Όταν ο ασθενής νιώθει σαν το αντικείμενο του οίκτου των άλλων και σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να φτιαχτεί, τότε πληγώνεται η προσωπικότητά του. Ο ασθενής δεν είναι πλέον ένας άνθρωπος με προσωπικότητα, συναισθήματα, επιθυμίες και ταλέντα, αλλά ένα πρόβλημα. Ένα βάρος.
Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν ανάγκη από υποστηρικτικά συστήματα. Τον περισσότερο χρόνο, η οικογένεια αποτελεί για εκείνους το μεγαλύτερο μέρος του εν λόγω συστήματος υποστήριξης. Οι σύζυγοι μπορούν να τους υπενθυμίσουν να πάρουν τα φάρμακά τους ή να τους συνοδεύσουν στα ραντεβού με το γιατρό. Οι μητέρες παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη. Τα αδέλφια μεριμνούν να βγαίνουν από το σπίτι όταν νιώθουν καταθλιπτικά. Η οικογένεια είναι ένα ζωτικό μέρος θεραπευτικής υποστήριξης και αποκατάστασης.
Ωστόσο, μερικές φορές το οικογενειακό σύστημα υποστήριξης καταρρέει. Αντί να βοηθήσει τους ασθενείς να αναρρώσουν, κάποιες φορές χειροτερεύει τα συμπτώματα.
Η δυναμική της οικογένειας είναι σημαντική σε όλες τις οικογένειες. Αυτή καθορίζει τον τρόπο που τα μέλη της οικογένειας σχετίζονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και η αυτο-εικόνα μας, διαμορφώνονται μέσα από αυτές τις σχέσεις. Η ισχυρή δυναμική της οικογένειας ενισχύει την επικοινωνία και την κατανόηση. Οι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην δυναμική της οικογένειας είναι το μέγεθος της οικογένειας, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι πολιτιστικές πεποιθήσεις και τα έθιμα, η ποιότητα της σχέσης των γονέων και οι ατομικές προσωπικότητες.
Η διάγνωση ενός μέλους της οικογένειας με ψυχική ασθένεια, μπορεί να ταρακουνήσει τη δυναμική της. Μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση της συμπεριφοράς ενός γονέα, παιδιού ή συζύγου και μπορεί να καλλιεργήσει τη συμπάθεια και την κατανόηση. Μπορεί όμως επίσης να οδηγήσει σε αρνητικά οικογενειακά δυναμικά. Οι σύντροφοι ή τα παιδιά γίνονται φροντιστές, προσθέτοντας ένα ακόμα βάρος στο υπάρχον φορτίο τους. Επίσης, τα μέλη της οικογένειας μπορεί να νιώσουν εχθρικά όταν δεν πιστεύουν ότι ο συγγενής τους με ψυχική ασθένεια, δεν προσπαθεί αρκετά σκληρά να την διαχειρισθεί.
Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε αυτή τη δυναμική –το πως οι οικογένειες αλληλεπιδρούν και μιλούν για ένα μέλος της οικογένειάς τους με ψυχική ασθένεια –ως το «Εκφραζόμενο Συναίσθημα», το οποίο αποτελείται από τρεις παράγοντες: την εχθρότητα, την κριτική και τη συναισθηματική υπερ-εμπλοκή.
Στη διπολική διαταραχή, όταν το εκφραζόμενο συναίσθημα είναι υψηλό μπορεί να προκαλέσει την υποτροπή ενός ασθενούς, ακόμη και αν το άτομο έχει επαρκή ιατρική θεραπεία.
Η εχθρότητα και η κριτική είναι προφανείς στρεσογόνοι παράγοντες. Όταν κάποιος συνεχώς κατηγορείται επειδή έχει μια ψυχική ασθένεια ή δεν μπορεί να τη διαχειριστεί σωστά, η μεγάλη ποσότητα του στρες που βιώνει, μπορεί να του προκαλέσει σημαντικό άγχος και κατάθλιψη που μπορεί να οδηγήσει σε εκρηκτικό επεισόδιο συναισθηματικής διαταραχής.
