Η σιωπή μπορεί να μην είναι εκκωφαντική αλλά μπορεί στην κυριολεξία να ακουστεί, καταλήγει μια ομάδα φιλοσόφων και ψυχολόγων που χρησιμοποίησαν ακουστικές ψευδαισθήσεις για να αποκαλύψουν πως στιγμές σιωπής διαστρεβλώνουν την αντίληψη των ανθρώπων για τον χρόνο.
Τα ευρήματα ασχολούνται με τη συζήτηση για το κατά πόσο οι άνθρωποι μπορούν να ακούσουν κάτι περισσότερο από τους ήχους, ένα ερώτημα που έχει προβληματίσει τους φιλοσόφους για αιώνες.
Κατά κανόνα, έχουμε στο μυαλό μας την αίσθηση της ακοής μας ως κάτι που έχει να κάνει με τους ήχους. Αλλά η σιωπή, ό,τι κι αν είναι αυτή, δεν είναι ήχος – είναι η απουσία του ήχου, υποστηρίζουν οι ερευνητές ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Kατά τρόπο που προκαλεί έκπληξη, αυτό που δείχνει η δουλειά μας είναι ότι μπορούμε να ακούσουμε “το τίποτα”.
Η ομάδα προσάρμοσε γνωστές ακουστικές ψευδαισθήσεις για να δημιουργήσει εκδοχές στις οποίες οι ήχοι των αρχικών ψευδαισθήσεων αντικαθίσταντο από στιγμές σιωπής. Για παράδειγμα, μια ψευδαίσθηση έκανε έναν ήχο να ακούγεται πολύ περισσότερο από ό,τι ακουγόταν στην πραγματικότητα. Στην καινούρια ψευδαίσθηση που δημιούργησε η ομάδα, η οποία βασιζόταν στη σιωπή, μια ισοδύναμη στιγμή σιωπής επίσης φαινόταν να κρατά πιο πολύ από ό,τι κρατούσε στα αλήθεια.
Σε αυτό το πείραμα, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Johns Hopkins αντικατέστησαν σιωπές για ήχους σε μια γνωστή ακουστική ψευδαίσθηση. Η ιδέα ήταν να δουν αν ο εγκέφαλος των ανθρώπων αντιμετωπίζει τις σιωπές με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει τους ήχους.
Απόδοση: Πανεπιστήμιο Johns Hopkins
To γεγονός ότι αυτές οι ψευδαισθήσεις που ήταν βασισμένες στη σιωπή παρήγαν ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα όπως οι αντίστοιχες που ήταν βασισμένες στον ήχο, τους δείχνει ότι οι άνθρωποι ακούνε τη σιωπή όπως ακούν και τους ήχους, λένε οι ερευνητές.
Οι φιλόσοφοι έχουν για πολύ καιρό διαλεχθεί πάνω στο αν η σιωπή είναι κάτι που μπορούμε κυριολεκτικά να αντιληφθούμε, αλλά δεν έχει υπάρξει ως τώρα επιστημονική μελέτη που να στοχεύει ευθέως αυτό το ερώτημα, λέει ο Chaz Firestone, Επίκουρος Καθηγητής στις Επιστήμες Ψυχολογίας και Εγκεφάλου, ο οποίος διευθύνει το Εργαστήριο Αντίληψης και Νου του Johns Hopkins.
Η προσέγγισή μας ήταν να αναρωτηθούμε αν ο εγκέφαλός μας αντιμετωπίζει τις σιωπές με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει τους ήχους. Αν μπορούμε να έχουμε τις ίδιες ψευδαισθήσεις με τις σιωπές που έχουμε με τους ήχους, τότε αυτό μπορεί να είναι απόδειξη ότι τελικά ακούμε κυριολεκτικά τη σιωπή.
Όπως οι οπτικές ψευδαισθήσεις που ξεγελούν αυτό που βλέπουν οι άνθρωποι, έτσι και οι ακουστικές ψευδαισθήσεις μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να ακούσουν χρονικές περιόδους μεγαλύτερες ή μικρότερες από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Ένα παράδειγμα είναι γνωστό ως η ψευδαίσθηση "ένα είναι περισσότερο", όπου ένα μακρύ ηχητικό σήμα φαίνεται μεγαλύτερο από δύο σύντομα διαδοχικά ηχητικά σήματα, ακόμη και όταν οι δύο ακολουθίες είναι εξίσου μεγάλες.
Σε δοκιμές που αφορούσαν 1.000 συμμετέχοντες, η ομάδα αντικατέστησε τους ήχους στην ψευδαίσθηση "ένα είναι περισσότερο" με στιγμές σιωπής, αναδιαμορφώνοντας την ακουστική ψευδαίσθηση σε αυτό που ονόμασαν ψευδαίσθηση "ένα είναι η σιωπή". Διαπίστωσαν τα ίδια αποτελέσματα. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι μια μακρά στιγμή σιωπής ήταν μεγαλύτερη από δύο σύντομες στιγμές σιωπής. Άλλες ψευδαισθήσεις σιωπής έδωσαν τα ίδια αποτελέσματα με τις ηχητικές ψευδαισθήσεις.
Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να ακούσουν ηχητικά τοπία που προσομοίαζαν τη φασαρία πολυσύχναστων εστιατορίων, αγορών και σιδηροδρομικών σταθμών. Στη συνέχεια, άκουγαν για περιόδους μέσα σε αυτά τα ηχητικά κομμάτια όπου όλος ο ήχος σταματούσε απότομα, δημιουργώντας σύντομες σιωπές. Η ιδέα δεν ήταν απλώς ότι αυτές οι σιωπές έκαναν τους ανθρώπους να βιώσουν ψευδαισθήσεις, είπαν οι ερευνητές. Ήταν ότι οι ίδιες ψευδαισθήσεις που οι επιστήμονες πίστευαν ότι μπορούσαν να προκληθούν μόνο με ήχους λειτουργούσαν εξίσου καλά όταν οι ήχοι αντικαταστάθηκαν από σιωπές.
Υπάρχει τουλάχιστον ένα πράγμα που ακούμε που δεν είναι ήχος, και αυτό είναι η σιωπή που προκύπτει όταν οι ήχοι εξαφανίζονται, δήλωσε ο συν-συγγραφέας Ian Phillips, διακεκριμένος καθηγητής Φιλοσοφίας και Ψυχολογικών και Εγκεφαλικών Επιστημών του Bloomberg. Τα είδη των ψευδαισθήσεων και των εφέ που μοιάζουν να είναι μοναδικά στην ακουστική επεξεργασία ενός ήχου, τα έχουμε και με τη σιωπή, γεγονός που υποδηλώνει ότι πραγματικά ακούμε και την απουσία του ήχου.
Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα εγκαθιδρύουν έναν καινούριο τρόπο στο να μελετάμε την αντίληψη της απουσίας. Οι ερευνητές σχεδιάζουν να συνεχίσουν να εξερευνούν την έκταση στην οποία οι άνθρωποι ακούν τη σιωπή, συμπεριλαμβανομένου του αν ακούμε τη σιωπή στην οποία δεν έχει προηγηθεί ήχος. Σχεδιάζουν επίσης να ερευνήσουν οπτικές εξαφανίσεις και άλλα παραδείγματα πραγμάτων που οι άνθρωποι μπορούν να αντιληφθούν ως απόντα.
Έρευνες:
- Goh, Rui Zhe et al, The perception of silence, Proceedings of the National Academy of Sciences (2023). DOI: 10.1073/pnas.2301463120.
- www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.2301463120
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
