Δύο μεγάλες θεωρίες έχουν πυροδοτήσει μια αντιπαράθεση 1.500 ετών η οποία ξεκίνησε από τον Άγιο Αυγουστίνο: «Είναι η συνείδηση μία συνεχής κατάσταση, δηλαδή έχουμε επίγνωση ανά πάσα στιγμή ή είναι μεμονωμένη, δηλαδή έχουμε επίγνωση μόνο ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα»;
Σε ένα άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Trends in Cognitive Sciences, επιστήμονες από τον χώρο της ψυχοφυσιολογίας απάντησαν σε αυτήν την εκατοντάδων ετών ερώτηση μέσω ενός νέου μοντέλου, που συνδυάζει τόσο τις συνεχείς όσο και τις μεμονωμένες χρονικές στιγμές.
Η συνείδηση είναι σαν μία κινηματογραφική ταινία. Νομίζουμε ότι βλέπουμε τον κόσμο όπως πραγματικά είναι, χωρίς να υπάρχουν κενά, χωρίς να παρεμβαίνει τίποτα ενδιάμεσα, ωστόσο αυτό δεν ισχύει. Η αλλαγή δεν μπορεί να γίνει αμέσως αντιληπτή. Μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο αφότου έχει ήδη συμβεί, αναφέρουν οι ερευνητές.
Λόγω της θεωρητικής φύσης της, οι επιστήμονες δυσκολεύονται να καθορίσουν τη συνειδητή και την ασυνείδητη αντίληψη. Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι περνάμε από την απώλεια αισθήσεων στη συνείδηση, όταν ξυπνάμε το πρωί ή μετά από αναισθησία. Οι ερευνητές λένε ότι οι περισσότεροι φιλόσοφοι συμφωνούν με την ιδέα της συνεχούς συνειδητής αντίληψης, ως αποτέλεσμα του βασικού ανθρώπινου ενστίκτου, δηλαδή ότι έχουμε την αίσθηση επίγνωσης οποιαδήποτε χρονική στιγμή στον χρόνο.
Από την άλλη πλευρά, η λιγότερο δημοφιλής ιδέα της μεμονωμένης αντίληψης, η οποία υποστηρίζει ότι έχουμε επίγνωση μόνο ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, δεν είναι επαρκής, γιατί δεν υπάρχει ένα καθολικό διάστημα για την διάρκεια αυτών των χρονικών στιγμών.
Αυτή η μελέτη αξιοποιεί τα πλεονεκτήματα και των δύο θεωριών με στόχο τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου δύο σταδίων, όπου μία μεμονωμένη συνειδητή αντίληψη προηγείται ενός μακροπρόθεσμου ασυνείδητου διαστήματος επεξεργασίας. Πρέπει να επεξεργαζόμαστε συνεχώς πληροφορίες, ωστόσο δεν μπορούμε να τις αντιλαμβανόμαστε συνεχώς.
Διαβάστε σχετικά: Συνδέοντας τον εγκέφαλο με την συνείδηση
Φανταστείτε ότι κάνετε ποδήλατο. Αν αντιδρούσατε μισό δευτερόλεπτο μετά την πτώση σας, δεν θα υπήρχε τρόπος να αποτρέψετε τον εαυτό σας από το να πέσει. Όμως, αν συνδυάσετε σύντομες συνειδητές στιγμές με μεγαλύτερα διαστήματα ασυνείδητης επεξεργασίας, όπου ενσωματώνεται η πληροφορία, το μυαλό σας σάς ενημερώνει σχετικά με αυτό που έχετε αντιληφθεί και έτσι προλαμβάνετε την πτώση.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές Είναι σαν ένα ζόμπι μέσα μας να οδηγεί το ποδήλατο, ένα ασυνείδητο ζόμπι το οποίο διαθέτει τέλεια χωρική / χρονική επίλυση. Δεν υπενθυμίζουμε διαρκώς στον εαυτό μας ας πάω ακόμα 1,5 μέτρο πιο μακριά με το ποδήλατο. Οι σκέψεις και το περιβάλλον ενημερώνονται ασυνείδητα ενώ ο συνειδητός εαυτός μας χρησιμοποιεί αυτές τις ενημερώσεις για να δει αν κάνουν νόημα. Αν όχι, τότε αλλάζουμε πορεία.
Οι ερευνητές συνεχίζουν λέγοντας Η συνειδητή επεξεργασία είναι υπερεκτιμημένη. Πρέπει να δίνουμε περισσότερο βάρος στο σκοτεινό, ασυνείδητο διάστημα επεξεργασίας. Απλά τείνουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε επίγνωση ανά πάσα χρονική στιγμή.
Οι συγγραφείς της μελέτης γράφουν ότι το δύο σταδίων μοντέλο τους όχι μόνο λύνει ένα φιλοσοφικό πρόβλημα 1.500 ετών αλλά δίνει μια νέα ελευθερία σε επιστήμονες από διαφορετικούς κλάδους. Θεωρούμε ότι η ένταξη επεξεργασίας πληροφοριών για διαφορετικές πιθανότητες είναι βοηθητική επειδή δεν χρειαζόμαστε «μετάφραση» κάθε φορά που ένα αντικείμενο συστήνεται απευθείας στη συνείδηση. Καθώς έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιούμε αυτή την επιπλέον διάσταση του χρόνου για να λύνουμε προβλήματα, εάν το λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει τα μοντέλα της νευροεπιστήμης, της ψυχολογίας και δυνητικά και της ψηφιακής όρασης, αναφέρουν οι ερευνητές.
Παρόλο που αυτό το δύο σταδίων μοντέλο μπορεί να συνεισφέρει εποικοδομητικά στη διαφωνία για τη συνείδηση, χρειάζεται να διερευνηθούν κάποια επιπλέον ερωτήματα, όπως: Με ποιο τρόπο ενσωματώνονται οι συνειδητές στιγμές; Τι ακριβώς ξεκινά την ασυνείδητη επεξεργασία; Πώς αυτά τα χρονικά διαστήματα εξαρτώνται από την προσωπικότητα, το στρες ή ασθένειες, όπως η σχιζοφρένεια; Όσον αφορά το ερώτημα για το τι απαιτεί η συνείδηση και τι μπορεί να γίνει στην περίπτωση απουσίας της, δεν γνωρίζουμε ακόμα, δηλώνουν οι ερευνητές.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
