PsychologyNow Team

Ο Γκούσταβ Κλιμτ και η αναζήτηση της ψυχολογικής αλήθειας

Ο Γκούσταβ Κλιμτ και η αναζήτηση της ψυχολογικής αλήθειας

PsychologyNow Team

Ο Γκούσταβ Κλιμτ διέθετε τόσο ουσιαστική επίγνωση της ανθρώπινης φύσης και ψυχής, που θα μπορούσε να ήταν ψυχολόγος.


O Γκούσταβ Κλιμτ γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1862. Είναι γνωστός ως ένας από τους ιδρυτές του κινήματος Απόσχισης της Βιέννης. Ενώ, στην αρχή, τα έργα του Κλιμτ ήταν σε κλασικό στιλ, τυπικό για τα τέλη του 19ου αιώνα, το πιο ώριμο στιλ του αναδύθηκε γύρω στο 1897, χάρη στο κίνημα της Βιέννης.

Αυτή η ομάδα ζωγράφων εναντιώθηκε στην ακαδημαϊκή τέχνη, προσθέτοντας ένα πιο διακοσμητικό στιλ, παρόμοιο με το Αρτ Νουβό. Ο Κλιμτ ήταν μέρος αυτής της νέας τάσης, του κινήματος που βασιζόταν στη δημιουργία μιας τέχνης νέας, φρέσκιας, απελευθερωμένης και ειλικρινούς. Αλλά γιατί; Τι κρύβεται πραγματικά πίσω από μερικούς από τους πιο εμβληματικούς πίνακές του;

Art Nouveau, μια καλλιτεχνική κίνηση που αναζητά την αλήθεια

Ο Κλιμτ προσπαθούσε να προσεγγίσει την αλήθεια μέσω της τέχνης του. Ήθελε να εξερευνήσει το ασυνείδητο. Ήθελε να ξέρει τι τον κινητοποιεί να ζωγραφίσει ένα πράγμα και όχι ένα άλλο. Αυτή η περιέργεια, η ουσιαστική ερώτηση, τον έκανε να ζωγραφίζει συνέχεια το ίδιο πράγμα, με τα ίδια χρώματα, τα ίδια σχήματα και φιγούρες.

Ο Κλιμτ ενδιαφερόταν ιδιαιτέρως για την ψυχολογία της ίδιας του της τέχνης, ώστε να μπορεί να έχει κάποια επιρροή και στην ψυχική διεργασία όσων έβλεπαν τα έργα του.

Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε από τον ερευνητή και καθηγητή Έρικ Κάντελ, διευθυντή του Ινστιτούτου για τις Επιστήμες Εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ορισμένοι καλλιτέχνες, όπως ο Κλιμτ, εκφράζουν τις σκέψεις και τον ψυχισμό τους στα έργα τους, όμως το έργο τους βασίζεται και στο ποιος θα είναι ο δέκτης και ποιο είναι το κίνητρό τους για να δημιουργήσουν κάτι. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο The Age of the Insight επιδιώκει να ανακαλύψει τι μπορεί να μας διδάξουν οι ζωγράφοι των περασμένων αιώνων για τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Στο βιβλίο θέτονται ερωτήματα όπως: Τι παρακινεί έναν ζωγράφο να αποδώσει ένα αντικείμενο και όχι ένα άλλο; Πώς ανταποκρίνεται ο δέκτης σε αυτό το ερέθισμα; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έχουν ψυχολογικές και νευρολογικές προεκτάσεις σχετικά με το πώς βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε την τέχνη, πώς σκεφτόμαστε και νιώθουμε και πώς δημιουργούμε ένα έργο.

Η αγάπη του Κλιμτ για τη γυναικεία σεξουαλικότητα

Στο βιβλίο του, ο Κάντελ αναφέρεται στο πώς ο Κλιμτ ζωγράφιζε το ασυνείδητο. Τον ενδιέφερε ιδιαιτέρως η γυναικεία σεξουαλικότητα, και το έργο του συνέβαλε στην κατανόηση αυτού του θέματος, που ήταν ταμπού. Ανέδειξε το ότι οι γυναίκες είχαν σεξουαλική ζωή και μάλιστα αυτή ήταν ανεξάρτητη από των ανδρών. Κατά μία έννοια, αντιλαμβανόταν ότι η σεξουαλικότητα δεν είναι απλά μια παρόρμηση που ενυπάρχει στο άτομο, αλλά ότι μπορεί να διαπλέκεται με την επιθετικότητα.

