Με ποιο τρόπο επηρεάζει το αλκοόλ τον εγκέφαλο μας; Η επιστήμη της νευροβιολογίας προσπαθεί να δώσει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Το άρθρο που ακολουθεί παρουσιάζει όσα γνωρίζουν οι ειδικοί μέχρι στιγμής.
Για να αναλύσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, οι επιστήμονες βασίζονται σε νευροανατομικές και νευρολειτουργικές μελέτες. Στο πλαίσιο αυτό, αποδεικνύεται ότι το σύνδρομο της εξάρτησης από το αλκοόλ, έχει και αυτό νευροβιολογική βάση. Στο άρθρο αυτό επιχειρούμε να εξηγήσουμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ατόμου εξαρτημένου από το αλκοόλ.
Το αλκοόλ είναι η πιο ευρέως διαδεδομένη νόμιμη εξαρτησιογόνος ουσία. Υπολογίζεται ότι το οικονομικό και κοινωνικό τίμημα της κατάχρησής του είναι τεράστιο, καθώς προκαλεί όχι μόνο σωματική αλλά και ψυχολογική εξάρτηση. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., το σύνδρομο της εξάρτησης από το αλκοόλ επηρεάζει 140 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και αποτελεί την πέμπτη συχνότερη αιτία πρόωρου θανάτου.
Ο αριθμός των ασθενειών και λοιμώξεων που συνδέονται με την κατάχρηση του αλκοόλ, όπως για παράδειγμα η φυματίωση, ο ιός του ΗΙV κ.α, είναι μεγάλος. Τι συμβαίνει λοιπόν στον εγκέφαλο μετά από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και σε ποιες περιπτώσεις γίνεται λόγος για σύνδρομο εξάρτησης από αυτό; Η επιστήμη της νευροβιολογίας επιχειρεί να δώσει απαντήσεις.
Διαβάστε σχετικά: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από την κατανάλωση αλκοόλ;
Επεξήγηση της νευροβιολογικής βάσης του αλκοολισμού
Η αιτία και η ανάπτυξη του αλκοολισμού οφείλεται στη σύνθετη αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Οι πιο αξιόπιστοι παράγοντες που επηρεάζουν και καθορίζουν τον κίνδυνο που διατρέχει ένα άτομο, να αναπτύξει μια σχέση εξάρτησης με το αλκοόλ, είναι ως επί το πλείστον γενετικοί και κληρονομικοί. Για το 60% των περιπτώσεων αλκοολισμού ευθύνεται η γενετική προδιάθεση.
Από βιοχημικής άποψης, ο κίνδυνος που διατρέχει ένα άτομο να αναπτύξει μια σχέση εξάρτησης με το αλκοόλ, συνδέεται με τις παραλλαγές γονιδίων που παράγουν πρωτεΐνη, η οποία δομείται από δυο ένζυμα: την αλκοολική αφυδρογονάση και την αλδεϋδική αφυδρογονάση.
Εκτός όμως από την γενετική προδιάθεση, οι επιστήμονες αποδίδουν τον αλκοολισμό και σε άλλες πιθανές νευροβιολογικές αιτίες, όπως η μείωση του επιπέδου του ενζύμου ΜΑΟ-Α (μονοαμινοξειδάση Α), η οποία παρουσιάζεται σε άτομα που έχουν βιώσει κάποια τραυματική εμπειρία.
Τα χαμηλά επίπεδα ΜΑΟ-Α συνδέονται με την εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς, η οποία με τη σειρά της αποτελεί παράγοντα κινδύνου του αλκοολισμού.
Φυσικά, υπάρχουν κι άλλες πιθανές εξηγήσεις σχετικά με την αιτία των πιο συνηθισμένων ειδών συμπεριφορικού εθισμού. Αυτές, έχουν να κάνουν με τις εμπειρίες της μάθησης και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Τα αποτελέσματα είναι τα ίδια, σε διαφορετικό όμως από το νευροβιολογικό επίπεδο. Φαίνεται ωστόσο πως υπάρχει μια άμεση σύνδεση.
Ορμόνες και νευροδιαβιβαστές στη νευροβιολογία του εθισμού στο αλκοόλ
Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει, ότι με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, το αλκοόλ μπορεί να αλληλεπιδράσει με ένα ευρύ φάσμα, νευροδιαβιβαστών στο νευρικό σύστημα. Η αλληλεπίδραση αυτή, συμβαίνει εξαιτίας της λιποδιαλυτής φύσης της αιθανόλης, η οποία της επιτρέπει να διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να φτάσει στον εγκέφαλο.
