Οι θεραπευτικές πόλεις μπορεί να αποτελούν τη λύση για την αντιμετώπιση των κλιμακούμενων ανησυχιών για την κακή ψυχική υγεία. Ωστόσο, τα θεραπευτικά μέτρα που προτείνονται από την αστική ψυχολογία δεν θα διαρκέσουν, εκτός αν οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να αμφισβητήσουν το πολιτικό και οικονομικό status quo, να δημιουργήσουν μια κοινωνία που να στηρίζει τους πολίτες της.
Η κακή ψυχική υγεία έχει στιγματίσει όλες τις εποχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι προτείνουν ότι μπορεί να είναι μια εγγενής, ακόμη και απαραίτητη, συνθήκη για το είδος μας. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί λόγοι που τώρα παρατηρούμε αύξηση τέτοιων παθήσεων όπως είναι το στρες, το άγχος, η κατάθλιψη, η εξουθένωση και η αυτοκτονία, καθώς οι διαταραχές της ψυχικής υγείας φαίνεται να παρουσιάζουν έναν αυξανόμενο απολογισμό στον παγκόσμιο πληθυσμό.
Στο πλαίσιο του αμείλικτου παγκόσμιου καπιταλισμού, σαράντα ετών νεοφιλελευθερισμού, μιας δεκαετίας λιτότητας και διεύρυνσης των ανισοτήτων και μιας κλιματικής έκτακτης ανάγκης, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι οικονομικοί κίνδυνοι, η επισφάλεια και η ευαλωτότητα βιώνονται βαθύτατα από πολλούς ανθρώπους ως καθοριστικές υπαρξιακές προκλήσεις του σήμερα.
Οι σύγχρονες πόλεις μπορούν να λειτουργήσουν ως ακροπόλεις της ελευθερίας, της αποδοχής και της δημιουργικότητας. Ωστόσο, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην κακή ψυχική υγεία - όπως η οικονομική αστάθεια, ο ταχύτερος ρυθμός ζωής, η λιτότητα, η ανισότητα, η φτώχεια και οι περιβαλλοντικές απειλές - φαίνεται να συνενώνονται στα αστικά κέντρα με ιδιαίτερα έντονους τρόπους. Ως εκ τούτου, ορισμένες έρευνες έχουν εντοπίσει έντονες πιέσεις στην ψυχολογική ευημερία των κατοίκων των πόλεων (αν και ο βαθμός για τον οποίο παραμένουν μια ιδιαίτερα πιεσμένη ομάδα παραμένει αντικείμενο συζήτησης).
Φυσικά, οι ψυχοθεραπείες που επικεντρώνονται στην οικοδόμηση της προσωπικής ανθεκτικότητας - συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής συμπεριφοριστικής θεραπείας, της ενσυνειδητότητας, του διαλογισμού, της θεραπείας μέσω ομιλίας, της άσκησης, της διατροφής και της φαρμακευτικής αγωγής - διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Αλλά σε μια εποχή όπου πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές, αξίζει επίσης να διερωτηθεί κανείς εάν είναι εφικτό να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις μας για τον ανθρώπινο νου προκειμένου να δημιουργήσουμε θεραπευτικές πόλεις που να ωφελούν πραγματικά την ψυχική υγεία των κατοίκων.
Αστική ψυχολογία
Υπάρχει μια πλούσια παράδοση έρευνας για την ψυχολογία και τις πόλεις - τόσο ώστε οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι καιρός να διαμορφώσουμε έναν νέο κλάδο. Αυτό οδήγησε στην πρώτη σύνοδο κορυφής της Ευρώπης για την αστική ψυχολογία. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2019 στο Λονδίνο, συγκεντρώνοντας ψυχολόγους, ψυχιάτρους, σχεδιαστές πόλεων, γεωγράφους, αρχιτέκτονες, οικονομολόγους, πολεοδόμους και υπεύθυνους χάραξης πολιτικών από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Το Συνέδριο υπογράμμισε τα αδιάσειστα ευρήματα έρευνας που θα μπορούσαν να ενημερώσουν αποτελεσματικά αυτούς που σχεδιάζουν, προγραμματίζουν, κατασκευάζουν και διαχειρίζονται πόλεις για το πώς να φροντίζουν την ψυχική υγεία των κατοίκων και να δημιουργούν χώρους που μπορούν να θεραπεύσουν παρά να βλάψουν.
Για παράδειγμα, οι ψυχίατροι επεσήμαναν το τραυματικό άγχος που υφίστανται οι κοινότητες που βιώνουν αναγκαστική μετακίνηση ως παράπλευρα θύματα προγραμμάτων "αστικής ανανέωσης". Η νευροεπιστήμη πρόσφερε νέες ιδέες για το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και βιώνουν τις πόλεις. Ενώ πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των κατοίκων έχουν αντίκτυπο στην οικονομική απόδοση των πόλεων.