Ο Κλιμτ ενδιαφερόταν επίσης πολύ για τη βιολογία. Διάβαζε Δαρβίνο και παρακολουθούσε συνέδρια και ανατομές του Αυστριακού γιατρού Ροκιτάνσκι. O ζωγράφος άρχισε να ενσωματώνει στα έργα του εικόνες από κύτταρα και άλλες δομές που παρατηρούσε μέσω μικροσκοπίου. Όλα τα οβάλ σχήματα στα έργα του αναπαριστούν αυγά (ωάρια) και τα παραλληλόγραμμα σχήματα συμβολίζουν το σπερματοζωάριο.

Μπορείτε να δείτε ένα τέτοιο παράδειγμα στο διάσημο έργο του «Το φιλί». Ωστόσο, είναι ακόμα πιο εμφανές στο έργο του με τίτλο «Δανάη», στο οποίο ο Δίας καθιστά έγκυο τη Δανάη, η οποία περιβάλλεται από χρυσά νομίσματα. Τα ορθογώνια συμβολίζουν ότι τα νομίσματα είναι στην πραγματικότητα σπέρμα, ενώ η ίδια είναι μια μηχανή αναπαραγωγής.

Ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της ψυχαναλυτικής σκέψης είναι ότι ο καλύτερος τρόπος για να εξερευνήσεις το ασυνείδητο των άλλων, είναι να εξερευνήσεις πρώτα το δικό σου. Εκείνη την εποχή, ο Φρόιντ μελετούσε την ερμηνεία των ονείρων και ο Κλιμτ ονειρευόταν μόνο γυναίκες. Συνεπώς, ζωγράφιζε αποκλειστικά γυναίκες.


Διαβάστε σχετικά: Η Ψυχολογία της Τέχνης: Έννοιες και Χαρακτηριστικά


Ο θεατής ανταποκρίνεται στην τέχνη

Πολύ συγκεκριμένες λειτουργίες του εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν κάποιος εκτιμά και αγαπά την τέχνη. Η ντοπαμίνη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς εμπλέκεται σχεδόν σε κάθε διεργασία όταν κανείς αντικρίζει ένα έργο τέχνης. Το ίδιο σύστημα ενεργοποιείται και στον έρωτα, στον εθισμό, στο φαγητό, στο σεξ και σε κάθε ευχάριστη και απολαυστική διαδικασία.

Ο ψυχαναλυτής και ιστορικός τέχνης Ερνστ Κρις, μαζί με τον ιστορικό τέχνης Ερνστ Γκόμπριχ, υποστηρίζουν πως όλα τα έργα τέχνης είναι εξ ορισμού διφορούμενα. Ο καθένας τα ερμηνεύει με διαφορετικό τρόπο και αποθηκεύει αυτές τις ερμηνείες στις προσωπικές του αναμνήσεις. Αργότερα, τις χρησιμοποιεί για να ερμηνεύσει την πραγματικότητα και να εφεύρει νέες ιδέες.

Συμπερασματικά, αυτή η διατύπωση υποστηρίζει την υπόθεση πως ο εγκέφαλός μας είναι μια δημιουργική μηχανή. Αντίστοιχα, σύμφωνα με τη μελέτη του Έρικ Κάντελ, εάν δείξουμε σε κάποιον την εικόνα ενός ατόμου που αγαπά, αυξάνεται η ενεργοποίηση στα κύτταρα ντοπαμίνης του.

Από την άλλη πλευρά, εάν κάποιος που είναι ερωτευμένος απορριφθεί από το άλλο πρόσωπο και δει φωτογραφία αυτού του ατόμου, η απόκριση του εγκεφάλου του είναι ακόμα πιο έντονη. Έντονη και αυθεντική, ακριβώς όπως είναι και η ίδια η ζωή.


Nat Pap
Απόδοση: Ναταλία Παπακώστα- Ψυχολόγος Msc

Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...