PsychologyNow Team

Οι πέντε πιο εθιστικές ουσίες στον κόσμο

Οι πέντε πιο εθιστικές ουσίες στον κόσμο

PsychologyNow Team
text ναρκωτικά χάπια και σύριγγες με ναρκωτικά

Η "ικανοποίηση" είναι βραχεία, ο εθισμός όμως μακροχρόνιος.


Ο εθισμός ορίζεται τυπικά ως μια καταναγκαστική ανάγκη εμπλοκής του ανθρώπου σε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά ή κατάποσης μιας συγκεκριμένης ουσίας.

Επειδή ο εθισμός είναι μια χρόνια ασθένεια, δεν υπάρχει θεραπεία για αυτήν. Ωστόσο, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με τη σωστή φροντίδα. Ενώ αρκετές ουσίες μπορεί να είναι εθιστικές, υπάρχουν κάποιες που έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες εθισμού από άλλες.

Ποια είναι τα πιο εθιστικά ναρκωτικά;

Αυτή η ερώτηση φαίνεται απλή, αλλά η απάντηση εξαρτάται από το πρόσωπο στο οποίο απευθύνετε την ερώτηση.

Οι θέσεις των ερευνητών είναι ότι ο βαθμός εθισμού ενός ναρκωτικού, κρίνεται με βάση την βλάβη που προκαλεί, την αξία του ναρκωτικού στην «αγορά», το βαθμό στον οποίο το φάρμακο ενεργοποιεί το σύστημα ντοπαμίνης του εγκεφάλου, πόσο ευχάριστα αναφέρουν οι άνθρωποι ότι νιώθουν από το ναρκωτικό, το βαθμό στον οποίο το ναρκωτικό προκαλεί συμπτώματα στέρησης και πόσο εύκολα θα εξαρτηθεί ένας άνθρωπος που το δοκιμάζει.

Υπάρχουν και άλλες θέσεις για τη μέτρηση του δυναμικού του εθισμού ενός ναρκωτικού και υπάρχουν ακόμη και ερευνητές που υποστηρίζουν ότι κανένα ναρκωτικό δεν είναι πάντα εθιστικό.

Με τόσες πολλές προειδοποιήσεις σχετικά με την εθιστική φύση των πάντων, από τα παυσίπονα με οπιοειδή έως τη ζάχαρη και τη γυμναστική, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι επαγγελματίες του ιατρικού τομέα χρησιμοποιούν στατιστικά στοιχεία για να τους βοηθήσουν να μετρήσουν τις πιθανότητες και τις συνέπειες ορισμένων ουσιών.

Ένας από τους ηγέτες στον τομέα αυτό είναι ο καθηγητής David Nutt, ψυχίατρος και διευθυντής της νευροψυχοφαρμακολογίας στο τμήμα των επιστημών εγκεφάλου στο Imperial College του Λονδίνου. Ο Nutt μαζί με μια ομάδα ιατρικών εμπειρογνωμόνων, υπολόγισαν και αξιολόγησαν τις πιο εθιστικές ουσίες. Επίσης, άλλοι οργανισμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, δημοσιεύουν ετήσιες αναφορές σχετικά με τον αντίκτυπο των εθιστικών ουσιών σε όλο τον κόσμο.

1. Ηρωίνη

Οι εμπειρογνώμονες κατατάσσουν την ηρωίνη ως το πιο εθιστικό ναρκωτικό, δίνοντάς του βαθμολογία 3, από τη μέγιστη βαθμολογία 3. Η ηρωίνη είναι ένα οπιοειδές που προκαλεί αύξηση του επιπέδου της ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου έως και 200 % σε πειραματόζωα1. Εκτός από το ότι είναι το πιο εθιστικό ναρκωτικό, η ηρωίνη είναι επίσης επικίνδυνη, επειδή η δόση που μπορεί να προκαλέσει θάνατο είναι μόνο πέντε φορές μεγαλύτερη από τη δόση που απαιτείται για να «φτιαχτεί» κάποιος.

Η ηρωίνη έχει επίσης αξιολογηθεί ως το δεύτερο πιο επιβλαβές ναρκωτικό από πλευράς πρόκλησης βλάβης τόσο για τους χρήστες όσο και για την κοινωνία. Η αγορά παράνομων οπιούχων, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης, εκτιμάται ότι είναι περίπου 68 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως ετησίως.

2. Κοκαΐνη

Η κοκαΐνη παρεμποδίζει άμεσα τη ντοπαμίνη να μεταφέρει μηνύματα από έναν νευρώνα σε έναν άλλο. Στην ουσία, η κοκαΐνη εμποδίζει τους νευρώνες να σταματήσουν τη μεταφορά της ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα την ανώμαλη ενεργοποίηση των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου. Σε πειράματα σε ζώα, η κοκαΐνη προκάλεσε αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης πάνω από το τριπλάσιο του φυσιολογικού επιπέδου2. Εκτιμάται ότι 14 με 20 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν κοκαΐνη και ότι η αγορά κοκαΐνης ανέρχεται σε περίπου 75 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Περίπου το 21% των ανθρώπων3 που δοκιμάζουν κοκαΐνη θα εξαρτηθούν από αυτή κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η κοκαΐνη είναι παρόμοια με άλλα εθιστικά διεγερτικά, όπως η μεθαμφεταμίνη - η οποία γίνεται όλο και πιο προβληματική καθώς καθίσταται ευρύτερα διαθέσιμη - και η αμφεταμίνη.

