Παιδιά με αυτισμό που χρησιμοποιούν λίγες ή καθόλου λέξεις μπορούν να μάθουν μια γλώσσα μέσω της μουσικής.
Ως ψυχολόγο και γλωσσολόγο, με συναρπάζει το πώς η μουσική και η γλώσσα μπορούν να διαμορφώσουν τον εγκέφαλό μας, και το πώς ο εγκέφαλος συντονίζεται στους ήχους της μουσικής και της ομιλίας διαφορετικά. Μελετώ αυτό το θέμα εξετάζοντας το πώς τα άτομα με διαφορετικές μουσικές και γλωσσικές ικανότητες παράγουν και προσλαμβάνουν ήχους σε διαφορετικούς τομείς.
Μια ομάδα πληθυσμού την οποία μελετώ είναι τα άτομα με αυτισμό, ή αυτιστικά άτομα, όπως είναι ο προτιμώμενος όρος από την κοινότητα αυτισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού. Ένα μεγάλο σώμα δεδομένων υποδηλώνει ότι κάποια αυτιστικά άτομα κατέχουν εξαιρετικές μουσικές δεξιότητες, π.χ. το απόλυτο (ή τέλειο) βήμα – την ικανότητα να ταξινομεί κανείς μουσικές νότες χωρίς τη χρήση τόνου αναφοράς.
Ένα διάσημο παράδειγμα είναι ο Ντέρεκ Παραβιτσίνι, ένας αυτιστικός σαβάντ, που μπορεί να παίξει μουσική με το αυτί και επικοινωνεί καλύτερα με τη μουσική παρά με τη χρήση λέξεων. Όπως αποκαλύφθηκε από την πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, τα αυτιστικά άτομα μπορούν επίσης να αναγνωρίζουν καλύτερα συναισθήματα όπως η ευτυχία από τη μουσική παρά από τα ανθρώπινα πρόσωπα.
Έτσι, η μουσική εμφανίζεται ως μια περιοχή ενισχυμένων ικανοτήτων για μια υποκατηγορία αυτιστικών ατόμων. Συγκρίνοντας την ανταπόκριση του εγκεφάλου στην ομιλία σε σύγκριση με το τραγούδι, μια μελέτη δείχνει ότι η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή γλώσσας (περιοχή Broca) είναι λιγότερο ενεργοποιημένη κατά τη διέγερση με ομιλία αλλά περισσότερο ενεργοποιημένη κατά τη διέγερση με τραγούδι στα αυτιστικά παιδιά που παρουσιάζουν γλωσσικά προβλήματα.
Διαβάστε σχετικά: Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια, αλλά μια αναπτυξιακή διαταραχή
Η λειτουργική συνδεσιμότητα ανάμεσα στην περιοχή Broca και την περιοχή Wernicke (απαραίτητη για την κατανόηση της γλώσσας) επίσης αυξάνεται κατά τη διέγερση με τραγούδι συγκριτικά με τη διέγερση με ομιλία σε αυτά τα παιδιά. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο αυτιστικός εγκέφαλος απασχολείται περισσότερο με το τραγούδι από ό,τι με την ομιλία.
Στο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο μας, με το όνομα MAP (music-assisted programme), εξετάσαμε αν η γλώσσα που διδάσκεται μέσω τραγουδιών, με τη χρήση διαδραστικών δραστηριοτήτων σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα σπιτιού, αυξάνει τη λεκτική επικοινωνία σε αυτιστικά παιδιά 2-5 ετών, που χρησιμοποιούν καθόλου ή μόνο λίγες λέξεις, μέσω μιας τυχαιοποιημένης δοκιμής ελεγχόμενης εφαρμοσιμότητας. Το πρωτόκολλο της μελέτης περιγράφει σε γενικές γραμμές την προσέγγιση του να χρησιμοποιούμε τη μουσική για να προσελκύουμε την προσοχή αυτών των παιδιών στην ομιλία.
Η λογική πίσω από αυτή την προσέγγιση είναι ότι η μουσική είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ενίσχυση του κοινωνικού δεσμού, μέσα από συγχρονισμένες μουσικές δραστηριότητες, όπως είναι ο χορός και το τραγούδι, τα οποία απελευθερώνουν ενδορφίνες – νευροορμόνες που σχετίζονται με συναισθήματα ευχαρίστησης, ανταμοιβής και κοινωνικού κινήτρου.
Πράγματι, μια μελέτη που εξετάζει τις ωφέλιμες επιδράσεις της μουσικής στις δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας στα αυτιστικά παιδιά σχολικής ηλικίας βρήκε βελτιωμένη την κοινωνική επικοινωνία, όπως επίσης και τη λειτουργική συνδεσιμότητα του εγκεφάλου ύστερα από μια περίοδο 8-12 εβδομάδων μουσικής παρέμβασης, που περιλάμβανε παιδοκεντρικές δραστηριότητες με χρήση μουσικής.
Καθώς η γλώσσα τυπικά μαθαίνεται μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, με την προτίμηση των αυτιστικών παιδιών για τους μουσικούς ήχους και τη δύναμη της μουσικής για κοινωνικό δέσιμο, οι γλωσσικές παρεμβάσεις που κάνουν χρήση της μουσικής ίσως βοηθήσουν τα αυτιστικά παιδιά στην εκμάθηση γλώσσας.
Απόδοση: Νταλιακούρα Παναγιώτα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