Οι πιο ευεπηρέαστοι στην αλληλεπίδραση με την αιθυλική αλκοόλη νευροδιαβιβαστές και ορμόνες είναι οι παρακάτω:
- Το γ-αμινοβουτυρικό οξύ ή GABA (αμινοξύ που λειτουργεί σαν νευροδιαβιβαστής στον οργανισμό)
- Το γλουταμινικό οξύ
- Τα ενδογενή οπιοειδή
- Η ντοπαμίνη
- Η αδρεναλίνη και η νορεπινεφρίνη
- Η ακετυλοχολίνη
- Η σεροτονίνη
- Τα κανναβινοειδή
- Ο εκλυτικός παράγοντας κορτικοτροπίνης (CLF)
- Και το νευροπεπτίδιο Υ
Η εξάρτηση από το αλκοόλ οφείλεται σε έλλειμμα της φυσιολογικής ικανότητας ρύθμισης του ενδογενούς συστήματος ανταμοιβής και αυτού που είναι υπεύθυνο για τα κίνητρα στον εγκέφαλο. Πολλές δομές του εγκεφάλου είναι υπεύθυνες για τα συστήματα αυτά, που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Τέτοια συστήματα είναι το μεταιχμιακό, η αμυγδαλή, ο ιππόκαμπος, ο κερκοφόρος πυρήνας, ο επικλινής πυρήνας και ο μετωπιαίος λοβός.
Μια δυσλειτουργία στα συστήματα που προαναφέρθηκαν, θα μπορούσε να συσχετιστεί με την εξάρτηση από το αλκοόλ, τη δηλητηρίαση ή τα στερητικά συμπτώματα.
Διαβάστε σχετικά: Η ανθυγιεινή διατροφή στην παιδική ηλικία σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ στην εφηβεία
Οι επιπτώσεις του εθισμού στο αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ έχει αποδυναμωτική αλλά και κατασταλτική δράση, στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Το αποδυναμωτικό αποτέλεσμα του οινοπνεύματος, χαρακτηρίζεται από εγκεφαλική έμφραξη και αναφέρεται σε διαδικασίες του εγκεφάλου, που σχετίζονται με τη σκέψη, τα αντανακλαστικά ή τις ηθικές αξίες. Επιπλέον, το αλκοόλ αυξάνει την παρορμητικότητα και ευνοεί την ανεξέλεγκτη έκφραση ορισμένων αισθημάτων.
Έτσι, ορισμένες σχετικές γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου, επηρεάζονται με τρόπο μη αναστρέψιμο. Αυτές περιλαμβάνουν τις εκτελεστικές λειτουργίες (γνωστικές διεργασίες που σχετίζονται με τη συμπεριφορά) του μετωπιαίου λοβού, προβλήματα μνήμης, έλλειμμα στις οπτικό-χωροταξικές ικανότητες, και διαταραχές οπτικο-κινητικού συντονισμού.
Η αρνητική επίδραση του οινοπνεύματος στις εκτελεστικές λειτουργίες, εκδηλώνεται συνήθως ως παρορμητικότητα, αμβλύ συναίσθημα, φτωχή/μειωμένη κριτική ικανότητα, έλλειμμα συγκέντρωσης, ανεξέλεγκτη παρόρμηση και έλλειψη κινήτρου.
Το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης παρόρμησης
Η ανεξέλεγκτη παρόρμηση που προκαλεί το αλκοόλ, επιτρέπει στο άτομο να συμπεριφέρεται μ' έναν τρόπο τον οποίο θα απέφευγε σε κατάσταση νηφαλιότητας. Το αλκοόλ προκαλεί παροδικά ένα ισχυρό αίσθημα ελευθερίας, ενσυναίσθησης και γεννά έντονα συναισθήματα.
Η μακροχρόνια κατάχρηση του αλκοόλ οδηγεί στην ανάπτυξη της εξάρτησης.
Σε γενικές γραμμές, η ανάπτυξη του αλκοολισμού μπορεί να επεξηγηθεί βάσει της θετικής ενίσχυσης που προκαλείται στον εγκέφαλο. Η κατανάλωση της ουσίας αυτής, ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, δημιουργώντας ευχάριστα συναισθήματα. Έτσι ο εγκέφαλος αποζητά την κατανάλωσή της.
Για άτομα εθισμένα στο αλκοόλ υπάρχουν πολλές διαθέσιμες πηγές βοήθειας και υποστήριξης. Το καλύτερο πρώτο βήμα είναι η επίσκεψη σε ειδικό με τη βοήθεια του οποίου το άτομο θα ξεκινήσει τη θεραπεία αποτοξίνωσης.
Είναι φανερό, ότι η νευροβιολογία επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η εξάρτηση. Το γιατί παρόλα αυτά, είναι δύσκολο να αποσαφηνιστεί. Οι υπάρχουσες θεωρίες ωστόσο, αποδεικνύονται ιδιαίτερα χρήσιμες σε άτομα εξαρτημένα από το αλκοόλ.
Βιβλιογραφία:
- Herrero Carcedo, C. (2018). Alcoholismo y epigenética. Publicación independiente.
- Rey-Buitrago, M. (2915). Genética molecular del alcoholismo. Revista de la Facultad de Medicina de la Universidad Nacional de Colombia, 63, 483-94.
Πηγή: exploringyourmind.com
Απόδοση: Βασιλική Τσαπάκη
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