Η συναισθηματική υπερ-εμπλοκή είναι το δύσκολο μέρος του εκφρασμένου συναισθήματος. Δεν είναι κατάφωρα αρνητική. Στην πραγματικότητα, μπορεί να πηγάζει από προθέσεις αγάπης. Τα μέλη της οικογένειας κατηγορούν τους εαυτούς τους για την ψυχική ασθένεια. Θεωρούν την οπισθοδρόμηση της διαταραχής ή τα συμπτώματα ως ένα σημάδι της ανεπάρκειας τους ως φροντιστές. Η θεραπεία μιας ψυχικής ασθένειας γίνεται η πρώτη προτεραιότητα τους. Αυτό το μέλος της οικογένειας μπορεί να αρχίσει να ξεπερνάει τα όρια και να γίνει περιοριστικό. Ο οίκτος γίνεται ένα πρωταρχικό κίνητρο για τις αλληλεπιδράσεις.
Όταν ο ασθενής νιώθει σαν το αντικείμενο του οίκτου των άλλων και σαν ένα πρόβλημα που πρέπει να φτιαχτεί, τότε πληγώνεται η προσωπικότητά του. Ο ασθενής δεν είναι πλέον ένας άνθρωπος με προσωπικότητα, συναισθήματα, επιθυμίες και ταλέντα, αλλά ένα πρόβλημα. Ένα βάρος. Η ψυχική ασθένεια δεν είναι αποδεκτή ως μέρος του προσώπου, αλλά κυριαρχεί επί της προσωπικότητας του. Όταν οι ασθενείς αντιμετωπίζονται μόνο ως η ψυχική ασθένειά τους, αυτό είναι θλιβερό. Είναι συντριπτικό. Είναι αρκετό για να τους προκαλέσει ένα επεισόδιο.
Διαβάστε σχετικά: Οικογενειακή ψυχολογία και δυναμική της δυσλειτουργικής οικογένειας
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη του υψηλά εκφραζόμενου συναισθήματος, είναι η οικογενειακή θεραπεία.
Ο ασθενής και ένα ή περισσότερα μέλη της οικογένειας συμμετέχουν στις προγραμματισμένες τακτικές θεραπευτικές συνεδρίες που διαρκούν περισσότερο από εννέα μήνες. Οι στόχοι της οικογενειακής θεραπείας είναι:
1. Να εκπαιδεύσουν τον ασθενή και το μέλος της οικογένειάς του σχετικά με τη διπολική διαταραχή
Τα μέλη της οικογένειας μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, τι μπορεί να προκαλέσει τα συμπτώματα και τα επεισόδια, πώς να αποτρέψουν αυτά τις ερεθίσματα που τα πυροδοτούν, καθώς και τη σημασία της προσήλωσης στα θεραπευτικά πλάνα.
2. Να βελτιώσουν τις δεξιότητες επικοινωνίας
Οι ασθενείς και τα μέλη της οικογένειας διδάσκονται στην ακρόαση και στις δεξιότητες επικοινωνίας για να βοηθήσουν στην πρόληψη ή στην αποκλιμάκωση των συγκρούσεων.
3. Να επιλυθούν ικανοποιητικά τα προβλήματα
Η συζήτηση των μελών της οικογένειας για τα πιθανά προβλήματα και τις λύσεις μπορεί να τις βοηθήσει να προετοιμαστούν για τα συμπτώματα, τα επεισόδια διάθεσης ήτην άρνηση θεραπείας, καθώς και κάθε άλλη πτυχή της διπολικής διαταραχής. Ξεκινώντας από εκεί, μπορούν να αναπτύξουν σχέδια δράσης για τα διάφορα σενάρια.
Η οικογενειακή θεραπεία έχει βρεθεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων των ασθενών και στην αύξηση της υγιούς συμπεριφοράς, ιδιαίτερα σε οικογένειες με υψηλό εκφραζόμενο συναίσθημα. Επίσης, επηρεάζει θετικά την ψυχική υγεία του φροντιστή. Μπορεί ακόμη και να είναι πιο αποτελεσματική στην ανάρρωση από ό,τι η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία.
Οι οικογένειες θα πρέπει να σκεφτούν το ενδεχόμενο αξιολόγησης του επίπεδου του εκφραζόμενου συναισθήματός τους, πριν από την έναρξη οικογενειακής θεραπείας, για να δουν ποιος τύπος θεραπείας θα λειτουργήσει καλύτερα για την οικογενειακή τους δυναμική.
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση - Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
