Μια μελέτη προσπαθεί να εξηγήσει πώς επιλέγουν οι άνθρωποι ανάμεσα σε πολλές εναλλακτικές, με βάση τον τρόπο και τον χρόνο που κοιτούν τα διαθέσιμα αντικείμενα.
Τι κάνουν οι άνθρωποι όταν είναι αντιμέτωποι με ένα μηχάνημα αυτόματης πώλησης που προσφέρει 36 διαφορετικές επιλογές;
Μια μελέτη που χρησιμοποιεί τεχνολογία καταγραφής οφθαλμικών κινήσεων (eye tracking) υποδεικνύει ότι ο χρόνος που αφιερώνουν οι άνθρωποι κοιτάζοντας μεμονωμένα αντικείμενα μπορεί πραγματικά να τους βοηθάει να αποφασίσουν. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι είχαν την τάση να επιλέγουν σνακ τα οποία κοίταζαν για περισσότερο χρόνο, μερικές φορές ακόμη και ανάμεσα από σνακ που αξιολογούσαν ως καλύτερα.
Θα μπορούσαμε να κάνουμε προβλέψεις για το τι θα επιλέξουν οι άνθρωποι με βάση μόνο τις αξιολογήσεις τους για τα σνακ που είναι διαθέσιμα. Αλλά μπορούμε να κάνουμε ακόμη καλύτερη δουλειά, λαμβάνοντας υπόψη το πόσο κοίταξαν το κάθε αντικείμενο, δήλωσε ο Ίαν Κράζμπιτς, συν-συγγραφέας της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας και Οικονομικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο.
Όμως, ο χρόνος που αφιερώνουν οι άνθρωποι κοιτάζοντας μεμονωμένα αντικείμενα δεν είναι το μόνο στοιχείο για το πώς αποφασίζουν όταν έχουν πολλές εναλλακτικές. Είναι λίγο πιο περίπλοκο από αυτό.
Στη μελέτη συμμετείχαν 49 άτομα που δήλωσαν ότι ήταν λάτρεις των σνακ και που συμφώνησαν να κάνουν νηστεία για τουλάχιστον τέσσερις ώρες πριν από το πείραμα. Οι ερευνητές εμφάνισαν στους συμμετέχοντες ομάδες των 9, 16, 25 ή 36 διαφορετικών σνακ και τους ζήτησαν να επιλέξουν ποιο σνακ θα ήθελαν περισσότερο να φάνε στο τέλος.
Διαβάστε σχετικά: Φαγητό και υπερκατανάλωση - Καταπίνοντας τις επιθυμίες μου
Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια του πειράματος. Ένα eye tracker κατέγραφε ακριβώς πού κοιτούσαν όταν έκαναν αυτές τις επιλογές. Μετά τα πειράματα, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν πόσο τους άρεσαν και τα 80 σνακς που ήταν μέρος της μελέτης.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι δεν κοίταξαν προσεκτικά όλα τα αντικείμενα πριν κάνουν μια επιλογή, ή έστω κάθε αντικείμενο μέχρι να βρουν ένα από τα αγαπημένα τους. Αντ’ αυτού, κοίταζαν τριγύρω με τρόπο που με την πρώτη ματιά φαινόταν τυχαίος, αλλά εξαρτιόταν από τη φυσική θέση των αντικειμένων καθώς και από το πόσο τους άρεσαν.
Υπάρχει αυτή η περιφερειακή διαδικασία διαλογής, όπου οι άνθρωποι μαθαίνουν να αποφεύγουν ακόμα και να κοιτούν απευθείας τα σνακ που δεν τους αρέσουν πραγματικά. Αυτό δεν είναι κάτι που βλέπουμε σε μελέτες όπου οι συμμετέχοντες έχουν μόνο δύο εναλλακτικές λύσεις. Εμφανίζεται μόνο όταν έχουν πολλές επιλογές, δήλωσε ο Κράζμπιτς.
Μία από τις κορυφαίες θεωρίες μεταξύ των ερευνητών είναι ότι όταν οι άνθρωποι έχουν πολλές επιλογές, σαρώνουν τον χώρο μέχρι να βρουν κάτι «αρκετά καλό» – στην περίπτωση αυτή ένα σνακ που θα απολαύσουν, ανεξάρτητα από το αν είναι το αγαπημένο τους. Αλλά αυτό δεν συνέβη.
Εάν ίσχυε αυτό το «ικανοποιητικό» μοντέλο, οι άνθρωποι θα σταματούσαν να κοιτάζουν μόλις έβρισκαν ένα σνακ που θα ήταν αρκετά καλό. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες επέλεξαν το τελευταίο σνακ που κοίταξαν σε μόνο το 45% περίπου του χρόνου.
Αυτό που φάνηκε να συμβαίνει πιο συχνά είναι ότι οι άνθρωποι κοίταζαν τα αντικείμενα, συχνά πήγαιναν μπρος πίσω μεταξύ τους, ώσπου ένα στοιχείο ξεχώριζε από τα άλλα – συχνά το σνακ που κοιτούσαν περισσότερο.
Οι άνθρωποι έκαναν μια επιλογή όταν κατέληγαν ότι η καλύτερη επιλογή ήταν αρκετά καλύτερη από την αμέσως επόμενη καλύτερη επιλογή, συμπλήρωσε ο ερευνητής.
Η θέση που τα σνακς εμφανίστηκαν στην οθόνη δεν έπαιξε μεγάλο ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Οι συμμετέχοντες συχνά άρχιζαν να ψάχνουν στην επάνω αριστερή γωνία της οθόνης και στη συνέχεια κοίταζαν από αριστερά προς τα δεξιά, από πάνω προς τα κάτω, αλλά μόνο σε περιορισμένο βαθμό.
Πολύ γρήγορα η προσοχή εστιάζεται στις επιλογές υψηλότερης αξίας. Αυτό επηρεάζει τη διαδικασία αναζήτησης και το βλέμμα αρχίζει να κινείται λιγότερο προβλέψιμα, κατέληξε ο ερευνητής.
Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη - φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