3. Νικοτίνη

Η νικοτίνη είναι το κύριο εθιστικό συστατικό του καπνού. Όταν κάποιος καπνίζει ένα τσιγάρο, η νικοτίνη απορροφάται γρήγορα από τους πνεύμονες και προχωρά στον εγκέφαλο. Οι ομάδες εμπειρογνωμόνων αξιολόγησαν τη νικοτίνη (καπνό) ως την τρίτη πιο εθιστική ουσία.

Σε έρευνα στις ΗΠΑ, περισσότερα από τα 2/3 των Αμερικανών3 που δοκίμασαν το κάπνισμα, ανέφεραν ότι ήταν εξαρτημένοι από αυτό κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι υπήρχαν περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο καπνιστές στην αρχή του 21ου αιώνα και εκτιμάται ότι ο καπνός θα σκοτώνει περισσότερα από 8 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως έως το 20304. Τα πειραματόζωα διαθέτουν μία καλή αίσθηση να αποφεύγουν τη νικοτίνη. Ωστόσο, οι αρουραίοι θα πιέσουν ένα κουμπί για να λάβουν τη νικοτίνη απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος και αυτό θα προκαλέσει αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου κατά περίπου 25% έως 40% .

4. Βενζοδιαζεπίνες/Βαρβιτουρικά

Τα Βαρβιτουρικά - γνωστά επίσης και ως «γαλάζιες σφαίρες», «γορίλες» και «ροζ κυρίες» - είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για να θεραπεύσουν το άγχος και να προκαλέσουν υπνηλία. Παρεμβαίνουν στη χημική σηματοδότηση στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να σταματούν τη λειτουργία ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου. Σε χαμηλές δόσεις, τα βαρβιτουρικά προκαλούν ευφορία, αλλά σε υψηλότερες δόσεις μπορούν να είναι θανατηφόρα επειδή καταστέλλουν την αναπνοή. Η εξάρτηση από τα Βαρβιτουρικά ήταν πολύ διαδεδομένη όταν τα φάρμακα βρίσκονταν εύκολα μέσω της συνταγογράφησης, αλλά αυτό έχει μειωθεί δραματικά καθώς έχουν αντικατασταθεί από άλλα φάρμακα. Αυτό υπογραμμίζει το ρόλο που παίζει το πλαίσιο στο εθισμό: αν ένα εθιστικό ναρκωτικό δεν είναι ευρέως διαθέσιμο, δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ζημιά. Οι εμπειρογνόμωνες αξιολόγησαν τα βαρβιτουρικά ως την τέταρτη πιο εθιστική ουσία.

Μία σύγχρονη εκδοχή αυτής της εθιστικής ουσίας είναι οι βενζοδιαζεπίνες (π.χ. Xanax, Valium), που αποκαλούνται και ηρεμιστικά, αν και ιατρικά αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία από τα βαρβιτουρικά. Οι βενζοδιαζεπίνες χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τους ανθρώπους σε ένα μεγάλο εύρος διαταραχών, από το άγχος ως τις επιληπτικές κρίσεις και την απεξάρτηση από το αλκοόλ. Ενεργούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα κατευναστικά, όπως κάνει δηλαδή το αλκοόλ στον εγκέφαλο και διαχέουν μία αίσθηση ικανοποίησης και χαλαρότητας στον χρήστη.

5. Αλκοόλ

Μολονότι το αλκοόλ είναι νόμιμο στις περισσότερες χώρες του κόσμου, βαθμολογήθηκε από τους εμπειρογνώμονες στο 1,9 από το μέγιστο 3. Το αλκοόλ επιδρά με διάφορους τρόπους στον εγκέφαλο, αλλά σε εργαστηριακά πειράματα που έγιναν σε ζώα, αύξησε τα επίπεδα ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου κατά 40% έως 360%5 και όσο περισσότερο έπιναν τα ζώα, τόσο περισσότερο αυξάνονταν τα επίπεδα ντοπαμίνης.

Περίπου το 22% των ανθρώπων που έχουν πιει ένα ποτό3, θα αναπτύξουν εξάρτηση από το αλκοόλ σε κάποιο σημείο της ζωής τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει υπολογίσει ότι 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν αλκοόλ ετησίως και περισσότερα από 3 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους το 2012 λόγω σωματικής ασθένειας που προκλήθηκε από την κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ, σύμφωνα με άλλους ειδικούς, κατατάσσεται ως το πιο επιβλαβές και εθιστικό ναρκωτικό από όλα.

 

Παρακολουθήστε ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο που μιλά για τη δύναμη του εθισμού (επιλέξτε ελληνικούς υπότιτλους):

 


Έρευνες:

1. Elevations of nucleus accumbens dopamine and DOPAC levels during intravenous heroin self‐administration
2. Effect of dose on cocaine self-administration behavior and dopamine levels in the nucleus accumbens
3. Probability and predictors of transition from first use to dependence on nicotine, alcohol, cannabis, and cocaine: Results of the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions (NESARC)
4. Projections of Global Mortality and Burden of Disease from 2002 to 2030
5. Oral alcohol self-administration stimulates dopamine release in the rat nucleus accumbens: genetic and motivational determinants

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...