Μέχρι στιγμής, οι υπεύθυνοι πόλεων έχουν επιτύχει ένα αρκετά στερεοτυπικό σύνολο θεραπευτικών παρεμβάσεων, όπως η προώθηση προληπτικών πολιτικών, η επέκταση και η ενσωμάτωση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, η εφαρμογή νέων πρωτοβουλιών όπως η κοινωνική συνταγογράφηση, η εισαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την αντιμετώπιση του στιγματισμού, η κατασκευή κοινοτικών σωματείων και πάρκων και η δημιουργία όμορφων, προσιτών, εύκολα προσβάσιμων και ασφαλών δημόσιων χώρων.
Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν τη δυνατότητα να απαλύνουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του στρες, της κατάθλιψης και του άγχους. Ωστόσο, οι αρχές που έχουν ως προσανατολισμό τη συμμετοχή σε μια απελευθερωμένη και παγκοσμιοποιημένη οικονομική αγορά σπανίως υποστηρίζουν εκείνους που μάχονται.
Οι σύγχρονες νεοφιλελεύθερες πόλεις συχνά οδηγούν σε επισφαλείς και χαμηλά αμειβόμενες εργασίες, διαβρωτικές ανισότητες, κλονισμένα νοικοκυριά, κυκλοφοριακή συμφόρηση, ατμοσφαιρική ρύπανση και κοινωνικό αποκλεισμό. Αναμφίβολα, δεν μπορούν - βάσει σχεδιασμού ή εξ ορισμού - να χρησιμεύσουν ως θεραπευτικοί χώροι που να προάγουν τη ζωή. Έτσι, η εφαρμογή θεραπευτικών πολιτικών σε νεοφιλελεύθερες πόλεις είναι απίθανο να λειτουργήσει.
Μια θεωρία, δύο αποτελέσματα
Ενώ τα ευρήματα από την ψυχολογία θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση μίας θετικής αλλαγής στις πόλεις, η φύση και ο αντίκτυπος αυτών των αλλαγών θα εξαρτηθεί από τις βασικές πολιτικές επιλογές. Εξετάστε, για παράδειγμα, την καθοδήγηση που προσφέρεται από τη θεωρία αυτοδιάθεσης - η οποία για περισσότερα από 40 χρόνια έχει υπηρετήσει ως μία από τις σημαντικότερες θεωρίες της ψυχολογίας κινήτρων.
Η θεωρία της αυτοδιάθεσης βασίζεται στον ισχυρισμό ότι οι άνθρωποι έχουν τρεις βασικές ψυχολογικές ανάγκες: την ανάγκη για αυτονομία (ή την ανάγκη να εξασκήσουν την αυτοδιάθεση), την ανάγκη για απόκτηση ικανοτήτων (την ανάγκη να αποκτήσουν δεξιότητες) και τη σύνδεση / την ανάγκη για θετικούς δεσμούς (την ανάγκη αλληλεπίδρασης, και φροντίδας για τους άλλους). Εάν ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες, οι άνθρωποι θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους. Για να ανθίσουν οι άνθρωποι, το κοινωνικό περιβάλλον θα πρέπει να τους στηρίξει για να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.
Η θεωρία αυτοδιάθεσης θα μπορούσε να διδάξει και να εμπλουτίσει τη νεοφιλελεύθερη πόλη - η αυτονομία θα μπορούσε να υποστηρίξει δράσεις για περισσότερες επιχειρηματικές ελευθερίες, η απόκτηση ικανοτήτων να προάγει μία πιο βελτιωμένη κατάρτιση του εργατικού δυναμικού και οι θετικοί δεσμοί να προάγουν τη φιλανθρωπία. Αλλά η θεωρία έχει επίσης την ικανότητα να ενεργοποιεί τα ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα με οράματα αλλαγής του συστήματος.
Εδώ, η ιδέα της αυτονομίας θα μπορούσε να αφυπνίσει τον ακτιβισμό για περισσότερα δικαιώματα στην πόλη για το φτωχό πληθυσμό των αστικών περιοχών, η προαγωγή απόκτησης ικανοτήτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε επενδύσεις για την οικοδόμηση βασικών ανθρωπίνων δεξιοτήτων ενώ οι θετικοί δεσμοί θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν βαθύτερες και ουσιαστικότερες σχέσεις εντός και μεταξύ των κοινοτήτων, για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η μοναξιά και η απομόνωση.
Μια θεωρία, δύο αποτελέσματα. Χρειάζεται να γίνουν επιλογές.
Οι θεραπευτικές πόλεις μπορεί να αποτελούν τη λύση για την αντιμετώπιση των κλιμακούμενων ανησυχιών για την κακή ψυχική υγεία. Ωστόσο, τα θεραπευτικά μέτρα που προτείνονται από την αστική ψυχολογία δεν θα διαρκέσουν, εκτός αν οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να αμφισβητήσουν το πολιτικό και οικονομικό status quo, να δημιουργήσουν μια κοινωνία που να στηρίζει τους πολίτες της.
Πηγή: theconversation.com
Απόδοση: Γεωργιάννα Βιολάτου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
