αναφέρθηκα στο πόσο γρήγορα σπεύδεις να κατηγορήσεις τον εαυτό σου όταν η γυναίκα σου σου ζητάει να πετάξεις τα σκουπίδια, η πρόθεσή μου ήταν να σε συναισθανθώ. Ωστόσο, φαίνεται πως δεν ερμηνεύτηκε έτσι από σένα. Μοιάζει πως αντί να αισθανθείς ότι σε καταλαβαίνω, αισθάνεσαι ότι σε κριτικάρω. Αναρωτιέμαι εάν υπήρξε κάτι στον τρόπο μου που το προκάλεσε αυτό».

O Π. κοίταξε ξαφνιασμένος και συμφώνησε πως πράγματι είχε εκλάβει τα λόγια μου επικριτικά. Τον ρώτησα πώς θα μπορούσα να τα έχω διατυπώσει διαφορετικά. Ξανά, σταμάτησε για λίγο για να σκεφτεί και αναγνώρισε, προς έκπληξή του, ότι το πρόβλημα δεν ήταν στο μήνυμα, αλλά στο πώς το δεχόταν ο ίδιος. Ξαφνικά, ξέσπασε σε κλάματα.

Η θεραπεύτρια συνέχισε να το συνδέει με επίπονες αναμνήσεις που είχαν τραυματίσει τα συναισθήματά του, και η αγωνία του βγήκε στην επιφάνεια, ενώ τα συναισθήματα και οι αναμνήσεις του συνδέονταν με το παρόν και το παρελθόν του.

Αυτή η στιγμή αποτέλεσε ορόσημο για την αρχή της θεραπείας του, που περιλάμβανε τη σύνδεση σκέψεων και συναισθημάτων, παρελθοντικών αναμνήσεων και παροντικών καταστάσεων. Αυτή η διαδικασία είναι δύσκολη στην πράξη, καθώς απαιτεί συναισθηματική και διανοητική αντίληψη και προσπάθεια, ώστε να διευρυνθεί η ελευθερία μας και να κάνουμε επιλογές χωρίς το βάρος του παρελθόντος.


Nat Pap
Απόδοση: Ναταλία Παπακώστα, Ψυχολόγος Msc

Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...